Ahmet Metin Önel'in kaleme aldığı ve Ali Meriç'in yönettiği, Ankara Devlet Tiyatrosu bünyesinde sahnelenen Eyvah Nadir, meddah geleneğini modern bir yaklaşımla sahneye taşıyor.

Bir perde ve yaklaşık 80 dakika süren oyun, kısa ama kahir ekseriyetle etkileyici bir deneyim vaat ediyor. Tek kişilik bir gösteri olarak sahneleniyor ve Koray Karaca'nın performansıyla hayat buluyor.

Reji Başarısı

Yönetmen Ali Meriç, geleneksel Türk tiyatrosunun özelliklerini ve unsurlarını günümüz seyircisine aktarma konusunda önemli bir çaba sarf etmiş. Reji bağlamında geleneksel ile modern arasında dengeli ve tutarlı bir yol izlemiş. Özellikle geleneğe dayalı motifleri olan oyunlarda, oyuncunun giriş çıkışlarındaki matematik çok önemlidir; yönetmen de bu hususu akılda kalıcı ve pratik şekilde plânlamış.

Metin ve Olay Örgüsü

Oyun, Nadir ismindeki bir adamın çocukluğundan yaşlılığına dek, ömrü boyunca başından geçen birbirinden ilginç bir dizi talihsizliği anlatırken, genel olarak dinamik bir tarza sahip ancak bu durum, metindeki bazı zayıflıkları görmezden gelmemize engel değil. Olayların ve resmedilmeye çalışılan karakterlerin geçişleri arasında belirgin bir bağ kurulamaması, izleyiciyi oyundan koparmaya neden oluyor. Nadir karakterinin birden fazla ve art arda zaman, mekân ve durum değişikliğine girmesi, üstüne oyuncunun da tipten tipe aralıksız şekilde geçmesi, anlatımı daha karmaşık hâle getiriyor ve bu, metnin akışını zayıflatıyor.

Piyes, geleneksel Türk tiyatrosunun mizah anlayışını günümüz diline uyarlama çabasında fakat metnin bazı bölümlerinde kopukluklar yaşandığı ve olay örgüsünün yeterince sağlam olmadığı net şekilde görülüyor. Özellikle Nadir’in mesnetsiz bir biçimde niçin sürekli yer ve zaman değiştirmesi gerektiği sorusu, izleyenleri yoruyor. Her ne kadar oyuncu, kendi enerjisiyle hareketli bir ortam oluşturmaya gayret etse de metnin kopukluğu, izleme keyfini yer yer olumsuz etkiliyor.

Türk tiyatrosunun önemli bir ögesi olan ve unutulmaması gereken meddahın yaşatılması, oyunun en takdire şayan yönlerinden biri lâkin metinde yer alan cinsel içerikli ve müstehcen esprilerin dozu, kimi zaman abartılı olabiliyor ve oyunun genel tonunu bozabiliyor ki meddahta bunlar her zaman ölçülü olmak zorundadır. Dikkatli bir denge sağlanması, esprilerin etki gücünü daha da arttıracaktır.

Oyunculuk

Nadir karakterini yaşar kılan Koray Karaca, çok sayıda karakteri ustalıkla canlandırarak izleyiciyi oyuna bağlamaya çalışıyor. Oyuncunun kâh cimri bir ev sahibesini, kâh mafya elemanını, kâh İstiklâl Savaşı gazisi bir dedeyi kâh köçeği ve üstüne farklı farklı sosyo-kültürel kimlikleri başarıyla canlandırması, onun yeteneğini gözler önüne seriyor. Oyun boyunca değişik karakterlere bürünerek, tiyatromuzun zenginliğini, çeşitliliğini ve şen yönünü bizlere bir kez daha hatırlatıyor. Karaca’nın yörelerdeki ağızları kullanmadaki başarısı, jest ve mimiklerdeki ustalığı, dansların olduğu sahnelerdeki plastiği, oyuncunun performansının en dikkat çekici yönleri… Özellikle seyirciyle kurduğu etkileşim ve doğaçlama yeteneği, oyunu keyifli hâle getiriyor.

Oyuncunun, kostümleri daha özenli şekilde seçilseydi keşke. Misal, bedeni daha kendi üstüne uygun, en azından yıkanırken yüksek dereceden dolayı çekmiş görüntüsü vermeyen bir tişört tercih edilseydi ve pantolon da tişört de kırış kırış değil de ütülü olsaydı.

Sahne Tasarımı, Işık ve Müzik

Seyhan Kırca’ya ait olan dekor tasarımının, oyunla olan ilişkisi ve işlevselliği belirsiz. Dekorun neye hizmet ettiği sorusu akla geliyor. Arka perdeye yansıtılan başarılı çizimler, seyircide merak uyandırıyor fakat bu merak, dekor özelinde karşılık bulmuyor.

Osman Uzgören imzası taşıyan ışık tasarımı ile Can Atilla’nın yaptığı müzikler ve Yıldız Venedik’in koreografisi, ritmi belirlemede başarılı oluyor. Her üçü de oyunun atmosferine büyük destek sağlıyor. Özellikle müzikler, sahnedeki hareketliliği yukarı çekerek oyunun dinamizmine katkı sunuyor. Gelgelelim kullanılan sela, 15 Temmuz’la özdeşleşen İsmail Coşar Hoca’nın sesinden verildiği için, üzücü ve travmatik anların zihinde geçici de olsa canlanmasına sebebiyet verebiliyor. Bu yüzden mutlaka alternatif bir sela seslendirmesi tercih edilmeli.

Sonuç

Eyvah Nadir, geleneksel Türk tiyatrosunun, özellikle de meddahın günümüzde de yaşatılabileceğini ve yaşatılması gerektiğini gösteren bir oyun. Yönetmenin vizyonu, oyuncunun yeteneği; müzik, dans ve ışık tasarımının başarısı, tiyatro seyircisine keyifli anlar sunuyor ancak metindeki kopukluklar ve dekor tasarımındaki üslupsuzluk, oyunun potansiyelinin tam olarak açığa çıkmasını engelliyor.

Oyun, eğlenceli bir seyir sunarken aynı zamanda izleyicisini de düşünmeye sevk etmeli. Bu bağlamda, oyunun gelecekteki sahnelenmelerinde, metin ve performans arasındaki dengeyi sağlamak, metindeki tutarsızlıkları gidermek, daha etkili bir deneyim yaratacaktır.