Kentler birbirleriyle köprülerle bağlanıyor. Merkez Mavi ve Beyaz Nil ırmaklarının birleştiği noktanın hemen güneyinde yer alıyor. Mısır’a, Port Sudan’a ve el-Ubeyyiz’e demir yollarıyla bağlı olan Hartum, Mavi ve Beyaz Nil üzerindeki su yolu trafiği ile ve uluslar arası havaalanı ile önemli bir ticaret ve ulaşım merkezi.

Üç şeritli yollarıyla, ilk bakışta modern batı şehirlerinden farksız görünen bir yer Hartum. Merkezi bölgelerden biraz uzaklaşıp tasraya, El Cirif ya da Errahme'ye gittiğinizde dışardan gelen göçün neden olduğu insan karmaşasını, Güney Afrika'daki kasabaları andıran konutlarda yaşayan göçmenleri görebiliyorsunuz.

Hartum'da bir çok caminin, Rum Ortodoks ve Maruni kiliselerinin yanında Katolik, Anglikan ve Kiptî katedralleri var. Sokaklar genelde toprak, sadece iki büyük cadde asfalt kaplı. Mavi Nil'in üzerinde Çinli firma tarafindan yapılan uzunca bir köprü bulunuyor.

Eski Camii ve Osmanlı mimarisi örneği olan Camii Kebir'i mutlaka görmelisiniz. Ayrıca şehirde gezerken Nil Nehri üzerine kurulmuş olan köprülere dikkat edin. Köprüler, Ingiliz sömürgesi olan Hindistan'dan getirtilmiş.

Sudan Ulusal Müzesi'nde Nil Vadisi'nin çevresi ve Nubya Çölü etrafındaki kazılardan çıkarılan parçalar sergileniyor. Bu eserler arasından belki de en önemlisi Nubya'nın cevherlerinden Faras Katedrali'nden kalma duvar resimleridir. Müzenin bahçesindeki orijinaline uygun olarak kurulmuş olan tapınaklar da hayranlık uyandırıcı.

Tapınakların Firavun III. Tutmosis ve Antik Mısır tarihinin ilk kadın naibi olan Hatsepsut tarafindan yaptırıldığı söyleniyor.

Sudanlıların selamlaşmaları batılılarinkinden biraz farklıdır. Sağ ellerini karşılarındaki kişinin sol omuzlarına aynı anda vurarak ve ardından tokalaşarak selamlaşıyorlar. Hartum'da ve Sudan'ın genelinde güreşe, çoğu ülkede futbola verilene benzer bir önem veriliyor. Sokaklara asılı ilanları takip ederek bu dövüşlerin düzenlendiği mekânlardan birine mutlaka uğramalısınız.

Dövüşler ilginizi çekmiyorsa da mekândaki insanları izlemeyi oldukça ilginç bulabilirsiniz.'Thoop', Sudanlı kadınların geleneksel örtüsü. Bu örtü ile bütün bedenlerini büyük bir ustalıkla örten bayanlar her türlü işi de yine bu kıyafetleri ile yapabiliyorlar. 'Tarha' ise yeni nesil bayanların başlarına sardıkları örtü.

Sokaklarda sık sık görebileceğiniz, adeta Hartum trafiğinin simgesi haline gelmiş üç tekerlekli araçlara 'raksa' deniyor. Gezerken birinin izinsiz fotoğrafını çekerseniz ya parasını ödersiniz ya da o fotoğrafı silmek zorunda kalırsınız. Başta resmi binalar, köprüler ve hava alanı olmak üzere birçok yerde fotoğraf çekmek yasak. Bu yüzden gezi boyunca fotograf çekerken dikkatli olmanızda fayda var.

Nil kıyısındaki restoranlarda çoğunlukla tavuk ve balik yemekleri sunuluyor, fiyatlar ise ne ucuz ne pahalı. Sudan yemekleri arasından domatesli dana eti yemeği olan 'machi'yi ve kuzu etinden yapılan 'bamia bamia'yi denemelisiniz. Kuzu etiyle yapılan yemekler çok lezzetli ama diğer yemeklere göre daha pahalı. Şehirde ayrıca Türk, Hint ya da Lübnan yemekleri yapan restoranlar da var.

Hartumlular, 'ful' denen ve ezilmiş bakladan ya da fasulyeden yapılan bir yemeği çok sık tüketiyor. Ful, nispeten ucuz bir yemek. Bu anlamda her mahallede çesitli gelir gruplarına hitap eden ful satan lokantalar var. Mutlaka karşınıza çıkacak lokantaların birinde bu geleneksel yemeği tatmalısınız.

Alkolsüz içeceklerden 'tabrihana'yı ise mutlaka içmelisiniz. Bolca ikram edileceğinden deneme şansını rahatlıkla bulursunuz. Caddelerde ve sokak aralarında seyyar çaycılar görünüyor. Çay saticıları genelde kadınlar. Hasır iskemleler üzerinde oturup çay içmek oldukça yaygın. Çerezci kadınlar Hartum caddelerinin simgesi. Kavrulmuş yer fistığı ve karpuz çekirdeği en fazla satılan çerezler. Yine ayıklanmış sarımsak, çerezci kadınların çokça sattıkları ürünler arasında geliyor. 

Beyaz Nil'e Hartum yakınlarında doğu kıyısından katılır. Mısır'daki taşkınlara yol açan suyu ve bereketli çamuru Mavi Nil getirir. Asıl Nil son büyük kolu olan Atbera nehrini Hartum'un kuzeydoğusunda ve doğu kıyısından alır. Daha sonra kuzeybatıya doğru geniş bir S çizer.

Bu arada üç çağlayanı aşarak "Nasır Gölüne" katılır. Bu gölü oluşturan Assuan Barajı'nın aşağısında Mısır içlerinde kuzeye doğru akar ve Kahire yakınlarında "Nil Deltası"nı oluşturur ve İskenderiye ile Dimyat'tan Akdeniz'e dökülür. Denize dökülen yer olan ağız kısmı yaklaşık olarak 300 km uzunluğundadır.

Nil'in en güzel balığı yayın balığıdır işte size nil yayın balığı tarifi

MALZEME
1 kg yayın (dilimlenmiş)
1 çorba kaşığı salça
2 çorba kaşığı un
1 çay bardağı su
Tuz
Kızartmak için, Sıvı yağ

SOS İÇİN
2 adet taze soğan
1 çorba kaşığı tereyağı
3 çorba kaşığı limon suyu
1 adet doğranmış limon (kabuklu)
Yarım demet maydanoz
Tuz

HAZIRLANIŞI
Salça, un, su ve tuz karıştırılır. Balık dilimleri bu karışıma batırılır. Kızgın yağda iki yüzü kızartılır. Tavaya tereyağı bırakılır eriyince ince kıyılmış taze soğan atılır. Birkaç kez çevirdikten sora limon suyu, tuz ve limon atılır. Ateşten alınca kıyılmış maydanoz eklenir, karıştırılır. Kızarmış balıklar servis tabağın aktarılır. Üzerine hazırlanan sos konur.