TİC Holding Header
  • USD 32.372
  • EUR 34.967
  • Altın 2323.91
  • BIST 100 8880.09
Doç.Dr. Ömer Kul

Doç.Dr. Ömer Kul

Doğu Türkistan, Çin'in ayrılmaz bir parçası mı, yoksa işgal edilmiş bir Vatan mı?

Yıl 1863: Yakup Han Ba-devlet, Doğu Türkistan'da bağımsız bir devlet kurar ve dönemin güçlü devletlerinden Çarlık Rusyası ve Çin'de iktidarda bulunan Mancu Hanedanlığı bu devleti tanır.
Doğu Türkistan, Çin'in ayrılmaz bir parçası mı, yoksa işgal edilmiş bir Vatan mı?

Bununla da kalmaz 1870 tarihinde Yakup Han'ın İstanbul'a gönderdiği heyet Osmanlı Sultanı ve aynı zamanda İslam Halifesi Sultan Abdulaziz Han tarafından kabul edilir ve hediyelerle geri gönderilir. Heyetin Doğu Türkistan'a avdeti akabinde ülkede Halife adına para bastırılır ve camilerinde hutbe okutulur.

Yıl 1877: Yakup Han'ın rahatsızlanması ve ani ölümü ülkede bir kaos ortamı oluşturur.

Yıl 1879: Doğu Türkistan'daki kaos ortamından istifade eden Çinli General Zo Zung-tang, ülkeyi işgal eder.

Yıl 1884 (18 Kasım): Kadim Türk İslam yurdu Doğu Türkistan, Çin Meclisi'nin aldığı bir kararla Çin'in 19. eyaleti olarak merkezi Çin'e bağlanır ve adı da "Xin-jiang/Yeni elde edilmiş toprak" olarak değiştirilir. 

Yıl 1911: Çin'de Mancu hanedanlığı son bulur ve Dr. Sun Yat-sen başkanlığındaki Guo-Min-Dang partisi yönetiminde Çin Cumhuriyeti ilan edilir.

Yıl 1914: Doğu Türkistan'da A. Forbes'in ifadesiyle "harp beyleri" iktidarı dönemi başlar ve ülkeyi keyfi olarak idare eden ilk Çinli Genel Vali Yang Zen-şin iktidarı ele geçirir.

Yıl 1928: Yang Zen-şin, bir Çinli memurunun kendisine yaptığı suikast ile hayatını kaybeder ve Doğu Türkistan'da iktidar tesadüfen Cin Şu-ren'in elinde kalır.

Yıl 1931: Doğu Türkistan'ı keyfi olarak idare eden Harp Beyi Çinli Genel valiler ve avanelerinin hadsizlikleri Kumul şehrinde bir isyanın çıkmasına sebep olur. Kısa zamanda ülkenin her tarafına yayılan hareket bir istiklale mücadelesine dönüşür.

Yıl 1933: 1931'de başlayan istiklal hareketi 12 Kasım 1933 tarihinde Doğu Türkistan'ın Kaşgar şehrinde, onbinlerce şehit kanıyla bezenen Gökbayraklı sancak göndere çekilerek "Bağımsız Kaşgar Hükümeti" ilan edilir ve dönemin tek bağımsız Türk Devleti, Türkiye Cumhuriyeti'ne Kaşgar Hükümeti'nin Hariciye Nazırı Kasımcan Hacı tarafından "Albayarak'a Gökbayrak'tan selam olsun, haklı hür yaşama mücadelemizde sizlerin desteğinize ihtiyacımız var" denilir.  

Aynı yıl, Sovyetlerin desteğiyle Doğu Türkistan'da 1933-1944 tarihleri arasında hüküm sürmüş en zalim, en gaddar harp beyi olan Çinli Genel Vali Şın Şi-sey iktidara getirilir.

Doğu Türkistan'da bağımsız bir Türk-İslam devletinin ortaya çıkması Batı Türkistan'daki Sovyet tahakkümünü kırabilecek örnek teşkil edebilir düşüncesiyle J. Stalin'i harekete geçirir ve 1934-1937 yılları arasında, Moskova destekli, akılları donduracak zulümlerle bu istiklal hareketi akim bırakılır. Yüzbinlerce insan ya katledilir ya da ülkeyi terk etmek zorunda bırakılır.

Yıl 1937: Moskova için Doğu Türkistan artık tam bir Sovyet Peyki haline getirilmiş, ülke keyfi olarak Şın Şi-sey'in olmayan vicdanına bırakılır.

Yıl 1942: İkinci Dünya Harbinin en hareketli günlerinde Ruslar'ın Karpatlar'da Almanlara kaybetmeye başlaması, Çinli Genel Vali Şın Şi-sey'in Merkezi Çin hükümetine yanaşmasını beraberinde getirir.

Şın Şi-sey'i sadece cezalandırmak ve eski kazanımlarını kaybetmek istemeyen Sovyet Rusya ise Moğolistan Devlet Başkanı Çoybolsan üzerinden 1940 yılından beri Doğu Türkistan'ın Altay bölgesinde Çinlilere karşı mücadele eden Osman Batur Han'ı desteklemeye başlar.

Yıl 1944: Osman Batur Han'ın liderliğini yaptığı bağımsızlık hareketi meyvesini verir, Doğu Türkistan'ın Gulca şehrinde onbinlerce şehidin kanı ile bezenen Bağımsız Doğu Türkistan Cumhuriyeti, yine bir 12 Kasım günü, ilan edilir.

Yıl 1945: Moskof yapacağını yine yapar, Çinli Genel Vali Şın Şi-sey'i azlettirir, Yalta Konferansı'nda Çin'in Moğolistan'ın bağımsızlığını tanımasını ister, Merkezi Çin devleti de, Doğu Türkistan'daki ayrılıkçı hareketlere verdiği desteği kesmesi karşılığında bu isteği yerine getirir.

Yıl 1946: Doğu Türkistan'da Sovyet Rusya'nın dayatması ile bir "Karma Hükümet" kurulur, Moskova ise istediğini almanın keyfini sürmeye başlar.

Yıl 1947: Doğu Türkistan'da Guo-Min-Dang hükümeti döneminde ilk defa bir "Milli Hükümet" işbaşına getirilince Sovyet Rusya, yine kazanımlarını kaybetmemek adına tekrar yapacağını ardına bırakmayarak iktidardaki Dr. Mesut Sabri Baykozi hükümetini düşürmenin yollarını aramaya başlar.

Yıl 1948: Doğu Türkistan'da iktidara Burhan Şehidi getirilir, Dr. Mesut Sabri Baykozi ve İsa Yusuf Alptekin'e ise görevden el çektirilir.

Aynı yıl 1923'ten beri iktidardaki Çan Kay-şek'in Guo-Min-Dang devlet birlikleri ile Komünist Mao Ze-Dong'un çapulcuları arasında devam eden Çin İç savaşını çapulcular kazanır, böylece 1944 yılında binlerce şehidin kanı üzerine kurulan Bağımsız Doğu Türkistan Cumhuriyeti de Mao'nun zalim sürü birliklerinin Doğu Türkistan'a yürümeye karar vermesiyle tarihi yol ayrımına girer.

Yıl 1949: Bütün Çin'de olduğu gibi Doğu Türkistan'da da Mao'nun Kızıl birlikleri tarafından, Doğu Türkistan'da iktidarda bulunan Burhan Şehidi ve Çinli Askeri Komutan General Tao'nun daveti ile işgal edilir, Doğu Türkistanlılar, Mehmet Emin Buğra merhumun ifadesiyle "Vatan İçin Vatan'dan Ayrılmak" zorunda kalarak, tarihin en dramatik göç hadisesini başlatırlar.

Yıl 1955: Kadim Türk-İslam Yurdu, 18631879, 1933-1937 ve 1944-1949 tarihleri arasında binlerce şehidin kanı ile kurulan bağımsız Doğu Türkistan devletleri, Çin Komünist Partisi'nin aldığı bir kararla "Xin-jiang Uygur Özerk Bölgesi" olarak isimlendirilerek işgal resmileştirilir.

Bu vesile ile su götürmez bir gerçek olan Doğu Türkistan'ın işgalinin 70. yılında Çin Komünist Partisi'ni esefle kınıyor, Azad Doğu Türkistan'ın son işgal yıldönümü olmasını ve insanca yaşanacak bir ata vatanı hep beraber görebilmeyi temenni ediyorum.

Yasal Uyarı : Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Gün Medya Grubuna aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir. Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.

Yorum Yazın