Bu konuyu ilk olarak yazdığımızda kamuoyunun büyük bir kısmı, bu zorunluluğun farkında değildi, hatta haberi bile yoktu. Bunu gelen telefonlardan ve yazımızın yapılan paylaşımlarından tespit ettik ve ediyoruz.

Bu konuda Kişisel Verileri Koruma Kurumu yetkilileri ile görüşerek, kamuoyunda bir farkındalık yaratılması ve konuyu geniş kitlelere duyurmak için ek çalışmalar yapılması gerektiğini, kimsenin henüz farkında olmadığını, kayıtlarını yetiştiremeyeceklerini, bu nedenle de gerek Kurumun gerekse kapsama giren kişi ve kuruluşların çok zor durumda kalabileceklerini ifade ettik. Çünkü, VERBİS’e kayıt zorunluluğuna uyulmaması halinde, 20.000 Türk lirasından 1.000.000 Türk lirasına kadar idari para cezası verilmesi söz konusu. Yani, konu oldukça ciddi ve önemli.

Kişisel Verilerin Korunmasını Sağlayacak Yasal Düzenlemeye Neden İhtiyaç Duyuldu?

Kişisel veri, bireylerin kimliklerini belirli hale getirmeye elverişli her türlü̈ bilgi olarak tanımlanıyor. Örneğin, kişinin kimlik, iletişim, sağlık ve mali bilgileri ile özel hayatına, dini inancına ve siyasi görüşüne ilişkin bilgiler, kişisel veri olarak nitelendiriliyor. Günümüzde bu veriler gerek özel sektör ve gerekse kamu sektörü̈ tarafından bilişim sistemleri üzerinden otomatik yollarla sıkça kullanılıyor. Bu bilgilerin kullanılması bireyler ile mal ve hizmet sunanlar bakımından bazı kolaylıklar veya avantajlar sağlasa da, bu durum söz konusu bilgilerin istismar edilme riskini de beraberinde getiriyor. Bu verilerin yetkisiz kişiler tarafından elde edilmesi, kullanılması ve ifşa edilmesi temel hakların ihlali olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla, insan haklarının korunması bilincinin gelişmesine paralel olarak, kişisel verilerin korunmasının da önemi her geçen gün arttı. Gelişmiş̧ ülkeler, 1980’li yılların başından itibaren kişisel verilerin korunması alanında detaylı kanuni düzenlemeler yaptı ve uyguluyor.

Ülkemizde ise, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu yürürlüğe konularak, bu işlemleri yürütmek üzere Kişisel Verileri Koruma Kurumu oluşturuldu. 30.12.2017 tarihli ve 30286 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Veri Sorumluları Sicili Hakkında Yönetmelik ile de, kamuya açık olarak tutulacak olan Veri Sorumluları Sicilinin oluşturulması, idaresi ile Veri Sorumluları Siciline yapılması öngörülen kayıtlara ilişkin usul ve esaslar belirlendi.

VERBİS’e Kimler, Ne Zamana Kadar Kayıt Olacaktı? 

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun 16. maddesine göre, Kanun hükümleri veya Kurul kararlarıyla istisna tutulanlar hariç olmak üzere kişisel veri işleyen gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının kişisel veri işlemeye başlamadan önce Veri Sorumluları Siciline ve Veri Sorumluları Sicil Bilgi Sistemi’ne kaydolmaları gerekiyor. Türkiye'de yerleşik olan veri sorumluları doğrudan, Türkiye'de yerleşik olmayan veri sorumluları ise yetkilendirecekleri temsilcisi vasıtasıyla sicile kayıt olabilirler.

6698 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesinin 2. Fıkrasına göre, Veri Sorumluları Siciline kayıt yükümlülüğünün başlama tarihleri ile ilgili karar alma ve bunu ilan etme görev ve yetkisi Kişisel Verileri Koruma Kurulu’na ait.

Kurul, 19/07/2018 tarihli ve 2018/88 sayılı Kararı ile, Veri Sorumluları Siciline

- Yıllık çalışan sayısı 50’den çok veya yıllık mali bilanço toplamı 25 milyon TL’den çok olan gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının 30.09.2019 tarihine kadar,  

- Yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının 30.09.2019 tarihine kadar,  

- Yıllık çalışan sayısı 50’den az ve yıllık mali bilanço toplamı 25 milyon TL’den az olmakla birlikte ana faaliyet konusu özel nitelikli kişisel veri işleme olan gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının 31.03.2020 tarihine kadar,

- Kamu kurum ve kuruluşu veri sorumlularının 30.06.2020 tarihine kadar

kayıt yaptırmalarına  karar verdi.

Kurul, Gelen Tepkiler Üzerine BAŞVURU SÜRESİNİ, 30 EYLÜL’DEN 31 ARALIK’A UZATTI

Kurul, 03.09.2019 tarihli ve 2019/265 sayılı Kararı ile; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve muhtelif sektör temsilcileri tarafından intikal ettirilen Veri Sorumluları Siciline kayıt sürelerinin uzatılmasına ilişkin talepleri gözönüne alarak; "Yıllık çalışan sayısı 50’den çok veya yıllık mali bilanço toplamı 25 milyon TL’den çok olan gerçek ve tüzel kişi veri sorumluları ile yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının Veri Sorumluları Siciline kayıt yükümlülüğünü yerine getirmeleri için belirlenen sürenin 31.12.2019 tarihine kadar uzatılmasına" karar verdi.

Buna göre,

- Yıllık çalışan sayısı 50’den çok veya yıllık mali bilanço toplamı 25 milyon TL’den çok olan gerçek ve tüzel kişi veri sorumluları,

- Yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının

Veri Sorumluları Siciline kayıt yükümlülüğünü yerine getirmeleri için belirlenen 30 Eylül 2019 tarihi, gelen talepler üzerine 31 Aralık 2019 tarihine Ötelendi. Yani, bu mükellefler yeni bir uzatma olmadığı takdirde Veri Sorumluları Siciline 31 Aralık 2019 tarihine kadar kayıt yaptırabilecekler.

VERBİS’e kayıt için son tarihleri özetleyen tablo bilgi mahiyetinde aşağıda yer alıyor:

Kimler VERBİS’e Kayıt Zorunluluğundan İstisna Tutuldu?

Kişisel Verileri Koruma Kurulu, aşağıda sayılan veri sorumluları için sicile kayıt yükümlülüğüne istisna getirdi (2018/32, 68, 75 ve 87 sayılı Kurul Kararları): 

- Herhangi bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla yalnızca otomatik olmayan yollarla kişisel veri işleyenler,

- Noterler,

- 5253 sayılı Dernekler Kanununa göre kurulmuş derneklerden, 5737 sayılı Vakıflar Kanununa göre kurulmuş vakıflardan ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre kurulmuş sendikalardan yalnızca ilgili mevzuat ve amaçlarına uygun, faaliyet alanlarıyla sınırlı ve sadece kendi çalışanlarına, üyelerine, mensuplarına ve bağışçılarına yönelik kişisel veri işleyenler,

- Siyasi partiler,
- Avukatlar,
- Gümrük müşavirleri,
- Arabulucular,
- Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler,
- Yıllık çalışan sayısı 50’den az ve yıllık mali bilanço toplamı 25 milyon TL’den az olan gerçek veya tüzel kişi veri sorumlularından ana faaliyet konusu özel nitelikli kişisel veri işleme olmayanlar.

Veri Sorumluları Siciline Kayıt Yaptırmamanın Cezası Ağır!

Veri Sorumluları Siciline kayıt yaptırmamanın ciddi bir cezası ve yaptırımı var. Ancak, bu konu, Kanunun 18. maddesinde ikiye ayrılarak düzenlenmiş durumda:

- Veri Sorumluları Siciline kayıt ve bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden veri sorumlusu olan gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişiler hakkında 20.000 Türk lirasından 1.000.000 Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.

- Veri Sorumluları Siciline kayıt ve bildirim yükümlülüğüne aykırı eylemlerin kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları bünyesinde işlenmesi hâlinde, Kurulun yapacağı bildirim üzerine, ilgili kamu kurum ve kuruluşunda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşların da görev yapanlar hakkında disiplin hükümlerine göre işlem yapılacak.

Kanunda, Kesilecek Cezanın Neye Göre Belirleneceği Konusunda Ciddi Eksiklik Var!

Yalnız burada dikkat çekmek istediğimiz ve mutlaka açıklığa kavuşturulması gereken bir konu var: Kanunda, Veri Sorumluları Siciline kayıt ve bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket edenlere kesilecek olan cezanın neye, hangi kriterlere göre kesileceği belli değil. Bu çok büyük bir eksiklik, çünkü Kurul tarafından kesilecek cezalar sadece bu nedenle mahkemeler tarafından iptal edilebilir. Ceza kesme kriterlerinin ikincil mevzuatla düzenlenmesi Anayasa’ya aykırı. Bu önemli eksikliğin giderilmesinde fayda var.

Sonuç Olarak;

Yıllık çalışan sayısı 50’den çok veya yıllık mali bilanço toplamı 25 milyon TL’den çok olan gerçek ve tüzel kişi veri sorumluları ile yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularının Veri Sorumluları Siciline ve VERBİS’e kayıt süresi, gelen yoğun talep üzerine 30 EYLÜL’den 31 ARALIK’a uzatıldı. Yapılan bu uzatma ve tarih ötelenmesi doğru ve yerinde, duyarlı davranışları için Kurul ve Kurum yetkililerini tebrik ediyoruz. Yalnız, ceza kesme kriterleri ile ilgili düzenleme eksikliğinin de giderilmesini bekliyoruz.

Öte yandan, kayıt zorunluluğunda çok sayıda tereddütlü konu var, Kurumun bu konulara da bir an evvel açıklık getirmesi lazım. Örneğin, gerçek veya tüzel kişi statüsünde bulunmayan adi ortaklıklar VERBİS’e kayıt olmak zorundalar mı?