AA -
Uzayla ilgili teknolojilerin büyük bir hızla ilerlediği günümüzde, bu alanda faaliyet gösteren şirketler, her geçen gün yeni bir gelişmeyi paylaşıyor.
Söz konusu şirketlerin sahipleri olan ve "yeni uzay kaşifleri" olarak adlandırılan iş insanlarının kolonileştirme planları yaptıkları Mars'a erişimin de uzay turizmi sayesinde mümkün olabileceği düşünülüyor.
Öte yandan uzay araştırmaları 1980'li yıllara kadar daha çok ulusal uzay ajanslarının hakimiyetindeyken, 2000'li yıllardan itibaren özel şirketlerin de bu alanda çalışmalara katılması küresel uzay yarışına yeni bir soluk getirdi.
Mayıs 2021'de yayımlanan "Uzay Teknolojisi Endüstrisi 2021" adlı rapora göre, özel uzay şirketlerinin yüzde 52'sinin bulunduğu ABD, alanda lider konumunda.
Raporda, "başlıca uzay güçleri" olarak anılan bu şirketlerin ABD'den sonra sırasıyla bulunduğu ülkeler ise Japonya, Çin, Rusya ve Hindistan.
Küresel uzay endüstrisinde 10 bin özel şirketin ve 500'den fazla yatırımcının olduğu kaydedilen rapora göre, 2019'da 423,8 milyar dolar civarında olan küresel uzay ekonomisinin, 2040'da en az yüzde 50 büyümesi bekleniyor.
Bu arada, günümüzde uzaya araç fırlatma ve dünya dışı iniş yapmaya tam kapasitesi bulunan ülkeler de yine ABD, Japonya, Çin, Rusya ve Hindistan.
Sadece 2020'de dünya çapında uzay girişimleri için özel şirketlere yapılan yatırım anlaşmalarının değeri 7,6 milyar dolara ulaştı.
Dünyanın en değerli unicornlarından
İş insanı Elon Musk, 2002'de uzay taşımacılığı ve havacılık üreticiliği alanında çalışmalar yürüten SpaceX şirketini kurdu.
SpaceX, 9 Aralık 2010'da uzay aracı Dragon'u uzaya fırlatan, yörüngeye oturtan ve bu uzay aracını başarılı bir şekilde dünyaya geri getiren ilk özel sektör şirket olarak tarihe geçti.
Şirket değerlemesini 1 milyar doların üzerine taşıyarak 2012'de unicorn (değeri 1 milyar doların üzerindeki girişimler) şirketler arasına girdi. 127 milyar dolar değerindeki SpaceX, dünya genelindeki unicornlar sıralamasında ikinci sırada yer alıyor.
Şirket, tasarladığı yeniden kullanılabilir Falcon 9 roketi ile 2021'de uzaya 31 başarılı fırlatma gerçekleştirdi.
SpaceX'in başarısız olan demeleri de var. Şirketin yüksek irtifa uçuş denemesini gerçekleştirdiği yeni nesil dev uzay aracı Starship'in 4, Falcon 9 roketinin de 1 başarısız denemesi oldu.
Diğer yandan SpaceX, uzay tabanlı sistemi olan Starlink ile dünyanın yetersiz hizmet alan bölgelerine internet erişimini kolaylaştırmak için çalışıyor. Starlink uydularıyla dünya yörüngesinde 12 bin uyduluk ağ kurulmasının planlandığı projenin 2027'de tamamlanması hedefleniyor.
Merkezi ABD’nin California eyaletinde bulunan şirketin 12 bin civarında çalışanı olduğu biliniyor.
Şirketin CEO’su (Üst Yönetici) Elon Musk, SpaceX'in yanı sıra Neuralink ve Tesla gibi doğrudan veya dolaylı olarak teknolojiyle ilgili işler de yapıyor. Musk, Kovid-19 salgınının başlarına denk gelen Ocak 2020'de yaklaşık 30 milyar dolarlık servetini 2022'de 200 milyar doların üstüne taşımayı başardı.
Blue Origin mürettebatının tamamı sivil olan ve pilotsuz yapılan uçuşla tarihe geçti
Havacılık ve uzay şirketi Blue Origin, ABD'li iş insanı Jeff Bezos tarafından 2000 yılında ABD'nin Washington eyaletinde kuruldu.
Rakibi SpaceX'e göre, uzay yolunda daha temkinli adım atan Blue Origin'in şimdiye kadar 1 başarısız denemesinin olduğu biliniyor.
Şirketlere veri sağlayan bir platform olan "Craft" internet sitesine göre, Blue Origin, 5 bin 700'ün üzerinde kişiye istihdam sağlıyor.
Blue Origin kapsamında görev yapan ve tamamen otonom bir roket-kapsül kombinasyonu olan New Shepard, 2015'de ilk, 4 Temmuz 2022'de ise 21. ve son uçuşunu yaptı. New Shepard 20 Temmuz 2021'de bu kez Bezos ve beraberindeki 3 kişiyle Teksas'ın batısından uzaya fırlatıldı. Mürettebatının tamamı sivillerden oluşan ve pilotsuz yapılan bu uçuş, tarihte bir ilk olma özelliği taşıyor.
Diğer yandan, Elon Musk ve Jeff Bezos gibi uzay alanında faaliyet gösteren şirketlerin kurucuları dünyanın en zenginleri listesinde öne çıkıyor.
Virgin Galactic'in geliştirdiği araç uzaya yolcu taşıdı
İngiliz iş insanı Richard Branson, uzay aracı üreticisi ve uzay turizmi şirketi Virgin Galactic'i 2004'te California'da kurdu.
1000 civarında çalışanı olduğu düşünülen Virgin Galactic'in değeri ise ortalama 1,9 milyar dolar.
Şirketin 12 Aralık 2020'de yaptığı SpaceShipTwo testi, roket motorunun çalışmaması nedeniyle başarısız oldu.
Branson'ın da aralarında olduğu 6 kişi, Virgin Galactic'in geliştirdiği Unity-2 uzay aracıyla 11 Temmuz 2021'de uzaya seyahat etti.
Virgin Galactic pilotların eğitimi ve yolcuların uçuşa hazırlığında, HAVELSAN'a ait ABD merkezli Türk şirketi Quantum3D'nin görüntü üreteci IDX80'i kullanılıyor.
