Adnan Kahveci kimdir?
Türkiye'nin muasır medeniyetler seviyesine çıkabilmesi için klonlanması gereken insanlardan birisiydi. Hem zeki, hem çalışkan hem de namuslu... Sanırım günümüz Türkiye'si için çok fazla özellikleri aynı bünyede bulunduruyordu.
GENÇLİĞİ
1949 yılında Trabzon'un Köprübaşı ilçesi Beşköy beldesi Yılmazlar köyünde doğdu. İlkokul yıllarında Milliyet gazetesinin açtığı yarışmada birinci oldu. Eğitimine İstanbul Kabataş Erkek Lisesinde devam etti. 1966'da dönem birincisi olarak mezun oldu. Üniversite sınavında birinci oldu ve İstanbul Üniversitesine girdi. Eğitimine ABD'de Indiana'daki Purdue Üniversitesinde devam etti ve buradan elektrik mühendisi olarak mezun oldu. Missouri Üniversitesi'nde doktora yaptı. Bu üniversitede bir süre akademik çalışmalarına devam ettikten sonra Türkiye'ye dönerek Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yaptı.
SİYASİ HAYATI
Üniversitedeki görevinden sonra İçişleri Bakanlığı bünyesindeki teknik danışmanlık göreviyle beraber siyasi hayata adım attı. Korkut Özal'a danışmanlıkla başlayan bürokrasiyle tanışıklığı 12 Eylül sonrası Turgut Özal'a danışmanlıkla sürdü. 12 Eylül döneminde Başbakanlık Danışmanlığına atandı ve o sıralar da Turgut Özal'la tanıştı. 1983 yılında ANAP'ın kurucuları arasında yer alan Kahveci, 1987 yılında İstanbul'dan milletvekili seçildi, XVIII. ve XIX. Dönem İstanbul Milletvekilliği yaptı
HAZIRLADIĞI KÜRT SORUNU RAPORU
Ülkemizde şu ana kadar hazırlanan ve devletin kasasında bulunan 3 rapordan birisi de ona aittir. 1992 Mayıs’ında rapor Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a verildi.
NEDEN KÜRT RAPORU HAZIRLADI?
Adnan Kahveci milletvekili maaşını bile fazla gören ve aşırı ülkesini seven bir siyaset adamaydı. Kürt meselesi konusunda onu bir rapor yazmaya sevk eden 1991-1992 Nevruz’unda yaşananlardır. Orada çok sayıda kişi hayatını kaybetmiştir. Türkiye’nin alarm ziliydi o olaylar. O dönemde devletin çatısında yangının bacayı sarmakta olduğunun farkına varan bir tek Özal vardı. Özal ve Kahveci’nin bu soruna neşter vurmaya hazırlandığı noktada ölmüş olması talihsizlik olarak değerlendirilmektedir. Kahveci bu konuda bir çalışma yapma arzusunu Turgut Özal’a iletmiş, onun iznini aldıktan sonra daktilonun başına oturmuştu.
Raporun başlangıcı:
“Kürt sorunu bugün Türkiye’nin gündeminde enflasyon ve işsizlikten çok daha önemli bir boyut kazanmıştır. (Adnan Kahveci bu raporu yazdığında enflasyon %78′di) Sorunun çözümü için somut ve kapsamlı öneri üreten hemen hemen yok gibidir. Ayrıca hiç kimse kusurlu olduğunu kabul etmemektedir. Sorunun bugüne kadar çözülememesinin tek sebebi Türkiye’nin bunu çözecek demokratik olgunluğa erişememiş olmasıdır.”
Kahveci kendisine ‘neden bu konuya bulaşıyorsun, gündeme getirmekle siyasi hayatın biter.' tarzında uyarıların yapıldığını aktardığı ‘Kürt sorunu çözülmezse ne olur’ sualini sorarak aşağıdaki alıntıyla devam ediyordu: “Demirel-İnönü hükümeti Kürt sorununun çözümünü yine zamana bırakmıştır. Sorunun çözümünü zamana bırakmak yapılabilecek en büyük yanlıştır. ANAP’ın başlattığı çözüme dönük uygulamalar şimdi tamamen durdurulmuştur. ‘Milletimiz buna hazır değil’ bahaneleriyle somut demokratik adımlardan kaçınılmaktadır. Benim inancım odur ki, Kürt meselesi Türkiye’nin en önemli gündem maddesi haline gelmiştir. Şırnak’ta Cizre’de Nevruz kutlaması bahanesiyle 80-90 kişi ölüyorsa 22 mart 1992 nevruzun’da nusaybinde halkın üzerine panzerler sürüldü ve 17 vatandaş hayatını kaybeti ve Türkiye basınıyla, aydınıyla ‘İşbaşında DYP- SHP koalisyonu var’ diye susuyorsa, bu çok büyük sorunlara gebeyiz demektir. Eğer Kürt sorununa ciddi teşhis konmaz, ciddi çözümler uygulanmazsa Türkiye iç harbe sürüklenir. Herkes korkup sessiz kalırsa Türkiye felakete doğru gidecektir. Şehit olan her asker ve polisten sonra Kürtlere karşı ayrımcılığın arttığının belirtileri vardır. Hızla artan bu gidişi durduramazsak iç savaşa sürüklenmemiz kaçınılmazdır.”
KAHVECİNİN KÜRT SORUNUNA YÖNELİK TEMEL KABULLERİ
*Demokratikleşme ne kadar olursa olsun bölücü terörün tamamen durmayacağı.
*Bu hakkı da verdik ama terör durmadı’ sözünü demokratikleşmeye itirazın dayanağı yapmanın geleceği daha karanlık hale getirmekten başka sonuç doğurmayacaktır.
*Askeri çözümle hiçbir ülke netice alamamıştır. Askeri çözümler her zaman iç harbi getirmiştir.
KAHVECİ’NİN KÜRT SORUNU İÇİN ÖNERİSİ
“Kürt sorunu bugün Türkiye’nin en temel sorunudur. Hatta sorun olmanın ötesine de geçmiş, siyasal yaşamı kilitleyen kriz haline dönüşmüştür. Bu tablonun altında kültürel, ekonomik, sosyal, siyasal etmenler yatabilir. Ama sorun kriz halini aldıktan sonra tek bir etmen dominant (belirleyen) hale gelmiş demektir ki, o etmen çözülerek sorun önce kriz durumundan çıkarılabilir. Bu nedenle Kürt kimliği ve dili hızla kabul edilerek siyasal alanda temsil olanağı sağlanmalıdır. Lozan Anlaşması’nda Ermeni, Rum ve Yahudilerden başka azınlık tanımadığımızın ifade edilmiş olmasından söz edilmesi kanımca yersizdir. Zira Lozan’ın imzalandığı yıllarda azınlık kavramının ifade ettiği manayla bugün azınlık kelimesinin ifade ettiği mana farklıdır. O yıllarda Fransa, Breton, İspanya da Bask diye bir azınlık tanımıyordu. Türkiye bu fikir evrimini geçirmek zorunda kalacaktır.”
Alınması gereken ekonomik tedbirler:
Kahveci sorunu daha ağırlıklı olarak ekonomik açıdan güçlenmede görüyordu. Türkiye’de işsizliğin azalması, milli gelirin artmasıyla, zenginleşmeden pay alacak Kürtlerin Türkiye’nin ulusal birliğinin çimentosu haline gelebileceği kanısındaydı. Irak sorunu gündeme geldiğinde geleceğin Kuzey Irak’ı hatta Suriye’yi içine alan bir konfederasyonu kaçınılmaz hale getirebileceğinin de düşünülmesi gerektiği kanısındaydı.
TRAFİK KAZASINDA ŞÜPHELİ ÖLÜMÜ
5 Şubat 1993 tarihinde eşi ve iki çocuğu ile birlikte Bolu-Gerede yakınlarında trafik kazası geçirdi. Adnan Kahveci ve eşi olay anında hayatlarını kaybederken, 17 yaşındaki çocukları Aslıhan Kahveci yaralı olarak kurtuldu ancak, bitkisel hayata girdi ve 10 gün sonra vefat etti. Kamuoyunda dürüstlüğü ile tanınan ve çok sevilen Adnan Kahveci’nin yeni yapılan otobanda ters yola girerek kaza yapması, çeşitli şüphelerin ortaya atılmasına sebep oldu. Ardından çocukları için toplanan paranın ellerine ulaşmadığı oğlu Cihan Kahveci tarafından kamuoyuna bildirildi
GENÇLİĞİ
1949 yılında Trabzon'un Köprübaşı ilçesi Beşköy beldesi Yılmazlar köyünde doğdu. İlkokul yıllarında Milliyet gazetesinin açtığı yarışmada birinci oldu. Eğitimine İstanbul Kabataş Erkek Lisesinde devam etti. 1966'da dönem birincisi olarak mezun oldu. Üniversite sınavında birinci oldu ve İstanbul Üniversitesine girdi. Eğitimine ABD'de Indiana'daki Purdue Üniversitesinde devam etti ve buradan elektrik mühendisi olarak mezun oldu. Missouri Üniversitesi'nde doktora yaptı. Bu üniversitede bir süre akademik çalışmalarına devam ettikten sonra Türkiye'ye dönerek Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yaptı.
SİYASİ HAYATI
Üniversitedeki görevinden sonra İçişleri Bakanlığı bünyesindeki teknik danışmanlık göreviyle beraber siyasi hayata adım attı. Korkut Özal'a danışmanlıkla başlayan bürokrasiyle tanışıklığı 12 Eylül sonrası Turgut Özal'a danışmanlıkla sürdü. 12 Eylül döneminde Başbakanlık Danışmanlığına atandı ve o sıralar da Turgut Özal'la tanıştı. 1983 yılında ANAP'ın kurucuları arasında yer alan Kahveci, 1987 yılında İstanbul'dan milletvekili seçildi, XVIII. ve XIX. Dönem İstanbul Milletvekilliği yaptı
HAZIRLADIĞI KÜRT SORUNU RAPORU
Ülkemizde şu ana kadar hazırlanan ve devletin kasasında bulunan 3 rapordan birisi de ona aittir. 1992 Mayıs’ında rapor Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a verildi.
NEDEN KÜRT RAPORU HAZIRLADI?
Adnan Kahveci milletvekili maaşını bile fazla gören ve aşırı ülkesini seven bir siyaset adamaydı. Kürt meselesi konusunda onu bir rapor yazmaya sevk eden 1991-1992 Nevruz’unda yaşananlardır. Orada çok sayıda kişi hayatını kaybetmiştir. Türkiye’nin alarm ziliydi o olaylar. O dönemde devletin çatısında yangının bacayı sarmakta olduğunun farkına varan bir tek Özal vardı. Özal ve Kahveci’nin bu soruna neşter vurmaya hazırlandığı noktada ölmüş olması talihsizlik olarak değerlendirilmektedir. Kahveci bu konuda bir çalışma yapma arzusunu Turgut Özal’a iletmiş, onun iznini aldıktan sonra daktilonun başına oturmuştu.
Raporun başlangıcı:
“Kürt sorunu bugün Türkiye’nin gündeminde enflasyon ve işsizlikten çok daha önemli bir boyut kazanmıştır. (Adnan Kahveci bu raporu yazdığında enflasyon %78′di) Sorunun çözümü için somut ve kapsamlı öneri üreten hemen hemen yok gibidir. Ayrıca hiç kimse kusurlu olduğunu kabul etmemektedir. Sorunun bugüne kadar çözülememesinin tek sebebi Türkiye’nin bunu çözecek demokratik olgunluğa erişememiş olmasıdır.”
Kahveci kendisine ‘neden bu konuya bulaşıyorsun, gündeme getirmekle siyasi hayatın biter.' tarzında uyarıların yapıldığını aktardığı ‘Kürt sorunu çözülmezse ne olur’ sualini sorarak aşağıdaki alıntıyla devam ediyordu: “Demirel-İnönü hükümeti Kürt sorununun çözümünü yine zamana bırakmıştır. Sorunun çözümünü zamana bırakmak yapılabilecek en büyük yanlıştır. ANAP’ın başlattığı çözüme dönük uygulamalar şimdi tamamen durdurulmuştur. ‘Milletimiz buna hazır değil’ bahaneleriyle somut demokratik adımlardan kaçınılmaktadır. Benim inancım odur ki, Kürt meselesi Türkiye’nin en önemli gündem maddesi haline gelmiştir. Şırnak’ta Cizre’de Nevruz kutlaması bahanesiyle 80-90 kişi ölüyorsa 22 mart 1992 nevruzun’da nusaybinde halkın üzerine panzerler sürüldü ve 17 vatandaş hayatını kaybeti ve Türkiye basınıyla, aydınıyla ‘İşbaşında DYP- SHP koalisyonu var’ diye susuyorsa, bu çok büyük sorunlara gebeyiz demektir. Eğer Kürt sorununa ciddi teşhis konmaz, ciddi çözümler uygulanmazsa Türkiye iç harbe sürüklenir. Herkes korkup sessiz kalırsa Türkiye felakete doğru gidecektir. Şehit olan her asker ve polisten sonra Kürtlere karşı ayrımcılığın arttığının belirtileri vardır. Hızla artan bu gidişi durduramazsak iç savaşa sürüklenmemiz kaçınılmazdır.”
KAHVECİNİN KÜRT SORUNUNA YÖNELİK TEMEL KABULLERİ
*Demokratikleşme ne kadar olursa olsun bölücü terörün tamamen durmayacağı.
*Bu hakkı da verdik ama terör durmadı’ sözünü demokratikleşmeye itirazın dayanağı yapmanın geleceği daha karanlık hale getirmekten başka sonuç doğurmayacaktır.
*Askeri çözümle hiçbir ülke netice alamamıştır. Askeri çözümler her zaman iç harbi getirmiştir.
KAHVECİ’NİN KÜRT SORUNU İÇİN ÖNERİSİ
“Kürt sorunu bugün Türkiye’nin en temel sorunudur. Hatta sorun olmanın ötesine de geçmiş, siyasal yaşamı kilitleyen kriz haline dönüşmüştür. Bu tablonun altında kültürel, ekonomik, sosyal, siyasal etmenler yatabilir. Ama sorun kriz halini aldıktan sonra tek bir etmen dominant (belirleyen) hale gelmiş demektir ki, o etmen çözülerek sorun önce kriz durumundan çıkarılabilir. Bu nedenle Kürt kimliği ve dili hızla kabul edilerek siyasal alanda temsil olanağı sağlanmalıdır. Lozan Anlaşması’nda Ermeni, Rum ve Yahudilerden başka azınlık tanımadığımızın ifade edilmiş olmasından söz edilmesi kanımca yersizdir. Zira Lozan’ın imzalandığı yıllarda azınlık kavramının ifade ettiği manayla bugün azınlık kelimesinin ifade ettiği mana farklıdır. O yıllarda Fransa, Breton, İspanya da Bask diye bir azınlık tanımıyordu. Türkiye bu fikir evrimini geçirmek zorunda kalacaktır.”
Alınması gereken ekonomik tedbirler:
Kahveci sorunu daha ağırlıklı olarak ekonomik açıdan güçlenmede görüyordu. Türkiye’de işsizliğin azalması, milli gelirin artmasıyla, zenginleşmeden pay alacak Kürtlerin Türkiye’nin ulusal birliğinin çimentosu haline gelebileceği kanısındaydı. Irak sorunu gündeme geldiğinde geleceğin Kuzey Irak’ı hatta Suriye’yi içine alan bir konfederasyonu kaçınılmaz hale getirebileceğinin de düşünülmesi gerektiği kanısındaydı.
TRAFİK KAZASINDA ŞÜPHELİ ÖLÜMÜ
5 Şubat 1993 tarihinde eşi ve iki çocuğu ile birlikte Bolu-Gerede yakınlarında trafik kazası geçirdi. Adnan Kahveci ve eşi olay anında hayatlarını kaybederken, 17 yaşındaki çocukları Aslıhan Kahveci yaralı olarak kurtuldu ancak, bitkisel hayata girdi ve 10 gün sonra vefat etti. Kamuoyunda dürüstlüğü ile tanınan ve çok sevilen Adnan Kahveci’nin yeni yapılan otobanda ters yola girerek kaza yapması, çeşitli şüphelerin ortaya atılmasına sebep oldu. Ardından çocukları için toplanan paranın ellerine ulaşmadığı oğlu Cihan Kahveci tarafından kamuoyuna bildirildi
