Ozan Koltuk -
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki tartışmalı egemenlik iddiaları nedeniyle uzun süredir yaşanan gerilim giderek artıyor. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Çin'in, Güney Çin Denizi'ndeki doğal kaynaklar üzerinde hak iddia etmesinin ve bölgedeki diğer ülkeleri sindirme politikasının"tamamen yasa dışı" olduğunu dile getirdi. Pompeo, başkent Washington’da yaptığı açıklamada, "Dünya, Çin'in Güney Çin Denizi'ne kendi deniz egemenlik sahası gibi davranmasına izin vermeyecek" dedi.
Çin hükümeti ise Pompeo'nun bu açıklamasına aynı sertlikte yanıt vererek, "tarihi gerçekleri görmezden gelen ABD'nin, Güney Çin Denizi'nde huzursuzluk yaratmaktan vazgeçmesi" gerektiğini ifade etti.
Pekin, Çin'in söz konusu deniz sahası üzerindeki hak ve egemenliğinin uzun bir geçmişi olduğunu ve buradaki adaların, resiflerin ve deniz alanlarının binlerce yıldan bu yana Çin'in etki alanı içinde bulunduğunu savundu.
Egemenlik tartışmalarına konu olan Güney Çin Denizi, Çin, Vietnam, Malezya ve Filipinler'in arasında yer alıyor. Pekin yönetimi önemli deniz ticaret yollarının da geçtiği Güney Çin Denizi‘ndeki doğal kaynakların yüzde 90'ı üzerinde hak iddia ediyor. Ancak Vietnam, Filipinler, Tayvan, Brunei ve Malezya da, söz konusu sular üzerinde egemenlik hakkına sahip olduğu görüşünde.
Uluslararası Adalet Divanı’nın kararı
Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Adalet Divanı, 2016 yılında aldığı kararla Çin'in hak iddialarını geri çevirmişti. Ancak Pekin mahkemenin bu kararını tanımadığını daha önce açıkladı. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, ülkesinin bugüne dek Çin'in Güney Çin Denizi üzerindeki hak iddialarını reddettiğini ve ABD yönetiminin tavrının, 2016’da alınan Uluslararası Adalet Divanı kararıyla da resmi olarak uyumlu olduğunu dile getirdi. Pompeo, Çin'in bölgedeki adalarında tesisleşmeyi artırarak, Brunei ve Endonezya’ya karşı hak taleplerinin de kabul edilmeyeceğini vurguladı.
Büyük çaplı balıkçılığın yapıldığı Güney Çin Denizi'nde petrol ve doğal gaz yatakları da bulunuyor. ABD, Temmuz ayı başında bölgede tatbikat yapmak üzere iki uçak gemisi göndermişti. Bakan Pompeo, ülkesinin amacının Güney Çin Denizi'nde, uluslararası hukuka uygun olarak barışı, istikrarı ve deniz ticaretinin özgür bir şekilde yapılmasını teminat altına almak olduğunu ifade etti.
Çin Dışişleri’nden yapılan açıklamada ise, Pekin yönetiminin açıkta olan sorunların giderilmesi için, ASEAN‘a (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği) üye on ülke ile görüşeceğini duyurdu.
ABD-Çin ilişkileri, farklı konulardaki anlaşmazlıklar nedeniyle uzun süredir gergin bir seyir izliyor. Washington, koronavirüs salgını ile ilgili olarak Pekin’e suçlamalarda bulunurken, dünyanın en büyük iki ekonomisine sahip ABD ile Çin arasında, ticaret ve Çin'in Hong Kong politikası ile azınlıklara karşı izlediği tutum nedeniyle tansiyon sık sık yükseliyor.
