AJANSLAR -
Seyahat kısıtlamalarının devam etmesi ve yaz sezonu ile ilgili umutların azalması, turizm sektörünü ciddi bir finansman sorunuyla karşı karşıya bıraktı. Sektörün farklı alanlarında faaliyet gösteren turizmcilerin ortak endişesi, ötelenen kredilerin ödeme vaktinin yaklaşması.
Pandemide kredi yükünün altına giren turizm sektörü, finansal sorunların çözümü için sektöre yönelik özel bir çalışma ve destek bekliyor. Kredi borçlarını kredi ile kapamaya hazırlanan sektör, bankaların yapılandırma şartlarının daha insafl ı olmasını ve KGF ve Eximbank gibi ucuz kredilere ulaşabilmek için de destek talep ediyor. Turizmciler, özel bir çalışma olmazsa, sektörün Eylül’de kredilerin yükü altında kalacağını belirtiyorlar. Sektör, hükümetten 2 yıl ödemesiz, 5-10 yıl vadeli kredi talep ediyor. Sektör temsilcileri, geçen hafta ‘Turizm Haftası’ vesilesiyle ziyaret ettikleri Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’a bu konudaki bilgileri ve taleplerini bir rapor halinde sunduklarını ve çalışma yapılacağı bilgisini aldıklarını açıkladılar.
Ruslar Mısır’a yöneldi
Turizmde 2021 sezonu beklenilen gibi olmadı. Kaynak pazarlardan Rusya, uçuşları hazirana kadar durdurdu. Rusya’nın Mısır’a charter uçuşlara izin vermesi de Türkiye turizmi için iyi haber olmadı. Almanya ve İngiltere’de de seyahat yasaklarının kaldırılması henüz netlik kazanmadı. Birçok tur operatörü planlarını hazirana erteledi. Hal böyle olunca turizm, bir yandan sezona hazırlanmaya çalışırken, bir yanda da geçen yıldan gelen kredilerin yükü ile karşı karşıya kaldı.
“Turizmde 14 aydan beri hareket yok”
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Akdeniz Bölge Temsil Kurulu Başkanı Ferit Turgut, Kredi Garanti Fonu destekli kredilerin 6 ay ödemesiz, 3 yıl ödemeli yapıldığını hatırlatarak, bunların ödeme zamanının geldiğini söyledi. Turizmde 14 aydan beri hareket olmazken, kredilerin ödenmesinin sektörü zorlayacağını ifade eden Turgut, şunları anlattı: “Geçen yıl Antalya’ya gelen 3,5 milyon turist 20 büyük operatörü besledi. Acentelere kaynak yaratamadı. 2021 sezonunda da sektörün yüzde 98’i sıkıntıda kalacak. Burada 2 yıl ödemesiz, 10 yıl vadeli kredi desteği talep ediyoruz. Bu bazı şirketlere, yapıldı. Avrupa’da faizsiz, 10 bin Euro destek verildi. Taksitlerini de vadesini de şirketlerin kendileri karar verdi. Haziran, temmuz ve eylül ayları taze para beklenen aylar, ama henüz belirsiz. 6 ay boyunca sektörün desteğe ihtiyacı var. Çalışma olmazsa, eylülde sektör krize bağlar. Turizmde dışardan gelen 1 Euro, içerde 6.5 Euro yaratıyor. Kaybettiğimizde 7.5 Euro kaybediyoruz, 1 Euro değil.”
“2021’de borcu borçla kapatabileceğiz”
Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (GETOB) Başkanı ve Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı Bülent Bülbüloğlu, turizmcilerin 2020 yılında küfelerini borçla doldurduklarını, 2021 yılına girerken sırtlarında borç yükü olduğunu hatırlattı. Turizmcinin yüksek faizinin altından kalkamayacağını hatırlatan Bülbüloğlu, şimdiden önlem alınmazsa eylülde sektörün zora gireceğini kaydetti. Bülbüloğlu, “Kiracılar borçlandı, pandemiye yatırımda yakalananlar oldu. 2020’de sektör kredilerle desteklendi ve 2021’e gelince borcu borçla kapatabileceğiz. Şu anda turizmde hala işler yolunda değil. Bu sebeple ucuz krediye ulaşmamız gerek. Eximbank ya da KGF kredilerinin ulaşılabilir olması gerek. Şu an ulaşılabilir durumda değil. Kredilerimizi kapatabilmek için kaynağa ihtiyacımız var” dedi.
“Bankalar yeni faizle öteliyor”
TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya, sektörün kredi borçlarının uygun şartlarda ve faiz oranlarıyla yeniden yapılandırılması ve alınan önlemlere ek olarak bankacılık kayıtlarına ilişkin sicil aff ı getirilmesi önem arz ettiğini belirtti. Bağlıkaya, “Ötelenen kredilerde bankaların yeni şartlar öne sürüyor. Krediler ödenemediği için daha uygun şartlarla ötelenmesi gerekirken tam tersine bankalar bu durumu fırsata çevirerek döviz cinsi ödemelerde daha yüksek faiz oranları ile kredileri yeniliyor. Sektörünün bu zor gününde yeni kredi talepleri karşılanmadığı gibi sektöre nerdeyse ipotek karşılığında dahi kredi verilmiyor. Verilen kredilerin uygun faiz ve uzun vadede olması da hayati önem taşıyor” dedi.
“Turizme bağlı sektörler de dahil edilmeli”
Turizm tedarikçilerinin de zorda olduğunu belirten Antalya Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Bahar, şunları söyledi: “Turizme dayalı tedarikçiler, hizmet sektörleri ve sanayi tarafından da aynı girdi sorunlarının devam ettiğini söyleyebiliriz. KGF destekli krediler 6 ay ödemesiz 3 yıl ödemeli yapılmıştı. Bankalar bunu uzatma yoluna gittiğinde 7,5-9 oranındaki faizle alınmış destekleri yeni bir faiz oranı dayatılarak uzatılıyor. Haliyle bu destek olmaktan çıkıyor, faizden faiz kazanan finansal bir gaddarlığa dönüşüyor. İvedi biçimde Antalya, Aydın, Muğla, İzmir, Bodrum, Dalaman gibi bölgelerde kredi garanti fonu destekli kredilerin, turizm ve turizme bağlı sektörleri dahil ederek 1 yıl ödemesiz 5 yıla çevrilmesi gerekiyor. Yeni faiz oranıyla faizden faiz kazanılmaz mantığıyla söylüyoruz. Yeni faiz oranıyla destek değil. 6 aydır kredi garanti fonuna destekli kredilerin ödemesi yapılıyor, yapılan 6 aylık ödemenin ilave işletme kredisi olarak yeni faiz oranından turizm ve turizm tedarikçilerine verilebileceğini düşünüyoruz. Devletin bu turizm beldelerine ivedi bir şekilde finansmanla alakalı bir çözüm getirmesi gerekiyor. İşin finans tarafına da muhakkak bir terzi işi tedavi lazım. Yıllık girdisi 35 milyar dolarlık bir sektör. Neredeyse 65 milyar dolarlık cari açığımızın yarısı. Turizm gözden çıkarılmayacak kadar majör bir sektör... İşin finansal boyutuna destek verilmezse eğer, istihdam ve aşılama çalışmalarının heba olduğunu görmekten büyük endişe duymaktayız.”
Sektör ile TBB arasında ‘Finansal Çerçeve Anlaşması’ önerisi
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, DÜNYA’ya şu açıklamalarda bulundu: “En önemli beklentilerimizden biri de işletmelerimizin yaşadığı likidite problemine bir çözüm yolu açılabilmesi. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında düzenlenen toplantıda da dile getirdiğimiz şekilde sektörümüzün banka borç ve kredilerinin yeniden yapılandırılması ve fi nansal sorunların çözümüne yönelik önerimiz, Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme belgeli tesisler için bakanlık koordinasyonunda, belediye belgeli tesisler için ise Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) koordinasyonunda Turizm Sektörü ile Türkiye Bankalar Birliği (TBB) arasında “Finansal Çerçeve Anlaşması” imzalanabilmesi.” İşletmelerin fi nansal ihtiyaçlarının çözüme kavuşturulmasıyla sektörün bir yıl daha dayanma gücü bulacağını ifade eden Eresin, “Bu süreç sonunda, hükümetimizin desteğinde alınan/alınacak ekonomik ve sosyal önlemler, sektörün gelişmiş tecrübesi ve krizleri yönetme kabiliyeti ile ilk toparlanacak ve güçlenerek krizden çıkacak sektör yine turizm olacak. Tüm kayıplarımızı telafi etmeyi ve Türkiye ekonomisine katkılarımızı önceden olduğu gibi sürdürmeyi hedefl iyoruz. Bu vesileyle sektörümüzden ilgi ve desteklerini esirgemeyen, her zaman sektöre duyduğu inanç ve güven için Cumhurbaşkanımıza, Kültür ve Turizm Bakanımıza ve Sayın Hazine ve Maliye Bakanımıza şükranlarımızı sunarız” diye konuştu.
İTO’dan “iki ayaklı” kredi desteği talebi
Kısa çalışma ödeneğinin uzatılmasını, reel sektörün planlaması adına önemli bir gelişme olarak değerlendiren İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, banka kredilerinde de iki ayaklı yeni bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğunu söyledi. Avdagiç, “Birincisi kredi ödemelerinin 6 ay süreyle ertelenmesi. İkincisi ise en az 6 ay ödemesiz, Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli yeni kredi olanaklarının sunulması” dedi. İşletmeler üzerinde devlet desteğinin sürmesinin gerekli olduğu değerlendirmesinde bulunan Avdagiç, şöyle konuştu: “Geçtiğimiz süreçte küresel olarak pandeminin kontrol altına alınmasının zaman alacağı ortaya çıktı. Öte yandan dünyada artan emtia fi yatları ve maliyet kalemleri karşısında oluşan yüksek seviyedeki işletme sermayesi ihtiyacını, yüzde 20’leri aşan ticari kredi faizleriyle karşılamak güç. Özellikle ticari kredi faizlerinin yüzde 20’leri aştığı bir ortamda, salgının yeni dalgasının yükünü karşılamak, fi rmalarımıza çok ağır finansman bedelleri yüklüyor.”
Turizmciler ne istiyor?
TÜROB Başkanı Eresin, anlaşma ile ilgili önerilerini de şöyle sıraladı: Eximbank veya kamu bankalarımız aracılığıyla, turizm işletme belgeli tesislere kısa-orta vadeli işletme kredi programı ile ilk 2 yılı ödemesiz dönemli 5 yıl vadeli düşük faiz oranlı kredi kullandırılması,
Vadesi dolan, rotatif ve spot kredilerin KGF kredisine dönüştürülerek yeniden yapılandırılması,
Taksit dönemi gelmiş KGF kredilerinin ödeme süresinin 6 -12 ay süreyle ertelenmesi,
KGF kredilerinin kamu ödemelerinde de kullanılması.
