ANKARA - Sözleşmeli erbaş ve er istihdamı ile Yüksek Askeri Şura kararıyla Türk Silahlı Kuvvetleri'nden ihraç edilenlerin kamu hizmetine dönmesine imkan veren kanun tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Düzenlemeye 12 Mart 1971 muhtırası ve 12 Eylül 1980 darbesinde ordudan atılan Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları da dahil edildi.
Meclis Genel Kurulu, sözleşmeli erbaş ve er istihdamı ile YAŞ kararıyla ordudan atılanlara kamu hizmeti ve emeklilik hakkı getiren düzenlemeleri içeren tasarının görüşmelerini tamamladı. Görüşmeler sırasında verilen değişiklik önergesiyle, YAŞ mağdurlarına yeni imkanlar getiren geçici maddeye, 12 Mart ve 12 Eylül süreçlerinde ordudan atılanlar da dahil edildi.
Kanun, Türk Silahlı Kuvvetlerinin (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı dahil) Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen erbaş ve er kadrolarında, kritik ve uygun görülen görevlerde, yetişmiş personel ihtiyacını karşılamak maksadıyla istihdam edilecek sözleşmeli erbaş ve erlerin temini, yetiştirilmeleri, görevde yükselmeleri, tertip edilmeleri, geçici görevlendirilmeleri, hizmet şartları, görev ve hakları, yükümlülükleri, ayırma ve ayrılma ile ilgili usul ve esasları düzenliyor.
Kanuna göre sözleşmeli er kaynaklarını en az ilköğretim veya yurtdışındaki dengi okul mezunu olup askerlik hizmetini erbaş ve er olarak tamamlamış ve terhislerinin üzerinden üç yıldan fazla süre geçmemiş, düzeltilmemiş nüfus kaydına göre 26 yaşından gün almamış olanlar teşkil edecek.
Askeri okullardan ve Türk Silahlı Kuvvetlerinden her ne sebeple olursa olsun ilişikleri kesilen personel sözleşmeli er olarak alınamayacak. Asgari tugay veya eşidi birlik komutanı veya kurum amiri tarafından haklarında 'sözleşmeli erbaş/er olur' belgesi düzenlenen personelin müracaatları öncelikle kabul edilecek.
Sözleşmeli er adayları ön sözleşme yapılarak askeri eğitime alınacak. Askeri eğitimi başarı ile tamamlayanlarla, dört yıldan fazla olmamak kaydıyla en az üç yıllık sözleşme yapılacak. Müteakip sözleşmeler, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak şartıyla azami 29 yaşın bitirildiği yılın Aralık ayı sonuna kadar uzatılabilecek.
Sıkıyönetim, seferberlik, savaş veya terörle mücadeleden kaynaklanan zorunlu hallerde ihtiyaç duyulanların sözleşme süreleri, talebe ve yaş haddine bakılmaksızın Kuvvet Komutanları, Jandarma Genel Komutanı veya Sahil Güvenlik Komutanının göstereceği lüzum üzerine ve durumun devamı müddetince Genelkurmay Başkanının onayı ile uzatılabilecek.
Sözleşmeli erbaş ve erler ile sözleşmeli er adayları, asker kişi sayılacak. Sözleşmeli erbaş ve erler istihdam edildikleri kadro görevleri ile Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununda erbaş ve erler için belirtilen görevleri yapacaklar.
Sözleşmeli erlikte en az iki yılını tamamlayanlar kadro görev yeri uygunsa liyakat durumu da dikkate alınarak yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde sözleşmeli onbaşılığa, sözleşmeli onbaşılıkta en az iki yılını tamamlayanlar kadro görev yeri uygunsa liyakat durumu da dikkate alınarak yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde sözleşmeli çavuşluğa geçirilecek.
Her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az üç ay önce sözleşmeli erbaş ve erler sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları takdirde, sözleşme kendiliğinden sona erecek.
Sözleşmeli erbaş ve erler, sözleşme süreleri sona ermeden sözleşmelerini tek taraflı olarak feshedemeyecek. Ancak ilk sözleşmeyi müteakip yapılacak sözleşmelerin süresi bitmeden, fesih talebine ilişkin sebepleri Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığınca yönetmelikte belirtilen hizmet gerekleri ve koşullar gözetilerek uygun olduğuna karar verilen sözleşmeli erbaş ve erlerin sözleşmeleri idarece feshedilebilecek.
Ön sözleşme döneminde Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilen personelden, peşin olarak ödenen ücret ve ücretle birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınacak.
Sözleşmeli erbaş ve erlerin sözleşmeleri, disiplinsizlik ve ahlaki durum nedeniyle Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapamayacağı, sıralı amirlerinin her türlü bilgi ve belgeye dayanarak düzenleyeceği nitelik belgesi ile anlaşılmak kaydıyla feshedilebilecek.
Sözleşmeli er adayları ile sözleşmeli erbaş ve erler, ön sözleşme yapılması ile birlikte Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılacak. Prime esas kazançların hesabında sözleşmeli er adayı, sözleşmeli er ve sözleşmeli onbaşı olarak istihdam edilenler için uzman onbaşıların, sözleşmeli çavuş olarak istihdam edilenler için ise uzman çavuşların prime esas kazanç tutarları esas alınacak.
Sözleşmeli er adaylarına, sözleşmeli erlerin birinci hizmet yılı için öngörülen ücretin üçte ikisi oranında aynı esas ve usuller çerçevesinde aylık ücret ödenecek. Ödemeler her ayın başında peşin olarak yapılacak. Sözleşmeli er adayları ön sözleşme tarihinden itibaren ücrete hak kazanacak. Sözleşmeli er adaylarının ön sözleşme dönemindeki iaşe ve ibateleri Devlet tarafından karşılanacak.
Sözleşmeli erbaş ve erlere, sözleşme tarihinden geçerli olarak 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücret brüt tutarının hizmet yıllarına göre, Kanuna ekli cetvelde belirlenen oran ile çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden aylık ücret verilecek.
Cetvelde belirlenen oran, komando birliklerinde görevli sözleşmeli erbaş ve erlere yüzde sekiz, sınır birliklerinde görevli sözleşmeli erbaş ve erlere yüzde üç artırımlı uygulanacak. Sözleşmeli erbaş ve erlere ödenecek ücretten, damga vergisi dışında herhangi bir vergi kesilmeyecek.
Sözleşmeli erbaş ve erlerin barışta her yıl 45 gün izin alma hakkı olacak. Bu iznin 15 günü mazeret izni olarak kullanılacak.
TSK'DAN ATILANLARA KAMU HİZMETİ VE EMEKLİLİK HAKKI
Kanunla TSK'dan ilişiği kesilenlere kamu hizmeti ve emeklilik hakkı da getirildi. Düzenlemeye, verilen değişiklik önergesiyle 12 Mart ve 12 Eylül döneminde ordudan atılanlar da dahil edildi.
Kanuna göre 12 Mart 1971 tarihinden kanunun yayımı tarihine kadar yargı denetimine kapalı idari işlemler veya YAŞ kararları ile TSK'dan ilişiği kesilenlerin veya bunların vefatı halinde hak sahipleri, düzenlemeden yararlanmak için 60 gün içinde Milli Savunma Bakanlığı'na başvuracak.
Bakanlık, en geç 6 ay içinde başvurunun reddine veya kabulüne karar verecek. TSK'dan ilişikleri kesilenlerin, bu tarihten düzenlemenin yürürlük tarihine kadar geçen süreleri TSK'da geçmiş kabul edilecek. Bu kişilerin TSK'dan ilişiklerinin kesildiği tarih ile düzenlemenin yürürlük tarihi arasındaki döneme ilişkin yatırılmamış sigorta prim ve emekli keseneği, kurumlarınca ödenecek. Bu haktan yararlanacaklar, emekliliğe ilişkin sosyal ve özlük hakları bakımından emsali subay ve astsubaylarla eşitlenecek.
Getirilen düzenlemeye hak kazananlardan emekli olanların kendilerine, hayatta değilse kanuni mirasçılarına, emsallerinin emekli olduğu tarihteki özlük hakları üzerinden emeklilik veya dul ve yetim aylığı bağlanacak, ikramiye ödenecek.
Bu kapsamda olanlar, istemeleri halinde kamuda istihdam edilebilecek. Buna göre, başvuruları inceleyecek komisyon, bu kişileri, Devlet Memurları Kanunu'ndaki genel şartları taşımaları kaydıyla kamu kurum ve kuruluşlarının 'araştırmacı' unvanlı kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirecek. Başkanlık, 45 gün içinde, kamu kurum ve kuruluşlarına bunların atanmalarını teklif edecek. Teklife ilişkin yazının atamayı yapacak kurum ve kuruluşa intikalinden itibaren 30 gün içinde atama işleminin yapılması zorunlu olacak.
Kamu kurum ve kuruluşları atama ve göreve başlatma işlemlerinin sonucunu en geç 15 gün içinde Devlet Personel Başkanlığına bildirecek. Bunlara, statüsüne göre, düzenleme uyarınca karargahta görevli emsali subay ve astsubaya ödenen aylık ve diğer mali haklar ödenecek.
Aylıklar, emsalleri esas alınarak, her yıl kademe ilerlemesi, her üç yılda bir derece yükselmesi işlemine tabi tutulacak. Bu şekilde yükseltilen aylıklarda azami rütbe tavanı, subaylarda kıdemli albay, astsubaylarda
kademeli kıdemli başçavuş olacak. Statüsüne göre, emsalleri emeklilik hakkı kazanamamış durumdakilerden isteyenler araştırmacı olmak için başvurabilecek.
Halen herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda çalışanlar da araştırmacı kadrosuna atanacak. Bunlar karargahta görevli emsalleriyle aylık ve diğer özlük haklarına sahip olacak.
Bu kişiler, emekli TSK mensuplarına tanınan sosyal haklardan yararlanabilecek, OYAK üyesi olabilecek. Emsali subay ve astsubaylara verildiği gibi bu kişilere de silah taşıma ruhsatı ve pasaport verilebilecek. Bu kişilerin sicil dosyalarında yer alan TSK ile ilişkilerinin kesilmesine esas tüm bilgi ve belgeler, herhangi bir başvuru aranmaksızın hükümsüz sayılarak, dosyalarından çıkarılacak ve herhangi bir işleme esas alınmayacak. Emeklilik ya da istihdam başvurusu kabul edilmeyenler 60 gün içinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açabilecek. Yasayla ayrıca 2 bin araştırmacı kadrosu ihdas ediliyor.
