• Pure Electric(saf elektrikli araçlar-yüksek performanslı batarya kullanan)(BEV),

• Range-Extended(menzil uzatıcı) veya

• Plug inHybrid(harici şarj edilebilir hibrid) (PHEV) araçlar olarak tanımlanan elektrikli araçların(Electric Vehicle)(EV), geçen yıl (2017) ilk kez küresel satışı McKinsey Elektrikli Araç Endeksine göre bir milyonu geçti (Exhibit 1(Ek 1)). 
 

Elektrikli Araç Endeksi nedir?
 

McKinsey'in tescilli Elektrikli Araç Endeksi (EVI),dünyadaki 15 ülkenin e-mobilite (e-hareketlilik) performansını değerlendirmektedir. EVI'nin kuruluşundan bu yana, birkaç yıl önce, otomotiv, mobilite ve enerji sektörlerinin etkisinde kalan kuruluşların, elektrikli araç (EV) dinamiğinin granüler bir seviyede nasıl geliştiğini ve nerede olduklarını anlamalarına yardımcı olmak için kritik bir araç olarak gelecek için trend belirlemeye hizmet etmiştir.

 

Endeks elektrik hareketliliğinin ilerleyişinde iki önemli boyutu araştırmaktadır. Bir tarafta pazarlar ve talep, bir tarafta sanayi ve arz.

 

Piyasa tarafında, genel pazardaki elektrikli araçların payını analiz eder. Ayrıca, sübvansiyonlar, mevcut altyapı ve mevcut elektrikli araçların

çeşitliliği gibi teşviklere de bakmaktadır.

 

Sektör tarafı, otomotiv sektörünün her ülkede ne kadar başarılı olduğunu elektrik hareketliliğini desteklediğini belirlemektedir. Bu, araçların küresel üretiminde elektrikli araçların mevcut ve gelecekteki payı gibi bir dizi faktörün analiz edilmesini ve e-motorlar ve piller gibi anahtar bileşenlerin kullanılmasını içerir.

 

Her ülke kilit performans göstergelerinde değerlendirilir ve sıfırdan beşe bir puan toplar. Bunlar, nihai EVI matrisinin ve ülke sıralamasının temeli olan genel ağırlıklı bir puana transfer edilir.

 

Şu anki büyüme yörüngesinde, EV üreticileri 2020 yılına kadar bu başarıyı neredeyse dört katına çıkararak, 4,5 milyon araçla küresel hafif araç pazarının yaklaşık yüzde 5'inde hareket serbestliği kazanmayı hedefliyorlar.

 

 

Saf elektrikli araçlar (BEV) şu anda küresel EV pazarının yüzde 66'sını oluşturmaktadır. BEV satışları, plug-in hibrid araçlardan (PHEV) daha hızlı büyüyor.

 

Bununla birlikte, belirli pazarlar, düzenleyici eylemlerden, müşteri tercihlerinden ve belirli modellerin kullanılabilirliğinden etkilenen çok farklı güç aktarma tercihlerine sahiptir.

 

 

Çin pazarı, 2017 yılında bir önceki yıla göre %72 oranında genişleyerek Çin'in EV satışlarındaki lider konumunu sağlamlaştırdı. Ülke şimdi Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nden daha büyük bir EV pazarına (başta BEV'ler) sahip. 

 

Yaklaşık yüzde 94'lik bir satış payı ile, yerli OEM'ler (Orijinal Ürün Üreticisi) şu anda Çin EV pazarına hakim durumda.

 

Cömert sübvansiyonlar ve sıkı düzenleme, büyümenin çoğunu sürdürmeye devam ediyor. Elektrikli araçlar, bazı Çin şehirlerinde lisans plakası piyasasından ve açık artırmalardan muaftır ve bu, EV'lerin teşvik edilmesinde hala araçsal bir rol oynamaktadır. Seçilmiş şehirlerde başarılı bir pilot programın ardından, Çin hükümeti geçtiğimiz yıl ülke genelinde yeni enerji araçları (NEV'ler) için yeşil plakalar sunmaya karar verdi. 2017'nin sonunda, plakalar tüm il başkentlerine ve diğer seçilmiş büyük şehirlere açıldı ve geri kalan şehirlerin 2018'in ilk yarısında devam etmesi bekleniyordu. Bu plakalı araba sahipleri tercihli muameleye hak kazanacaklar. Üstelik, Çin'in elektrikli araçlar için ulusal ve yerel sübvansiyonları, dünyanın en yüksek olanları arasındadır ve bu da tüketici fiyatlarının nispeten yüksek ön maliyetleri ile ilgili kaygılarını azaltmaktadır.

 

Ancak, EV satışlarını teşvik ederken sübvansiyonları azaltmak için hükümet son zamanlarda teşvik politikasında bir değişiklik yapmıştır.

 

Bir yandan, 150 kilometrede (100'den fazla) herhangi bir teşvik ve enerji yoğunluğu gereksinimi için kilogram başına 105 watt-saat (90'dan yukarı) olmak üzere minimum aralığı arttırdı. Öte yandan, uzun menzilli BEV'ler için sübvansiyonlar (400 kilometre veya daha fazla) yüzde 14 artarak 50.000 renminbi (7,900 dolar) oldu. Plug-in hibrid araçlar için parasal destek yaklaşık yüzde 8, 22.000 renminbi (3,500 $) düştü.

 

Mutlak anlamda, Çin'in EV satış performansı oldukça dikkat çekicidir. Ancak, kabul oranı ulusal düzeyde sadece yüzde 2'yi temsil ediyor. Sınırlı sayıda büyük şehir (Pekin, Hangzhou, Şanghay, Shenzhen ve Tianjin gibi) EV satışlarının çoğunu oluşturuyor.

 

Bununla birlikte, Çin'in olumlu piyasa performansı, ülkeyi McKinsey'in son genel EVI sıralamasında (Exhibit 2 (Ek 2)) güçlü ve dengeli bir konuma getirmesine yardımcı oldu. EVI pazar puanında sadece Norveç tarafı daha iyi performans gösterdi ve Japonya'nın önünde lider konumunu pekiştirdi. Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri sanayi EVI analizinde (denklemin “tedarik” tarafı).

 

Ancak, bugünün EV-pil ekonomisi göz önüne alındığında, EVI skorlarındaki liderlik bir bedeli ortaya koyuyor: Çin ve Norveç, vergi mükelleflerinin masraflarında, tüketici ve tedarik tarafındaki sübvansiyonlarla ilgili olarak dünyanın en yüksek değer seviyelerinde.

 

 

EVI performansının zaman içindeki bir karşılaştırması, Çin'in Birleşik Devletler ve Almanya'yı birleşik EVI puanlarında hızla aştığını ortaya koymaktadır.

 

Exhibit 3(Ek3) Çin ve Almanya'nın 2014'te kabaca aynı pozisyonda olduğunu göstermektedir. Ancak, 2018 yılına kadar Çin, hem pazar hem de endüstri EVI skorlarında Almanya'yı geride bıraktı. Piyasada EVI puanlaması, Çin yüksek EV satışları, önemli parasal ve parasal olmayan teşvikler, daha çeşitli modeller ve

 

şarj altyapısının yatırım yoğunluğu ile iyileşti. Çin, aynı zamanda, sektördeki puanlamada da önemli bir rol oynadı ve EV üretimini ve bileşen paylarını önemli ölçüde artırdı. Yerel içerikle ilgili önemli kısıtlamalara karşın – özellikle onaylanmış akü tedarikçileri. Çin'in EV kar havuzunun büyük bir bölümünü yerel olarak sürdürmektedir.

 

 

 

 

Avrupa'nın EV pazarı, küçük bir satış bazında da olsa, 2016'dan 2017'ye yaklaşık %40 oranında büyüdü. Dizel teknoloji için devam eden karşıt rüzgarlar ve EV'lere artan müşteri ilgisi gibi çeşitli faktörler bu büyümeye katkıda bulunmuştur. EV pazarının iki katından fazla arttığı Almanya şu anda Avrupa'nın Norveç'in ardından ikinci iyi EV pazarıdır. Norveç'in EV satış penetrasyon oranı 2017'de yüzde 32'ye ulaştı ve Aralık ayında her satılan ikinci otomobil bir EV oldu. Norveç, kitle pazarında elektrikli araçların kucağında büyük ölçüde tek başına durmaktadır, bu yüzden pazarların gelecekteki beş ila on yıl boyunca yaşayabileceği gelecekteki EV satış oranlarının gerçek dünya resmini vermektedir.

 

Exhibit 4(Ek 4) yıkıcı bir eğilimin dört aşamasını göstermektedir. Kritik bir EV kitlesine ulaşan Norveç, diğer ülkelerden açıkça ön plana çıkıyor. Diğer birçok ülke hala ikinci aşamaya kadar ilerlemiş olan Çin ve İsveç hariç, ilk aşamadadır.

 

 

Yüksek talep gören segmentlerde daha cazip, daha iyi performans gösteren EV'lerin kullanıma sunulması hem Avrupa'da hem de Amerika'da satışların artırılması için önemli bir diğer etken. Bununla birlikte, yüzde 27 seviyesinde büyüme ile ABD Çin ve Avrupa Birliği'nin gerisinde kalmıştır, çünkü yakıt fiyatlarının düşük olması, EV'lerin işletme-maliyet avantajını azaltmaktadır.

 

Ancak, Hindistan bu yıl EVI'de yenidir. Hem EV pazar kabulü hem de EV endüstri dinamikleri erken aşamadadır: EV-benimseme oranı yüzde 1'den azdır ve yerli OEM'ler sadece EV modellerini başlatmak içindir.

 

Hükümet EV'nin benimsenmesini teşvik etmek için yeni bir vergi politikası uygulamaya koysa da net bir stratejik yol haritası hala eksiktir. Talep esas olarak ticari sahiplerden ve kamu sektöründen geliyor ve ülkenin neredeyse hiç şarj altyapısı yok. Hindistan'ın elektrik üretimindeki karbondioksit seviyeleri dünyanın en yüksekleri arasında olduğundan, EV'leri gerçek sıfır emisyon durumuna ulaştırmak için daha fazla yenilenebilir enerji kaynaklarına ihtiyaç duymaktadır.

 

 

Küresel otomobil üreticilerinin önümüzdeki üç yıl içerisinde yaklaşık 340 BEV ve PHEV modellerini piyasaya süreceği bildirildi. OEM'lerin (Orijinal Ürün Üreticisi) artan ilgisi, özellikle Çin ve Avrupa başta olmak üzere daha zorlu emisyon hedeflerini yansıtıyor ve birçok ülke şehirler dizel ve benzinle çalışan araçların satışlarını bitirecekleri tarihleri belirlediler. Örneğin, Norveç, BEV'lerin 2025 yılına kadar yeni otomobil satışlarının yüzde 100'ünü hesaba katmasını istiyor. California, Fransa ve Birleşik Krallık, ICE'lerin satışlarını 2040'a kadar bitireceklerini ilan ettiler.

 

Çin de, fosil yakıtlarla çalışan araçları terk etmek için uzun vadeli bir plan geliştiriyor gibi görünüyor: 2019'da yürürlüğe girecek yeni bir EV politikası, otomobil üreticilerinin zorunlu EV kredisi hedefine uymasını gerektiriyor. Sonuç olarak, birçok uluslararası otomobil üreticisi, yerli Çin markalarıyla birlikte ortaklaşa çok sayıda EV geliştirmek ve üretmek için yeni ortak girişimler duyurdu.

 

Elektrikli araçlar, 2017 yılında bir milyon satışın kilometre taşını geçtikçe birçok bölgede ve ülkede anlamlı bir ilerleme kaydettiler. Talep artışı ve üreticilerin üretim kapasiteleri arttıkça, pazar büyümeye devam edecek. İleriye baktığımızda, hükümet destekleri, OEM'lerin (Orijinal Ürün Üreticisi) daha fazla ilgi göstermesi, artan müşteri kabulü ve dahice tedarikçiler, segmentin kârlılığını 2020'lerin ortalarına kadar hızlandırabilir.

 

Bu kapsamda Türkiye'ye baktığımızda, 2018 yılının ilk yarısında Türkiye'de satılan Elektrikli ve Hibrid Otomobil marka ve modellerine ilişkin son rakamlar, TEHAD tarafından açıklandı.

 

TEHAD Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Platformu (TEHAD) verilerine göre, bu yılın Ocak-Haziran aylarında gerçekleşen 2361 adetlik otomobil satışlarının 98 adetlik bölümünü %100 elektrikli modeller oluştururken, hibrid motor seçeneğine sahip modellerin satış adeti 2263 olarak gerçekleşti.

 

 

Türkiye Hibrid otomobil pazarı her yıl katlanarak artan bir oranda büyümeye devam ediyor. 2018 yılının ilk 6 ayında en çok ilgi gören araç modeli önceki yıl da olduğu gibi Toyota C-HR oldu. İlk 6 ayda 1568 adet Toyota C-HR hibrid otomobil satıldı. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde ise 1203 adetlik bir satış rakamı gerçekleşmişti. Sıralamanın 2nci ve 3ncü sırasında ise yine Toyota'nın diğer hibrid modelleri Auris ve RAV4 yer aldı.

 

Toyota'nın B segmentindeki tek modeli olan Yaris hibrid ise kan kaybetmeye devam ediyor. 2016 yılı ilk 6 ayında 269 adetlik rakama ulaşan Yaris hibrid, bu yıl 71 adet gibi bir rakama gerilemiş durumda. Yaris hibrid buna rağmen 2nci el pazarında en çok talep gören giriş seviyesindeki hatcback model olarak göz dolduruyor.

 

2017 yılında pazara adım atan Hyundai Ioniq ve Kia Niro hibrid ise toplam 236 adet ile listeye dahil oldu. Hyundai Ioniq Hibrid, bu yıl Otomotiv Gazetecileri Derneği (OGD) tarafından Türkiye'de Yılın Otomobili seçilmişti.

 

Elektrikli modeller tarafında ise pazara yeni giren Jaguar I-PACE büyük bir heyecan yaratmış durumda. Üstün teknolojisi ile SUV segmentinin ilk ve tek oyuncusu olan I-Pace beklenenin üstünde ön talep aldı. 480km menzili, 0'dan 100km'ye hızlanması ise 4,8sn olan I-Pace 88bin Euro'dan başlayan fiyatı ile Temmuz ayı itibariyle yeni sahiplerine teslim edilmeye başlanacak.

 

 

2018 yılı ilk yarı satış rakamlarına bakıldığında ülkemizdeki otomobil kullanıcısının Hibrid modellere gösterdiği ilginin süreklilik kazandığını rahatlıkla görülebilmekte. Hibrid otomobillerdeki ÖTV indirimi otomobil kullanıcısı için cazip bir durum yarattı.

 

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Elektrikli ve Hibrid araçlara vergisel teşvik sağlandığı zaman sadece satış rakamlarında değil, tüm sektörü olumlu etkileyen değişimlerin yaşandığını hissetmek mümkün. İstihdama katkısı ve yeni iş alanlarının açılması adına Elektrikli ve Hibrid araçlardan alınan MTV ve ÖTV oranlarının bir an önce düşürülmesi, tüketici tarafında teşvik edilmesi şart.”

 

Türkiyede'ki son durum bu,ancak birde bu açıklamaları yapan ve Elektrikli Araçların bugünü ve geleceğinde önemli biryeri olan, Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Platformu (TEHAD) hangi amaç,vizyon ve misyonla kurulmuş ona bir bakalım;

 

 

• Sıfır Karbon salımı ile ulaştırmanın ve taşımacılığın sağlanabilir ve uygulanabilir olduğunu gösterebilmek, bu amaçla enerji tasarrufu sağlayan şarj edilebilir araçların otoyollarda daha fazla görünür olması için çalışmak,

• Şarj istasyonları altyapısının,Yeni Teknolojilerin(eMobility, IoT, Otonom sürüş) ve oluşacak yan sanayinin geliştirilmesinde, yerel yönetimler ve devlet kurumları tarafından hazırlanacak projelerde, açılacak ihalelerde, mevzuat ve yönetmelik düzenlemelerinde, sektör temsilcilerimiz adına bilgilendirici ve yönlendirici konumda olabilmektir.

• Elektrikli ve Hibrid Araçlar ve sektör hakkında, yaşanan gelişmeleri ve en yeni teknolojileri ilk elden doğru bilgilendirme ile sektör temsilcilerimine üyelerine ulaştırabilmektir.

• Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Platformu (TEHAD), insan sağlığını ve çevreyi her geçen gün daha fazla tehdit eder hale gelen ulaşım sorunlarına, Sürdürülebilir çözümler üreterek kentlerimize yaşam kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla kurulmuş, Enerji tasarrufu sağlayan Şarj edilebilir araçların otoyollarda daha fazla görünür olması için çalışan, Kâr amacı gütmeyen, Araştırma – uygulama ve eğitim konularına odaklanmış sivil toplum kuruluşudur.

 

• Ortak değer ve fayda odaklı inovatif, özgün ve sürdürülebilir yaşam kalitesini, hayatımızın orta noktasına yerleştirebilmektir.

 

• Ülkemizin enerji konusunda ekonomik ve stratejik olarak içinde bulunduğu dışa bağımlılığı azaltıcı yenilikçi yaklaşımlar sunarak,

farkındalığın ve sürdürülebilir rekabet gücünün artırılması konusunda ulaşımın elektriklendirilmesidir.

 

 

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı altında Elektrikli Araçlar Daire Başkanlığı kurulması'nın yararlı olacağıdır.

 

1. McKinsey&Company Automotive & Assembly Article May 2018

Patrick Hertzke, Nicolai Müller , Stephanie Schenk ve Ting Wu

 

2. Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Platformu (TEHAD) web sayfası

Katkıları için Hüsnü Baysal'a teşekkürler.