Cansu Durusoy -
Sağlık için iyi bir uyku gereklidir.
Uyku düzeni; hormon seviyelerini, ruh halini ve kiloyu önemli derecede etkiler.
Horlama, uyku apnesi, uykusuzluk, uyku yoksunluğu ve huzursuz bacak sendromu gibi uyku sorunları insanlar arasında en yaygın olanlarıdır.
Uyku bozukluğu nedir?
Uyku, beynin düzgün çalışmasına yardımcı olur.
Kaliteli uyku ve kalitesiz uyku uyumanın birçok sonucu vardır.
En belirgin endişeler yorgunluk ve azalan enerji, sinirlilik ve odaklanma problemleri ile alakalıdır.
Bundan dolayı kişinin karar verme yeteneği ve ruh hali etkilenebilir.
Uyku bozukluğu çoğunlukla depresyon veya anksiyete belirtileri ile ortaya çıkar.
Uyku bozuklukları bu tip hastalıkları şiddetlendirebilirken, depresyon ve anksiyete de uyku sorunlarına neden olabilir.
Tüm bunların yanı sıra uyku bozukluğu, kalp hastalığı ve diyabet gibi birçok kronik sağlık problemiyle de bağlantılıdır.
Uyku bozuklukları, konjestif kalp yetmezliği, osteoartrit ve Parkinson hastalığı gibi tıbbi ve nörolojik problemler için bir uyarı işareti de olabilir.
Uyku bozukluğu nedenleri
Uyku bozukluğuna eden olabilecek birçok durum, hastalık vardır. Bunlar;
1- Alerjiler ve solunum sorunları
2- Noktüri (sık idrara çıkma)
3- Kronik ağrı (Sürekli bel ağrısı, sürekli baş ağrısı, artrit, sürekli yorgunluk, fibromiyalji, enflamatuar bağırsak hastalığı)
4-Stres ve kaygı
Uykusuzluk potansiyel olarak aşağıdaki sorunlara yol açabilir;
1- Depresyon
2- Kilo alımı
3- Konsantrasyon zorluğu
4- Sinirlilik
5- İş yerinde veya okulda performans düşüklüğü
Uyku apnesi
Uyku apnesi, uyku sırasında nefes almada duraklama, zorluk çekmedir. Bu durum vücudun yeterince oksijen alamamasına sebep olur. Ayrıca gece boyunca uyanmanıza sebep olarak, uyku kalitenizi düşürür.
Parasomniler
Uyku esnasında anormal hareketlerde ve davranışlarda bulunmaya neden olan bu bir bozukluktur.
Uyurgezerlik, sayıklamak, inleme, kabuslar, yatak ıslatma, dış gıcırdatma veya çene sıkma parasomniler sınıfa giren rahatsızlıklardır.
Huzursuz bacak sendromu
Uyku esnasında, otururken, uzanırken bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacına verilen isimdir.
Uyuşma ve karıncalanma da söz konusu olabilir.
Oturma ya da uzanma gibi hareketsiz durumlarda ortaya çıkar ve git gide daha kötü bir hal almaya başlar.
Ancak huzursuz bacak sendromu yürüme, germe gibi hareketlerle kısmen ya da tamamen düzelebilen bir rahatsızlıktır.
Narkolepsi
Gün boyunca meydana gelen "uyku atakları"na denir.
Narkolepsiye sahipseniz konuşma, çalışma ve hatta sürüş ortasında bile "uyku atakları" geçirebilirsiniz.
Bu uyuklamalar esnasında rüya ve halüsinasyonlar görülebilir.
Bu uyku bozukluğu, uyku felcine de sebep olabilir.
Yani uyandıktan sonra fiziksel olarak hareket edemezsiniz.
Narkolepsi kendi başına meydana gelen bir rahatsızlık ancak bazı durumlarda nörolojik bozukluklarda buna sebep olabilir.
Uyku bozukluğu belirtileri
Gündüzleri uykuyu tam alamamış olmak ve geceleri uyumakta zorluk çekmek en baş belirtilerden biridir.
Uygunsuz zamanda uykuya dalmak, uyku esnasında alışılmadık bir şekilde nefes almak ya da uykuya dalmaya çalışırken rahatsız edici hareket hissi belirtiler arasındadır.
Uyku esnasında anormal ya da rahatsız edici hareketlerde bulunmak da mümkündür.
Düzensiz uyku ve uyanıklık döngüsüne sahip olmak da bir başka belirtidir.
Uyku bozukluğu tedavisi
Uyku bozuklukları tedavisi, türe veya altta yatan sebebe göre değişiklik gösterir.
Genellikle tıbbi tedaviyle birlikte kişinin yaşam tarzında değişiklik yaparak tedavi edilir.
Tıbbi tedaviler şunlardır;
1- Uyku hapları
2- Melatonin takviyeleri
3- Alerji ya da soğuk algınlığı ilacı
4- Altta yatan sağlık sorunları için ilaçlar
5- Solunum cihazı ya da cerrahi (uyku apnesi için)
6- Diş koruyucusu (diş gıcırdatma için)
Yaşam tarzı değişikleri genellikler şunlardır;
1- Daha fazla sebze ve balık tüketimi, şeker alımını azaltmak
2- Egzersiz yapmak (stres ve kaygıyı azaltmak)
3- Düzenli bir uyku planı uygulamak
4- Yatmadan önce daha az su içmek
5- Kafein alımını sınırlamak
6- Tütün ve alkol kullanımını azaltmak
7- Yatmadan önce daha düşük karbonhidratlı yemekler yemek
Ayrıca her gün aynı saatte uyuyup uyanmak da uyku kalitenizi önemli bir ölçüde arttırabilir.
