İHA - Hakim ve Savcılar meslek içi eğitimleri de bundan böyle HSYK yerine, Türkiye Adalet Akademisi’nce yaptırılacak.
TBMM Genel Kurulu’nda, HSYK’nın yapısında değişiklik öngören Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin kabul edilmesinin ardından Türkiye Adalet Akademisi ile Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısında, çalışma usul ve esaslarında değişiklik yapılıyor.
“TÜRKİYE ADALET AKADEMİSİNİN TEŞKİLAT YAPISINDA DEĞİŞİKLİKLER”
2003 yılı Temmuz ayında yürürlüğe giren 4954 sayılı Türkiye Adalet Akademisi Kanununa göre, Akademinin organları Başkanlık, Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu. Akademinin daha etkin ve verimli çalışabilmesini temin etmek için mevcut Kanunun 10 yılı aşkın süredir uygulanması neticesinde elde edilen veriler ile Kurumun ihtiyaçları da dikkate alınmak suretiyle yapılan düzenlemeyle bu organlardan Başkanlık, Genel Kurul ve Denetim Kuruluna ilişkin değişiklikler yapılacak.
“BAŞKANLIĞIN YAPISI DEĞİŞTİRİLİYOR”
Mevcut yapıda Başkanlık, Başkan, iki başkan yardımcısı ve Genel Sekreter’den oluşuyor. Değişiklikle, başkan yardımcısı sayısı üçe çıkarılacak. Genel Sekreterlik kaldırılıyor ve 6 daire başkanlığı şeklinde yeni hizmet birimleri oluşturulacak.
Akademinin kuruluş amacı, hakim ve savcıların meslek öncesi eğitimi. Mevcut uygulamada Eğitim Merkezinde yürütülen bu eğitim, kanun değişikliğiyle oluşturulan Eğitim Merkezi Başkanlığınca yerine getirilecek. Başkan yardımcılarından biri aynı zamanda Eğitim Merkezi Başkanı olarak görev yapacak. Eğitim Merkezi Başkanlığına bağlı hizmetler “Meslek Öncesi Eğitimi Daire Başkanlığı” ile “Meslek İçi ve Hizmet İçi Eğitim Daire Başkanlığı” eliyle yürütülecek.
Akademinin idari ve mali iş ve işlemleri ile personel ve strateji işlemleri, “İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı” ile “Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı” tarafından yürütülecek. Bu daire başkanlıklarından “İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı” başkan yardımcılarından birinin sorumluluğu altında görev yapacak. “Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı” ise 5018 sayılı Kanunun öngördüğü sistem uyarınca üst yöneticiye (Akademi Başkanına) bağlı olarak görev yapacak. Ancak Akademi Başkanı, yetki devri yapmak suretiyle, bu birimi başkan yardımcılarından birinin sorumluluğu altına verilebilecek.
Akademinin dış ilişkiler, projeler, bilimsel çalışmalar ve enformasyon hizmetleri ise “Dış İlişkiler ve Projeler Daire Başkanlığı” ile “Bilimsel Çalışmalar ve Enformasyon Daire Başkanlığı” tarafından yürütülecek. Bu daire başkanlıkları da, diğer bir başkan yardımcısının sorumluluğu altında görev yapacak.
Daire başkanlıklarına birinci sınıfa ayrılmış adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından muvafakatleri alınarak Bakan tarafından atama yapılacak. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığına ise dört yıllık yüksek öğretim mezunlarından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi görevlerde 12 yıl hizmeti bulunan ve aynı Kanunun 48 inci maddesinde aranan şartlara sahip olanlar arasından da atama ya da görevlendirme yapılabilecek.
“AKADEMİNİN, BAŞKAN VE BAŞKAN YARDIMCILARININ SEÇİLMELERİNE İLİŞKİN USUL DEĞİŞTİRİLMEKTEDİR”
Mevcut uygulamada Başkan ve Başkan yardımcısı adayları, Akademi Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek ve Bakanlar Kurulu tarafından seçiliyor. Yapılan değişiklikle, Akademi Başkanı, Adalet Bakanı tarafından gösterilen üç aday içinden Bakanlar Kurulunca seçilecek. Başkan yardımcıları ise Bakan tarafından atanacak veya görevlendirilecek.
“KİMLER AKADEMİ BAŞKANI YA DA BAŞKAN YARDIMCISI OLABİLİR?”
Akademi Başkanı veya başkan yardımcısı olabilecek kişilerle ilgili herhangi bir değişiklik öngörülmedi. Yargıtay ve Danıştay üyeleri, Birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları ile bu sınıftan sayılanlar, Hukuk profesörleri, En az yirmi yıl fiilen mesleği icra etmiş avukatlar, En az yirmi yıl fiilen mesleği icra etmiş birinci sınıf noterler, Akademi Başkan veya başkan yardımcısı olabilecekler.
“Başkan ve başkan yardımcılarının görev süresi değiştiriliyor”
Mevcut kanuna göre başkan ve yardımcıları dört yıllığına seçiliyor ve iki dönem daha (4+4+4=12 yıl) bu görevleri yapabiliyorlardı. Yapılan değişiklikle başkan, ancak bir dönem daha (4+4=8 yıl) bu görevi yapabilecek. Başkan yardımcıları için ise süre öngörülmedi.
“AKADEMİ GENEL KURULUNUN YAPISI DEĞİŞTİRİLİYOR”
Akademi Genel Kurulunun yapısında öngörülen değişiklik ile 31 üyesi bulunacak. Genel Kurul’a Askeri Yargıtay Başkanlar Kurulu, Askeri Yargıtay üyeleri arasından bir üye, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin hakim sınıfından olan üyeleri arasından bir üye, HSYK, kurul üyeleri arasından bir üye, Adalet Bakanı birinci sınıf olan ve birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından 4, idari yargı hakim ve savcıları arasından 2 üye görevlendirecek.
Yükseköğretim Kurulu, hukuk fakültelerinin öğretim üyeleri arasından 2 üye, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu en az 15 yıl fiilen mesleği icra etmiş avukatlar arasından 1 üye, Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulu birinci sınıf noterler arasından bir üye seçecek. Adalet Akademisi Başkanı ve yardımcıları Genel Kurul’un tabi üyesi olacak.
“AKADEMİ GENEL KURULUNUN GÖREVLERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILACAK”
Mevcut kanunda Genel Kurula ait olan “Akademide verilen hizmetler karşılığında alınacak ücretler için Yönetim Kurulunca hazırlanan tarifeyi onaylamak” şeklindeki görev “Tarifeyi hazırlamak, değiştirmek ve yürürlüğe koymak” şeklinde Yönetim Kuruluna bırakıldı.
“YÖNETİM KURULUNUN YAPISI REVİZE EDİLECEK”
Mevcut kanunda Akademi Yönetim Kurulu; Başkan, Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürü ile Genel Kurulun kendi üyeleri veya 9. maddenin birinci fıkrasında yazılı niteliklere sahip diğer kimseler arasından seçeceği beş asıl ve üç yedek üyeden oluşuyordu.
Düzenlemeyle Genel Kurulun, 9. maddenin birinci fıkrasında yazılı niteliklere sahip diğer kimseler arasından seçim yapması uygulamasından vazgeçilmekte olup sair hükümlerde değişiklik yapılacak. Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında sayılan kimseler ise şunlar: “Yargıtay ve Danıştay üyeleri, Birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları ile bu sınıftan sayılanlar, Hukuk profesörleri, En az yirmi yıl fiilen mesleği icra etmiş avukatlar, En az yirmi yıl fiilen mesleği icra etmiş birinci sınıf noterler.”
“YÖNETİM KURULUNUN GÖREVLERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILACAK”
Mevcut kanunda, Yönetim Kurulunun görevleri arasında sayılan “Başkan ve başkan yardımcıları adaylarını belirlemek” görevi Yönetim Kurulundan alınacak. “Akademice verilen hizmetler karşılığında alınacak ücretleri gösteren tarifeyi hazırlamak, değiştirmek ve yürürlüğe koymak” görevi ise Yönetim Kuruluna bırakılacak.
“İDARİ PERSONELİN ATANMASI KONUSUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMAKTADIR”
Mevcut kanunda idari personel, Genel Sekreterin teklifi üzerine Başkan tarafından atanıyordu. Yapılan düzenlemelerle Akademi Genel Sekreterliği kaldırıldığından idari personelin alımında, Genel Sekreterin teklif şartı da kaldırılacak.
“BAŞKA KURUMLARDA GÖREV YAPIP AKADEMİDE ‘DERS VERECEK’ KİŞİLERLE İLGİLİ DÜZENLEMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILACAK”
Mevcut kanuna göre Akademide, Başkanın talebi üzerine “yetkili kurul ve organlarınca uygun görülen” yeteri kadar Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesi üyesi, meslekte fiilen on yılını tamamlamış; adlî, idarî ve askerî yargı hâkim ve savcıları, avukatlar, noterler ile alanında uzman kişiler “ders vermekle” görevlendirilebilir maddesi buluyordu.
Düzenlemeyle bu konudaki belirsizlik giderilmekte ve Kanunun 23. maddesinin ikinci fıkrasındaki sistem burada da benimseniyor. Buna göre; Akademide “ders vermekle” görevlendirilecek kişiler için uygun görme kararı; Yargıtay üyeleri hakkında Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu, Danıştay üyeleri hakkında Danıştay Başkanlık Kurulu, Yargıtay üyeleri hakkında Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu, Askerî Yargıtay üyeleri hakkında Askerî Yargıtay Başkanlar Kurulu, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri hakkında Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu, Askerî hâkim ve savcılar hakkında Millî Savunma Bakanlığı, Noterler hakkında Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulu tarafından verilecek.
Ancak adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarının muvafakatleri alınarak ders vermekle görevlendirilmeleri Başkanın talebi üzerine Bakan tarafından yapılacak. Çünkü 2010 Anayasa değişikliğiyle Adalet Bakanlığının ilgili kuruluşunda geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıları muvafakatlerini alarak atama yetkisinin Adalet Bakanına ait olduğu hüküm altına alındı. Adalet Akademisi ise Bakanlığın ilgili kuruluşu. Adli, idari ve askeri yargı hâkim ve savcıları, avukatlar, noterler ve alanında uzman kişilerin görevlendirilmeleri için meslekte fiilen on yılını tamamlamış olmaları şartı aranacak.
“BAŞKA KURUMLARDA ÇALIŞANLAR ARASINDAN AKADEMİDE GÖREVLENDİRME YAPILMASI”
Mevcut kanunda “Kamu kurum, kuruluş ve kurullarında çalışanlar, ilgili kurum, kuruluş ve kurulun uygun görmesi ve ilgilinin kabul etmesi şartı ile Yönetim Kurulu tarafından, yapılacak çalışmanın kapsamı ve süresi de dikkate alınarak en çok bir yıl süreyle görevlendirilebilirler. Süresi sona erenler, aynı usule göre yeniden görevlendirilebilir” hükmü yer alıyordu.
Maddede yapılan değişiklikle bu tür görevlendirmelerle ilgili kapsam ve süreye ilişkin şart aranmasından vazgeçilmekte ve görevlendirmenin “ilgili kurum, kuruluş ve kurulun uygun görmesi ve ilgilinin kabul etmesi şartı ile Başkanın talebi üzerine Bakan tarafından” yapılması öngörülüyor.
