Rodos
Rodos (Yunanca: Ρόδος) Ege Denizi'nde ada, Oniki Adaların en büyüğü, Yunanistan'ın, Meis adası hesaba katılmazsa, en doğuda bulunan adası, adanın aynı adlı idari merkezi.
Türkiye kıyılarının en yakın noktası olan Bozburun Yarımadası'ndan 18 km (11 mil) mesafededir. Adanın 2004 nüfusu 130.000 olup, bunun 55.000'i Rodos şehrinde yaşamaktadır. Rodos şehri Yunanistan'ın Oniki Adalar (Δωδεκάνησα, Dodekanisa) idari bölgesinin ve (Sömbeki, Herke, İleki ve Meis adalarını da içeren) Rodos ilinin (nomos) merkezidir.
Dünyanın yedi harikasından biri kabul edilen Rodos Heykeli (Kolossos) MÖ 280 yılında Dorlar tarafından Rodos liman girişinde inşa edilmiştir. Rodos şehrinin Tapınak Şövalyeleri tarafından inşa edilmiş kalesi ve Orta Çağ'dan kalma mahallesi UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndedir. Adada ayrıca, Rodos Diagoras Uluslararası Havaalanı ile Rodos şehri arasında kalan kesimde toplanmış 3.500 nüfusluk bir Türk azınlık bulunmaktadır. İç kısımları ormanlıktır ve Türk çamı da denilen Pinus brutia ağaçları Kızılçam lar ile kaplıdır. Adanın flora ve faunasının, genel olarak, Yunanistan'ın kalan kısımlarından ziyade Türkiye'nin batı sahillerini andırdığı kabul görmektedir. Adanın kuzey ucundaki Rodos dışındaki en önemli yerleşim, güneydoğu sahilindeki Lindos'tur.
Rodos adası mızrak ucu benzeri biçimdedir. 79,7 km uzunluk ve 38 km genişlik ile toplam alanı yaklaşık 1.398 km² dir(540 mil kare).Deniz sahili yaklaşık 220 km dir. Rodos şehri adanın kuzey ucu sonundadır. Antik çağ sitesi ve modern ticaret limanını içerir. Ana havayolu kapısı Diagoras International Airporttur. IATA daki kodu: RHO dur. Havalimanı Paradisi şehrinin 14 km güney batısındadır. Karayolu ağı şebekesi şehirden doğu ve batı sahilleri boyunca yayılır. Ada Rodos geyiğine anayurttur. Petalus yani Kelebekler Vadisinde yazın çok sayıda kelebek toplanır. Attaviros dağı 1.215 metre irtifasıyla adanın en yüksek noktasıdır. Sahiller taş gibi katı iken ada ekilebilr topraklara sahiptir. Burada turunçgiller, şaraplık üzüm, sebzeler, zeytin ağaçları ve diğer mahsüller yetiştirilir. Rodos'un dışında ada küçük köyler ve dinlenme sahilleri ile noktalanır. Bunların içindeFaliraki, Lindos, Arçangelos, Afandu, Koskinu, Embona, Paradisi ve Tiranta sayılabilir. Turizm adanın birincil gelir kaynağıdır.
MÖ 16. yüzyılda Girit Uygarlığı adaya yerleşti. Ondan daha sonra Yunan Mitolojisi, yeni bir Rodos ırkı isimlendirdi, Telchines. Rodos ve Danaus (Mitolojik bir karakter) ile ilişkilendiriliyordu. Bazen takma adı Telchinis ile adlandırıldı. 15. yüzyılda Achaeans istila etti. 11. yüzyılda Dorian ların gelmesiyle ada gözde olmaya başladı. Daha donra üç büyük şehri Lindos, Lalyssos ve Kameiros'u inşa eden Dorlar'dı. İstanköy, Knidos ve Halikarnassos ile birlikte. Şair Pindar methiyesinde Ada güneş tanrısı Helios ve Rodos perisinin birliğinde doğdu ve şehir onların üç oğlu için isimlendirildider. Roda adanın doğal çiçekli bitkisi pembe Hibiscusdur.
Pers istilası, sonunda adayı kaplaması fakat onların MÖ 478'de Atina güçleri tarafından yenilmesi ile şehirler Atina Birliği'ne (MÖ 5. yüzyıldaki Yunan şehir devletleri birliği,bunlar Atina tarafından yönetiliyordu) bağlandılar. MÖ 431 yılında Pelepones Savaşı çemberi yardığında Rodos geniş bir şekilde tarafsız kalıyordu. Birliğe bağlı olmasına rağmen savaş 404 yılına kadar sürdü. Fakat Rodos bu zamanda çatışmadan tamamen geri çekildi. Ve kendi yoluna devam etmeye karar verdi. MÖ 408 yılında şehir devletleri bir ülke oluşturdular, ve yeni Rodos'u yeni başşehir olarak adanın en kuzey ucunda inşa ettiler. Onların düzenli planı Atinalı mimar Hippodamus tarafından gözden geçiriliyordu.
Mamafih Pelepones savaşları tüm Yunan kültürünü zayıflatmıştı. Ve istilaya açık tutuyordu. MÖ 357 yılında adaKaryalılar tarafından kral Mausolus ca feth edildi. Daha sonra da MÖ 340'da Persler'in eline geçti. Fakat onların dönemi kısa oldu, bu şehir halkı için rahatlatıcı bir durum oldu. Rodos MÖ 332'de Makedonyalı Alexander III ün Persleri yenmesinden sonra büyüyen bu imparatorluğun bir parçası haline geldi. Alexander ın ölümünü takiben onun generalleri krallığı kontrol etme çekişmesine girdiler. Onların üçü Ptolemy, Seleucus ve Antigonus krallığı kendi aralarında bölmeyi başardılar.
Rodos,Ptolemies ile ticari ve kültürel bağlarını İskenderiye ile kuvvetlendiriyordu ve baraberce şekillendirdikleri Rodos-Mısır birliği Akdeniz'nde ticareti boydan boya kontrol ediyordu. MÖ 3. yüzyılda şehir denizcilik, ticaret ve kültür merkeziyle gelişti. Ve onun parası Akdeniz'in her tarafında dolaşımda idi. Onun meşhur felsefe okulu bilim, edebiyat ve hitabeti İskenderiye'li üstadları ile paylaşıyordu.
Tanınmış isimler Rodos'ta bir okul kuran Atinalı hitabet Aeschines, Apollonius of Rhodes (MÖ 3. yüzyıl-MÖ 246, epik şair, bilim adamı ve İskenderiye kütüphanesi direktörü),astronom Hipparchus ve Geminus ve hitabetçi Dionysios Trax. Heykel okulu zenginlik, dramatik stilde gelişti. Ve bu Hellenistic Baraque Hellenistik Barok tarzı olarak karakterize edilebilir.
1309'da Bizans çağı, adanın Hospitalier Şövalyeleri (1080 yılında Kudüs'de kurulan ve Saint John kudüs,Rodos ve Malta tarikatı, Malta şövalyeleri, Rodos şövalyeleri ve Malta silahşörlerini içeren bir organizasyon) tarafından zapt edilmesiyle son buldu. Yeni ismiyle Rodos Şövalyeleri yönetimi altında şehir ortaçağ Avrupa ideal modeline göre yeniden inşa edildi.
Şehrin meşhur anıtlarının çoğunu Palace of the Grand Master Büyük Üstatların Sarayı içerir. Bu dönemde yapılmıştır. Şövalyelerin inşa ettiği bu kuvvetli duvarlar 1444 deki Mısır Sultanı ataklarına ve Mehmed II nin 1480 deki ataklarına karşı koyup ayakta kaldılar. Son olarak Rodos Kanuni Sultan Süleyman'ın 29 Aralık 1522 deki geniş ordusuna karşı yenik düştü. Kalan birkaç şövalyeye Sicilya Krallığı'nda istirahat etmelerine izin verildi. Şövalyeler daha sonra onların operasyon merkezi Malta'ya hareket edeceklerdi. Ada yaklaşık 400 yıl Osmanlı İmparatorluğu mülkiyetinde kalmıştır.
912'de Trablusgarp Savaşı sırasında Rodos İtalya tarafından işgal edildi. 1948'de Onikiada'nın diğer adalarıyla birlikte, Yunanistan'a katıldı. Adada bulunan Türk azınlık 1923'teki Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sırasında İtalya topraklarında sayıldıkları için mübadeleden kurtuldular. Bu nedenle günümüzde Rodos'ta küçük bir Türk azınlığı bulunmaktadır.
8 Eylül 1943, İtalyan Mütarekesi'nden sonra, İngilizler Rodos'u İtalyan garnizonundan almaya çalıştı. Bu adanın işgal başaran Alman Ordusu, tarafından hemen farkedildi. Alman işgalini takip eden Oniki Seferi İngiliz hatasına neden oldu.
Rodos Mutfağı
Balık ve diğer deniz ürünleri yaygındır. İçki olarak Yunan rakısı da denen “uzo” yöreye özgüdür. Bazılarının isimleri aynı olmak üzere Türk mutfağı adada egemendir. Ayrıca içinde Hindistan cevizi, badem ve incir bulunan omlet adaya özgü bir lezzettir.
RODOS KÖFTESİ
Malzemeler
•1 kg. köftelik kıyma (orta yağlı, 2 kere çekilmiş)
•5-6 adet kuru soğan (rendelenmiş)
•3 yemek kaşığı un
•2 yumurta
•1/2 çay bardağı zeytinyağı
•1 demet ince kıyılmış maydonoz
•Tuz, karabiber, kimyon
•Kızartmak için un ve sıvıyağ
Tarif
•Kıyma, yumurta, zeytinyağı, soğan, maydonoz, un, tuz, karabiber ve kimyonu karıştırıp yoğurarak köfte harcını hazırlayın.
•Yumurta büyüklüğünde toplar yapıp una bulayın ve bir süre bekletip kızgın yağda kızartın, fazla yağını kağıt havlu ile alın.
•Değişik bir lezzet katmak isterseniz köfte harcına 2-3 diş ezilmiş sarımsak da ekleyebilirsiniz.
Dünyanın yedi harikasından biri kabul edilen Rodos Heykeli (Kolossos) MÖ 280 yılında Dorlar tarafından Rodos liman girişinde inşa edilmiştir. Rodos şehrinin Tapınak Şövalyeleri tarafından inşa edilmiş kalesi ve Orta Çağ'dan kalma mahallesi UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndedir. Adada ayrıca, Rodos Diagoras Uluslararası Havaalanı ile Rodos şehri arasında kalan kesimde toplanmış 3.500 nüfusluk bir Türk azınlık bulunmaktadır. İç kısımları ormanlıktır ve Türk çamı da denilen Pinus brutia ağaçları Kızılçam lar ile kaplıdır. Adanın flora ve faunasının, genel olarak, Yunanistan'ın kalan kısımlarından ziyade Türkiye'nin batı sahillerini andırdığı kabul görmektedir. Adanın kuzey ucundaki Rodos dışındaki en önemli yerleşim, güneydoğu sahilindeki Lindos'tur.
Rodos adası mızrak ucu benzeri biçimdedir. 79,7 km uzunluk ve 38 km genişlik ile toplam alanı yaklaşık 1.398 km² dir(540 mil kare).Deniz sahili yaklaşık 220 km dir. Rodos şehri adanın kuzey ucu sonundadır. Antik çağ sitesi ve modern ticaret limanını içerir. Ana havayolu kapısı Diagoras International Airporttur. IATA daki kodu: RHO dur. Havalimanı Paradisi şehrinin 14 km güney batısındadır. Karayolu ağı şebekesi şehirden doğu ve batı sahilleri boyunca yayılır. Ada Rodos geyiğine anayurttur. Petalus yani Kelebekler Vadisinde yazın çok sayıda kelebek toplanır. Attaviros dağı 1.215 metre irtifasıyla adanın en yüksek noktasıdır. Sahiller taş gibi katı iken ada ekilebilr topraklara sahiptir. Burada turunçgiller, şaraplık üzüm, sebzeler, zeytin ağaçları ve diğer mahsüller yetiştirilir. Rodos'un dışında ada küçük köyler ve dinlenme sahilleri ile noktalanır. Bunların içindeFaliraki, Lindos, Arçangelos, Afandu, Koskinu, Embona, Paradisi ve Tiranta sayılabilir. Turizm adanın birincil gelir kaynağıdır.
MÖ 16. yüzyılda Girit Uygarlığı adaya yerleşti. Ondan daha sonra Yunan Mitolojisi, yeni bir Rodos ırkı isimlendirdi, Telchines. Rodos ve Danaus (Mitolojik bir karakter) ile ilişkilendiriliyordu. Bazen takma adı Telchinis ile adlandırıldı. 15. yüzyılda Achaeans istila etti. 11. yüzyılda Dorian ların gelmesiyle ada gözde olmaya başladı. Daha donra üç büyük şehri Lindos, Lalyssos ve Kameiros'u inşa eden Dorlar'dı. İstanköy, Knidos ve Halikarnassos ile birlikte. Şair Pindar methiyesinde Ada güneş tanrısı Helios ve Rodos perisinin birliğinde doğdu ve şehir onların üç oğlu için isimlendirildider. Roda adanın doğal çiçekli bitkisi pembe Hibiscusdur.
Pers istilası, sonunda adayı kaplaması fakat onların MÖ 478'de Atina güçleri tarafından yenilmesi ile şehirler Atina Birliği'ne (MÖ 5. yüzyıldaki Yunan şehir devletleri birliği,bunlar Atina tarafından yönetiliyordu) bağlandılar. MÖ 431 yılında Pelepones Savaşı çemberi yardığında Rodos geniş bir şekilde tarafsız kalıyordu. Birliğe bağlı olmasına rağmen savaş 404 yılına kadar sürdü. Fakat Rodos bu zamanda çatışmadan tamamen geri çekildi. Ve kendi yoluna devam etmeye karar verdi. MÖ 408 yılında şehir devletleri bir ülke oluşturdular, ve yeni Rodos'u yeni başşehir olarak adanın en kuzey ucunda inşa ettiler. Onların düzenli planı Atinalı mimar Hippodamus tarafından gözden geçiriliyordu.
Mamafih Pelepones savaşları tüm Yunan kültürünü zayıflatmıştı. Ve istilaya açık tutuyordu. MÖ 357 yılında adaKaryalılar tarafından kral Mausolus ca feth edildi. Daha sonra da MÖ 340'da Persler'in eline geçti. Fakat onların dönemi kısa oldu, bu şehir halkı için rahatlatıcı bir durum oldu. Rodos MÖ 332'de Makedonyalı Alexander III ün Persleri yenmesinden sonra büyüyen bu imparatorluğun bir parçası haline geldi. Alexander ın ölümünü takiben onun generalleri krallığı kontrol etme çekişmesine girdiler. Onların üçü Ptolemy, Seleucus ve Antigonus krallığı kendi aralarında bölmeyi başardılar.
Rodos,Ptolemies ile ticari ve kültürel bağlarını İskenderiye ile kuvvetlendiriyordu ve baraberce şekillendirdikleri Rodos-Mısır birliği Akdeniz'nde ticareti boydan boya kontrol ediyordu. MÖ 3. yüzyılda şehir denizcilik, ticaret ve kültür merkeziyle gelişti. Ve onun parası Akdeniz'in her tarafında dolaşımda idi. Onun meşhur felsefe okulu bilim, edebiyat ve hitabeti İskenderiye'li üstadları ile paylaşıyordu.
Tanınmış isimler Rodos'ta bir okul kuran Atinalı hitabet Aeschines, Apollonius of Rhodes (MÖ 3. yüzyıl-MÖ 246, epik şair, bilim adamı ve İskenderiye kütüphanesi direktörü),astronom Hipparchus ve Geminus ve hitabetçi Dionysios Trax. Heykel okulu zenginlik, dramatik stilde gelişti. Ve bu Hellenistic Baraque Hellenistik Barok tarzı olarak karakterize edilebilir.
1309'da Bizans çağı, adanın Hospitalier Şövalyeleri (1080 yılında Kudüs'de kurulan ve Saint John kudüs,Rodos ve Malta tarikatı, Malta şövalyeleri, Rodos şövalyeleri ve Malta silahşörlerini içeren bir organizasyon) tarafından zapt edilmesiyle son buldu. Yeni ismiyle Rodos Şövalyeleri yönetimi altında şehir ortaçağ Avrupa ideal modeline göre yeniden inşa edildi.
Şehrin meşhur anıtlarının çoğunu Palace of the Grand Master Büyük Üstatların Sarayı içerir. Bu dönemde yapılmıştır. Şövalyelerin inşa ettiği bu kuvvetli duvarlar 1444 deki Mısır Sultanı ataklarına ve Mehmed II nin 1480 deki ataklarına karşı koyup ayakta kaldılar. Son olarak Rodos Kanuni Sultan Süleyman'ın 29 Aralık 1522 deki geniş ordusuna karşı yenik düştü. Kalan birkaç şövalyeye Sicilya Krallığı'nda istirahat etmelerine izin verildi. Şövalyeler daha sonra onların operasyon merkezi Malta'ya hareket edeceklerdi. Ada yaklaşık 400 yıl Osmanlı İmparatorluğu mülkiyetinde kalmıştır.
912'de Trablusgarp Savaşı sırasında Rodos İtalya tarafından işgal edildi. 1948'de Onikiada'nın diğer adalarıyla birlikte, Yunanistan'a katıldı. Adada bulunan Türk azınlık 1923'teki Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sırasında İtalya topraklarında sayıldıkları için mübadeleden kurtuldular. Bu nedenle günümüzde Rodos'ta küçük bir Türk azınlığı bulunmaktadır.
8 Eylül 1943, İtalyan Mütarekesi'nden sonra, İngilizler Rodos'u İtalyan garnizonundan almaya çalıştı. Bu adanın işgal başaran Alman Ordusu, tarafından hemen farkedildi. Alman işgalini takip eden Oniki Seferi İngiliz hatasına neden oldu.
Rodos Mutfağı
Balık ve diğer deniz ürünleri yaygındır. İçki olarak Yunan rakısı da denen “uzo” yöreye özgüdür. Bazılarının isimleri aynı olmak üzere Türk mutfağı adada egemendir. Ayrıca içinde Hindistan cevizi, badem ve incir bulunan omlet adaya özgü bir lezzettir.
RODOS KÖFTESİ
Malzemeler•1 kg. köftelik kıyma (orta yağlı, 2 kere çekilmiş)
•5-6 adet kuru soğan (rendelenmiş)
•3 yemek kaşığı un
•2 yumurta
•1/2 çay bardağı zeytinyağı
•1 demet ince kıyılmış maydonoz
•Tuz, karabiber, kimyon
•Kızartmak için un ve sıvıyağ
Tarif
•Kıyma, yumurta, zeytinyağı, soğan, maydonoz, un, tuz, karabiber ve kimyonu karıştırıp yoğurarak köfte harcını hazırlayın.
•Yumurta büyüklüğünde toplar yapıp una bulayın ve bir süre bekletip kızgın yağda kızartın, fazla yağını kağıt havlu ile alın.
•Değişik bir lezzet katmak isterseniz köfte harcına 2-3 diş ezilmiş sarımsak da ekleyebilirsiniz.
Yasal Uyarı : Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Gün Medya Grubuna aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir. Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.
