Tansiyon, vücuda kan pompalayan kalbimizin, o sırada atardamar çeperlerine uyguladığı gücün ölçümüdür. Zaman içerisinde damarlara sürekli fazla bir güç uygulanıyorsa (bu tansiyonun yüksek olması demektir), damar çeperini oluşturan dokular da gereğinden fazla gerilecek ve bu durum çeşitli sağlık sorunlarına yol açacaktır. Hipertansiyon ise yüksek tansiyon rahatsızlığını tanımlamak için kullanılan başka bir terimdir.
Tansiyon ölçerken sonuçlar genellikle 2 rakamla okunur. Örneğin tansiyonun ölçülmesinin ardından büyük tansiyon 12, küçük tansiyon 8 şeklinde veriler alınır. Bu rakamlardan biri ya da ikisi birden çok yüksek olabilir. Büyük rakam sistolik kan basıncı (büyük tansiyon) ve küçük rakam diastolik kan basıncı (küçük tansiyon) olarak adlandırılmıştır. 14/9 (mm Hg) değerleri ya da çoğunlukla bu rakamların üstündeki değerler, yüksek tansiyon (hipertansiyon) olarak kabul edilir. Kalp ya da böbreklerle ilgili sorunlarınız varsa ya da bir inme geçirdiyseniz, doktorunuz tansiyonunuzun sağlıklı kişilere göre daha düşük olmasını isteyebilir.
Yüksek Tansiyon Belirtileri
Çoğu kez yüksek tansiyon belirtileri yeterince belirgin değildir. Pek çok kişi yüksek tansiyon sorunu olduğunu ancak rutin bir kontrol ya da farklı bir şikayet için muayene sırasında öğrenir. Belirti olmadığı için de yüksek tansiyon nedeniyle kalp ya da böbrek sorunları gelişebilir.
Ciddi baş ağrısı, bulantı, kusma, kafa bulanıklığı, görme bozukluğu veya burun kanaması şikayetleriniz sık oluyorsa bu belirtiler malign hipertansiyon denilen yüksek tansiyonun tehlikeli bir türünden kaynaklanıyor olabilir.
Yaşlandıkça tansiyonunuzun daha yüksek çıkmaya başlaması olasıdır. Bunun nedeni yaşlılıkla birlikte damarların esnekliğini kaybetmeye başlamasıdır. Yüksek tansiyon sağlık sorunlarına yol açabilir demiştik. Bu rahatsızlıklar kalp krizi, böbrek yetmezliği, inme benzeri, hiç de küçümsenemeyecek sağlık sorunları olabilir.
Yaş dışında diğer başka faktörler de kan basıncını, yani tansiyonu etkileyebilir. Bunlardan bazıları:
Vücudunuzdaki su ve tuz oranı
Böbreklerin, sinir sisteminin ya da damarların durumu
Hormon seviyeleri
Aşağıdaki durumlarda yüksek tansiyon riski artar:
Obez olmak
Genellikle stres altında ve kaygılı olmak
Fazla alkol tüketimi (kadınlarda günde bir, erkeklerde günde iki kadehten fazlası)
Çok tuzlu yemekler yemek
Ailede yüksek tansiyon sorunu olması
Diyabet (şeker hastalığı)
Sigara içmek
Çoğu vak’ada yüksek tansiyona neyin ya da nelerin sebep olduğu bilinemez. Bu duruma tıpta esansiyel (primer) hipertansiyon denir. Bir başka hastalık veya kullanılan ilaç nedeniyle ortaya çıkan hipertansiyona ise sekonder hipertansiyon denir.
Sekonder hipertansiyona yol açan nedenler ise şunlar olabilir:
Kronik böbrek hastalığı
Böbrek üstü bezleri hastalıkları
Hiperparatiroidi
Gebelik veya preeklampsi (halk arasında gebelik zehirlenmesi)
Doğum kontrol hapları, zayıflama hapları, soğuk algınlığı ve migren ilaçları gibi bazı ilaç türleri
Böbreğe kan taşıyan damarlarda darlık
Yüksek Tansiyon Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Her şeyden önce yüksek tansiyonunuz olduğu ortaya çıktıktan sonra bir doktora başvurarak tansiyonunuzun sağlık açısından ne kadar risk oluşturduğunu ve neler yapmanız gerektiğini, tansiyonunuzun kaça düşmesi gerektiği gibi ayrıntıları öğrenmelisiniz. Eğer henüz erken bir dönemse, yaşam tarzınızda yapacağınız birkaç değişiklik tansiyonunuzu kontrol altında tutmak için yeterli olacaktır. Bu erken dönemde genellikle ilaç kullanılması gerekmez.
Eğer yüksek tansiyonunuzu kontrol altına almak için ilaç kullanmanız gerekiyorsa, kesinlikle doktorunuzun önerdiği ilaç ya da ilaçları almalı, başkalarının önerdiği veya kullandığı tansiyon ilaçlarını almamalısınız. Eğer doktorun verdiği ilacın yan etkileri nedeniyle ortaya çıkan şikayetleriniz varsa, ilacı kendi kendinize bırakmak yerine doktorunuzla bu konuyu görüşüp farklı bir ilaç yazmasını isteyebilirsiniz.
Yüksek tansiyonu kontrol altında tutmak için yaşam biçiminizde yapmanız gereken değişiklikler şunlar olabilir:
Bol su içmek ve kalp dostu bir beslenme biçimini (potasyum ve lif de içeren) alışkanlık haline getirmek
Düzenli olarak egzersiz yapmak (günde en az yarım saat)
Sigara içiyorsanız hemen bırakmak
Alkol alıyorsanız alkol tüketimini sınırlamak
Günlük sodyum alımını azaltmak, yemeklerden tuzu çıkarmak
Stresle baş etmeyi öğrenmek, strese neden olan faktörleri hayatınızdan uzaklaştırmaya çalışmak
Sağlıklı bir kiloyu korumak, fazla kilolardan kurtulmak
