Cansu Türkmenlio -
İHA - 2015 yılı Türkiye ekonomisi için, küresel ekonomik büyümeye yönelik tedirginlikler, ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırımının Türkiye’ye etkileri ve dolardaki güçlü hareketliliğe bağlı rekorların görüldüğü bir yıl oldu. 2015 yılında Türkiye’de yaşanan ekonomik olaylar şöyle:
OCAK
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 3 Ocak tarihinde yabancı para yükümlülükler için zorunlu karşılık oranları ve rezerv opsiyon katsayılarında değişikliğe gitti.
Değişikliğe göre; 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli yabancı para mevduat veya katılım fonu dışı yükümlülükler için zorunlu karşılık oranının yüzde 13’ten yüzde 18’e çıkarıldı, söz konusu oran 2 yıla kadar (2 yıl dahil) vade için yüzde 11’den yüzde 13’e yükseltildi. Yabancı para mevduat veya katılım fonu dışı yükümlülükler için zorunlu karşılık oranını 3 yıla kadar (3 yıl dahil) yüzde 8 ve 5 yıla kadar yüzde 7 olarak belirlendi, bu oran 5 yıldan uzun vadeler için yüzde 6 olması kararlaştırıldı.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 14 Ocak tarihinde, taksitli satışlarda tüketicinin borcunu erken ödemesi halinde satıcının ödenen miktara göre gerekli tüm faiz ve komisyon indirimini yapmasının önünü açan Taksitle Satış Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik, yürürlüğe girdi.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 15 Ocak tarihinde 2014 yılında bütçe giderlerinin 448,4 milyar lira, bütçe gelirlerinin 425,8 milyar lira, bütçe açığının ise 22,7 milyar lira olduğunu açıkladı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 17 Ocak tarihinde Halk Bankası’na katılım bankası kurması için izin verdi.
Borsa İstanbul ve Londra Borsası Grubu arasında stratejik ortaklık anlaşması 20 Ocak tarihinde Londra’da törenle imzalandı.
22 Ocak tarihinde, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği’nin (TÜSİAD) yeni Yönetim Kurulu Başkanı Cansen Başaran-Symes oldu.
ŞUBAT
BDDK, imtiyazlı pay sahipleri açısından etkin denetimi engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı sunamadığı gerekçesiyle 3 Şubat tarihinde Bank Asya’nın yönetim kurulunu belirleyen yüzde 40’lık imtiyazlı payın yüzde 63’lük bölümünün Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından kullanılmasına karar verdi.
TCMB 11 Şubat tarihinde açıkladığı Türkiye’nin cari işlemler açığı 2014 yılında bir önceki yıla göre 18 milyar 822 milyon dolar azalarak 45 milyar 836 milyon dolara geriledi.
Ayrıca 24 Şubat tarihli PPK toplantısında, politika faiz oranını yüzde 7,75’ten yüzde 7,50’ye indirdi. Banka faiz koridorunun üst bandını yüzde 11,25’ten yüzde 10,75’e ve faiz koridorunun alt bandını yüzde 7,50’den yüzde 7,25’e çekti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 27 Şubat’ta doğalgaz fiyatları için Rusya ile yaptıkları görüşmeler neticesinde yüzde 10,25’lik indirim konusunda anlaştıklarını bildirdi.
MART
Dünyanın önemli ekonomi dergilerinden Forbes, 3 Mart tarihinde 2015 yılının en zenginlerini açıkladı. Microsoft’un kurucusu Bill Gates’in liderliğini sürdürdüğü listeye Türkiye’den 32 kişi girdi ve 4,4 milyar dolarlık serveti ile Murat Ülker en zengin Türk oldu. Ayrıca aynı gün, dolar TL karşısında bankalararası piyasada 2,5381’i görerek rekor seviyesini tazeledi.
AB Komisyonu, 4 Mart’ta İspanyol BBVA’nın (Banco Bilbao Vizcaya Argentaria) Garanti Bankası’nı satın almasına onay verdi.
Dolar/TL paritesi, 13 Mart tarihinde 2,6486’yı görerek, tüm zamanların rekorunu yeniledi.
Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesinin (TANAP) temel atma töreni 17 Mart tarihinde gerçekleştirildi.
Altının gramı, 26 Mart tarihinde jeopolitik gerginlik ve TL’deki değer kaybıyla 102 lirayı aşarak son 2,5 yılın en yüksek seviyesini gördü.
NİSAN
Türkiye ile Japonya arasında nükleer santral yapımı ve nükleer güç sanayisinin geliştirilmesini öngören anlaşma 10 Nisan tarihinde yürürlüğe girdi. Aynı gün, altının gram fiyatı da doların küresel piyasalarda değer kazanmasına bağlı olarak, dolar/TL’nin 2,64’ü aşmasının ardından 102,33 liraya çıkarak son 2,5 yılın en yüksek seviyesini aştı.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 14 Nisan tarihindeki açıklamaları ile Türkiye’nin bu yılki büyüme beklentisini yüzde 3,4’ten yüzde 3,1’e çekerken, gelecek yıla ilişkin büyüme tahminini yüzde 3,4’ten yüzde 3,6’ya yükseldi.
Dolar, küresel piyasalarda güçlü seyrini sürdürmesi ile TL karşısında 15 Nisan tahinde tarihi zirvesini 2,7140 seviyesine çıkardı.
Dünya Bankası 17 Nisan tarihinde Türkiye için 2015 yılı ekonomik büyüme tahminini yüzde 3,5’ten yüzde 3’e revize etti.
Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun ’Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Programı Eylem Planı’ kapsamında açıkladığı, ’eşi doğum yapan işçilere 5 gün ücretli izin verilmesi’ne dair düzenleme 24 Nisan tarihinde yürürlüğe girdi.
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, 29 Nisan tarihinde 2015 yıl sonu enflasyon tahminlerini 1,3 puan yukarı güncelleyerek yüzde 5,5’ten yüzde 6,8’e yükselttiklerini söyledi.
...
MAYIS
BDDK, 14 Mayıs tarihinde Ziraat Katılım Bankası AŞ’ye faaliyet izni verdi.
Industrial and Commercial Bank of China Limited Şirketi (ICBC), 22 Mayıs tarihinde Tekstil Bankası AŞ’nin çoğunluk hisselerini GSD Holding’ten devralarak satın alma işlemini gerçekleştirdi.
Hazine Müsteşarlığı, 25 Mayıs tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğiyle 1 Haziran 2016’dan itibaren Bireysel Emeklilik Sistemi kapsamında sözleşmenin ilk 5 yılında ’giriş aidatı’ ve ’yönetim gider kesintisi’ adı altında yapılan toplam kesinti tutarı, her yıl için aylık brüt asgari ücretin yüzde 8,5’ine karşılık gelen maktu tutarı aşamayacağını açıkladı.
BDDK, 29 Mayıs tarihinde Asya Katılım Bankası’nın (Bank Asya) temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin, kısmen veya tamamen devri, satışı veya birleştirilmesi amacıyla TMSF’ye devredilmesine karar verdi. Ayrıca, TMSF, Bank Asya’nın bu aşamada bankacılık faaliyet izninin kaldırılmadığını açıkladı.
HAZİRAN
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Bilgin, 5 Haziran’da 5 milyar dolarlık kredi sözleşmesiyle İstanbul-İzmir Otoyol Projesi’nin tüm dış finansman ihtiyacının karşılandığını, sözleşmenin, Türkiye’de bugüne kadar altyapı proje finansmanı alanında sağlanan en büyük kredi tutarı olarak da tarihe geçtiğini bildirdi.
7 Haziran genel seçimlerinde hiçbir partinin tek başına hükümet kuracak çoğunluğu elde edememesi dolar/TL paritesine etkisiyle 8 Haziran’da 2,8097 ile tarihi zirvesini gördü.
HSBC, maliyetlerini düşürmek ve yavaşlayan performansını yeniden canlandırabilmek için 9 Haziran tarihinde Türkiye ve Brezilya’daki faaliyetlerini satma kararı aldı.
Çek kullanımında güvenilirliği artırmayı amaçlayan ’Karekodlu Çek’ uygulaması 15 Haziran tarihinde başladı.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) ’Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ 2014 yılı araştırması sonuçları 16 Haziran tarihinde açıkladı ve ilk sırayı Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ) aldı. TÜPRAŞ, 2014’te 37 milyar 501 milyon 812 bin 917 liralık net üretimden satışla birinci oldu. TÜPRAŞ’ı 10 milyar 539 milyon 302 bin 862 liralık net üretimden satışla Ford Otomotiv Sanayi AŞ izledi. Üçüncü sırayı ise 8 milyar 777 milyon 455 bin 748 lira ile Oyak-Renault aldı.
AĞUSTOS
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından 26 Ağustos tarihinde yapılan 4,5G Yetkilendirmesi İhalesinde KDV hariç toplam 3 milyar 356 milyon 112 bin 643 euro teklif verildi. İhalede, Turkcell’in tekliflerinin toplamı 1 milyar 623 milyon 460 bin 82 euro, Avea’nın 954 milyon 678 bin 101 euro ve Vodafone’un 777 milyon 974 bin 460 euro oldu.
EYLÜL
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, 3 Eylül’de yerli otomobil çalışmalarında ilk prototipleri bizzat kendisinin denediğini açıkladı. Bakan Işık, yerli otomobile ilişkin, 2016’da her türlü arazi şartında deneyecekleri 30-40 araç üretmeyi, 2019 sonuna kadar da Türkiye’de bunun seri üretimini başlatmayı hedeflediklerini belirtti.
24 Eylül tarihinde Kurban Bayramı tatili dolayısıyla sadece uluslararası piyasalarda işlem gören dolar/TL paritesi 3,0750 ile tarihi zirvesini tazeledi.
EKİM
Yeni Orta Vadeli Program (OVP) 11 Ekim’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Geçen yıl yayımlanan OVP’de 2015 için yüzde 4 olarak öngörülen büyüme rakamı, yeni OVP’de yüzde 3’e çekildi. Bu yıl sonu için yüzde 6,3 olarak öngörülen TÜFE, yüzde 7,6 olarak tahmin edildi. Enflasyon beklentisi 2016 için yüzde 5’ten yüzde 6,5’e çıkarılırken, 2017 için yüzde 5,5, 2018 için yüzde 5 tahmini yapıldı.
KASIM
1 Kasım milletvekili genel seçimi sonrası ilk işlem günü olan 2 Kasım’da, BIST 100 endeksi işlem hacmi rekoru ile yüzde 5,40 yükselirken, şirketlerin toplam piyasa değeri de 1 günde 30 milyar lira arttı. BIST 100 endeksi, toplam işlem hacmi 7 milyar lirayı aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.
Enflasyon, 3 Kasım tarihinde yüzde 8,10 ile yılın en yüksek seviyesine çıktı.
Türkiye’nin ev sahipliğinde Antalya’da düzenlenen G20 Liderler Zirvesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuk heyet başkanlarını karşılaması ve aile fotoğrafı çekimiyle 15 Kasım tarihinde başladı.
BDDK, 25 Kasım tarihinde kredi kartı ile yapılan eğitim ve öğrenim ücreti, mobilya ve beyaz eşya harcamalarında taksit sayısı 9’dan 12’ye çıkardı.
Milli Piyango, 26 Kasım tarihinde Yılbaşı Özel Çekilişi’nin büyük ikramiyesi 55 milyon lira olarak belirledi. Çekiliş kapsamında verilecek toplam ikramiye tutarı ise 289 milyon 465 bin lira olacağı kaydedildi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 28 Kasım tarihinde düşürülen Rus uçağı sonrasında Türkiye’ye yönelik ekonomik tedbirler içeren yaptırım kararını imzaladı.
ARALIK
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, 5 Aralık tarihinde Türkiye’nin ’Baa3’ ile ’yatırım yapılabilir’ seviyede bulunan kredi notunu ve ’Negatif’ not görünümünü teyit etti. Moody’s, Türk ekonomisinin büyüme performansını ve direncini koruduğunu belirterek, bu yılki büyüme tahmininin yüzde 2,9 olduğunu açıkladı.
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, 9 Aralık’ta 2016 Yılı Para ve Kur Politikası’nı açıkladı.
Başbakan Ahmet Davutoğlu, 10 Aralık’ta 64’üncü Hükümet 2016 Yılı Eylem Planı’nı açıkladı.
ABD Merkez Bankası (FED), 16 Aralık günü gösterge faiz oranını 0,25 puan artırarak yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti. Böylece 2006 yılından itibaren ilk kez faiz artırdı. Aynı gün yurtiçinde ise 2016 Eylem Planı kapsamında gençlere 100 bin, esnafa 30 bin liraya kadar faizsiz kredi desteği ile çiftçilere sera desteği sağlanmasına yönelik düzenlemeler, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ayrıca, çeyiz hesabı açacak kişilere yapılacak devlet katkısı oranı ile hesapların denetimi ve uygulamasını içeren yönetmelik, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Brent petrolü 21 Aralık günü 36,17 dolara kadar gerileyerek 2004 yılından bu yana en düşük seviyeyi gördü.
