Ozan Koltuk -
-Yılın başından beri dolar kuru sürekli artıyor. Sebeplerinden biri de yabancı yatırımlarının düşmüş olmasıdır. Son zamanlarda yabancı yatırımın artacağına ilişkin bir işaret var mı: Oyutolgoy kapalı maden arama çalışmaları başlarsa yabancı yatırım artar mı?
-Doğrudan yabancı yatırım düşmeye devam ediyor. Merkez bankası 2015 yılsonu ön verilerine göre yaklaşık 200 milyon dolarlık yabancı yatırım Moğolistan’a kaydedilmiştir. Bizim hesaplarımıza göre moğolistan’a yönelen yabancı yatırım yaklaşık 500 milyon dolar civarındaydı. Moğolistan’dan dışarıya yönelen veya çıkan yatırımlar düşüldüğünde bu hesaba gelinecektir. Bunun dışında dolaylı, paket yatırım tutarı 300 milyon dolar olarak belirlendi. Yatırım türlerinin giderek artması olumlu karşılanırken nihayetinde ekonomik büyümeyi arttırıcı düzeye ulaşamamıştır.
-Madene bağlı ekonomik krizden biz nasıl çıkabiliriz?
-Uluslararası piyasada maden ürün fiyatlarının düşmesi veya Moğolistan yönelen maden yatırımların azalması gibi kötü tahminler var mıydı desen vardı. Bunu önlemek için hükümet hukuki ortamı iyileştirme ve yeni kaynak arayışına girme, ekonomiyi çeşitlendirme gibi 3 ayaklı politika izledi. Moğolistan hükümeti hiçbirşey yapmayarak krizle yüzleşmedi. Çok sayıda hukuki yenilikler yapıldı, ancak sonuç nasıl oldu ve ne gibi engeller çıkıyor, tüm bunları ele alıp değerlendirmek gerekiyor.
-Yatırım kanunu onaylandı ve 2 yıl geçti. Ancak ekonomide kendi yerini pek gösteremedi. Sanki yatırımcılar Moğolistan’da kaçmaya başladılar?
-Bu kanun ekonomik içeriği bakımından bir kaç önemi taşımaktadır. Yani, piyasayı daha açık bir şekilde düzenledi. Moğolistan piyasasına yatırımcıların girişi için engeller az, hiyerarşı veya aşamalar az, düzenlemeler net demektir.Örneğin, daha önceleri yabancı yatırımlı bir şirket kurmak için 2 ayrı yerden izin alınırdı ve süreç 60 gün sürerdi. Ama bugün ortalamam 5-10 iş gününde yeni şirket kurabiliyorsunuz. Üstelik bu kanun ile ilk defa yatırımcıyı destekleme mekanizması piyasa girmiştir. Vergi anlamında veya diğer anlamlarda yatırımcıları destekliyoruz. Örneğin, vergi sabitleme sertifikası projeyi değerlendiren Mesleki Komite tarafından veriliyor. Bugün itibari ile toplam 3 trilyon MNT’lik 8 ayrı proje için bu sertifika verildi. Bu destek mekanizması aslında ekonomiyi çaşitlendirecek yatırımları desteklemeyi amaçlamaktadır.
-Hukuki istikrarsızlık nedeniyle yabancı yatırımcılar bizden uzaklaştılar. Uygun bir hukuk ortamını hazırlamak için ne yapılması gerekiyor?
-Hukuki yenilikler hep devam etmelidir bence. Özellikle, ticaret ve yatırım kararları ve mekanizmaları büyük hedeflerin içinde esnek düzenlemeler, daha sitemli olmalıdır. Böyla olursa güçlü rekabet, piyasanın sürekli değişmesinde bizler doğru kararları doğru zamanda alabiliriz. Ajentamız İmtiyaz yasasını uygulayan bir kurumdur. Geçtiğimiz yıl içinde toplam 6 trilyon MNT değerindeki 15 imtiyaz sözleşmesi imzaladık. Bunların çoğu altyapı projeleridir. Bu projelerın çoğu yol, köprü, okul, anaokul projeleridir. Bugün 30’dan fazla proje üzerinde görüşme ve değerldnirmeler devam ediyor ve ihalelere hazırlanıyoruz. Ayrıca uluslararası pratiğe uygun, bugün uygulanan yasa ile belirlenmeyen bazı ilişkileri netleştiren Kamu-özel ortaklığı yasa taslağını hazırladık.
- Bu yasanın temel amacı nedir?
-Kamu-özel sektör ortaklığı demek bir deyişle, riski paylaşmak demektir. Bugün itibariyle bu ilkenin dengesi bozulduğu için özel sektörde yatırım yapma ve sermaye oluşturmak imkansız durumdadır. Bunun sebebi devletin önerdiği projeler iş ve ekonomik hesaplaması zayıf, yatırımcının ilgisini çekecek derecede değildir. Bu nedenle devlet, öncelikli projeler için garanti vermezse sermaye oluşturamıyoruz. İmtiyaz sözleşmesi ile çalışacak, yatırım yapacak şirketler de öyle kolay bulunmuyor.Sadece buna ilgi duyan şirketlerin sayısı çok.
