İSTANBUL (AA) - Borsa İstanbul'da işlem gören, hacim ve piyasa değeri en yüksek 30 şirketin oluşturduğu BIST 30'daki bankacılık harici 26 şirketin, iklim değişikliğiyle mücadelede yeterli çaba göstermediği tespit edildi.
İklim İçin 350 Derneği ile Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA), "İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırması: BIST 30 Şirketlerinin 2023 Yılı Görünümü" başlıklı raporunun üçüncüsünü yayımladı.
BIST 30'daki bankacılık harici 26 şirketin iklim değişikliği ve sürdürülebilirliğe yaklaşımı, fosil yakıt varlıkları veya yatırımlarıyla etkileşim seviyesi, "net sıfır" için hedef tarihi, karbon ayak izi ve "karbon nötr" için hedef tarihi, temiz enerji yatırımları ve enerji verimliliği uygulamaları, çevresel, sosyal, yönetişimsel (ESG) ve benzer derecelendirmeler olmak üzere 5 kriterde değerlendirildi.
Rapora göre, söz konusu şirketlerin 2022'de yüksek ve ciddi yüksek riskli şirket oranı yüzde 38 olan ESG raporlaması, 2023'te yüzde 46 olarak gerçekleşti. Düşük riskli şirket oranı ise 2022'de yüzde 19 iken 2023'te yüzde 12 oldu.
Geçen yıl 15 şirket bir önceki yıla kıyasla ESG skorlarını korudu.
Bu kapsamda, 2022'de orta ESG risk skoru alan Tofaş 2023'te düşük riskli, 2022'de yüksek ESG risk grubunda yer alan Tüpraş 2023'te orta riskli ve yine 2022'de ciddi ESG riski alanında kalan Koç Holding 2023'te ESG performans iyileştirmeleri neticesinde yüksek riskli olarak değerlendirildi.
BİM ise 2023'te ESG puanı kötüleşen tek şirket olarak yüksek riskli kategoriye dahil oldu. Şirket, 2022'de ESG performansı açısından orta riskli kategoride yer almıştı.
Söz konusu şirketlerden Alarko Holding, Borusan, Doğuş Otomotiv, Enka İnşaat, Kontrolmatik ve Oyak Çimento olmak üzere toplam 6 şirketin ise ESG skoruna ulaşılamadı.
Endekse bu yıl dahil olan Astor Enerji ise Sustainalytics ESG raporlaması yapmadı.
- "Net sıfır" hedefi belirleyen şirket sayısı 12'ye yükseldi
Bu dönemde, Erdemir, Petkim ve Tofaş "net sıfır" hedefi tarihini açıklayan 3 şirket arasında yer aldı.
Böylece, tamamı 2050 için olmak üzere "net sıfır" hedefi belirleyen şirket sayısı 12'ye yükseldi.
En erken 2030'da olmak üzere "karbon nötr" hedefi ortaya koyan şirket sayısı ise 11'de kaldı.
Geçen yıl Karbon Saydamlık Projesi (CDP) kapsamında 6 şirket iklim değişikliği, 4 şirket su güvenliği skorlarını yukarıya taşırken, 1 şirketin su güvenliği raporlaması neticesinde puanı düştü.
Ayrıca, Tüpraş da iklim değişikliği ve su güvenliği alanında CDP raporlamasına ilk defa yanıt verirken, Kontrolmatik iklim değişikliği alanında, Pegasus ise su güvenliği alanında 2023'te ilk kez raporlama yaptı.
2023'te yıllık emisyonlarını açıklayan şirketlerden 5 şirket 2022'ye göre Kapsam 1 emisyon salımını artırırken, 13 şirket ise azalttı. Bu dönemde 7 şirket ise emisyon raporlamadı.
- "Şirketlerin daha güçlü taahhütlerde bulunması şart"
İklim İçin 350 Derneği Finans Kampanyaları Sorumlusu Selen Baykara, rapora ilişkin değerlendirmesinde, söz konusu şirketlerin iklim kriziyle mücadelede yetersiz kaldığını kaydetti.
Baykara, net sıfır ve karbon nötr hedefleri açıklayan şirketlerin sayısındaki artış olumlu olsa da bu hedeflere ulaşmak için somut ve hızlandırılmış adımlar atılması gerektiğini belirterek, şu ifadeleri kullandı:
"Şirketlerin, karbon emisyonlarını azaltma, iklim ve çevre dostu teknolojilere yatırım yapma ve iklim risklerini önceliklendirerek stratejik kararlarını bu doğrultuda şekillendirme konularında daha güçlü taahhütlerde bulunması şart. İklim krizi, ekonomik büyümeden ayrı tutulamayacak kadar kritik bir mesele. Bu nedenle özel sektörün, sürdürülebilirlik stratejilerini genişleterek daha şeffaf ve hesap verebilir bir yapıya kavuşması büyük önem taşıyor."
SEFiA Analisti Evrim Özyorulmaz Akcura da borsaların, hisse senedi ve borç sermaye piyasalarında işlem gören şirketler arasında ESG açıklamaları çerçevesinde kurumsal performanslarının iyileştirilmesinin teşvik edilmesinde, özellikle net sıfır ve karbon nötr hedefleri doğrultusunda kritik bir rol üstlendiğini vurguladı.
Akcura, rapora ilişkin, "Bu karşılaştırmalı analiz, Türkiye'nin borsaya kote en büyük şirketlerinin sürdürülebilirlik yönetişimi eksenindeki çabalarını ortaya koymakla birlikte iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında hala atılması gereken adımlar olduğunu ortaya koymaktadır." değerlendirmesinde bulundu.
Muhabir: Firdevs Yüksel
