AB ve Türkiye’de tüketim harcamaları içine gıdaya ayrılan pay son yıllarda yükseliyor. Son 8 yılda gıdanın payı Türkiye’de yüzde 13 artarken bu oran AB’de yüzde 8 oldu. Peki, hanehalklarının harcamaları nerelere gidiyor? Covid-19 salgınında ailelerin tüketim harcamaları nasıl değişti?
AB İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) açıkladığı verilere göre, 2021 yılında hanehalkı tüketim harcamaları içinde AB ülkelerinde en yüksek pay yüzde 25 ile konut ve kira olurken Türkiye’de yüzde 23,4 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Konut ve kira giderleri elektrik, su ve doğal gaz faturalarını da içeriyor. Türkiye’de konut ve kiranın payı yüzde 13,2’de kaldı.
Türkiye’de gıda ve alkolsüz içeceklerden sonra en yüksek pay yüzde 16,2 ile ulaştırma. Ulaştırmaya ayrılan harcamanın konut ve kirayı geçmesi dikkat çekti. AB’de ise ulaştırmanın payı yüzde 12,1.
Türkiye’de giyim ve ayakkabıya ayrılan pay da (yüzde 7) AB ülkelerinden (yüzde 4,2) daha yüksek.
Gıda ve alkolsüz içecek harcamalarının payı artıyor
Eurostat’ta Türkiye’ye ait en eski veri 2009 yılına ait. Bu tarihten itibaren bakıldığında hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içeceklerin payının yükselme eğiliminde olduğu görülüyor. Bu 13 sene içinde en düşük oran yüzde 20,7 ile 2013’te görülürken en yüksek oran ise yüzde 24,7 ile 2020’de kaydedildi.
2013-2021 arasındaki son 8 yılda gıda harcamalarının payı yüzde 13 artarken, AB’de ise yüzde 8 yükseliş ile yüzde 13,2’den yüzde 14,3’e çıktı. Gıda harcamalarının payı AB ülkelerinde 2009-2019 arasında çok durağan seyrederken Covid-19 salgının hakim olduğu 2020 ve 2021 yıllarında önemli artış dikkat çekiyor.
Türkiye gıda harcamalarına en çok pay ayıran ülkelerden
Hanehalklarının tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içecek harcamalarının en yüksek paya sahip olduğu ülkelerden birisi Türkiye (yüzde 23,4). AB içinde Türkiye’den daha yüksek paya sahip tek ülke Romanya (yüzde 25,2) olurken zirvede ise Balkan ülkelerinden Karadağ bulunuyor (yüzde 27).
Gıda harcamalarının payı AB’de yüzde 14,3 olurken en düşük oran ise yüzde 8,3 ile İrlanda’da. Diğer bazı ülkelerde ise bu oranlar şöyle: Bulgaristan 20,1; Yunanistan 18,1; İtalya 15,5; Fransa 13,9; Hollanda 12,6 ve Almanya 11,8.
Covid-19’un tüketim harcamalarına etkisi
Covid-19 salgınının etkili olmaya başladığı 2020 yılında tüketim harcamaları 2019 yılına göre ciddi değişiklik göstermişti. 2021 yılında bu oranlar salgın öncesine dönmeye başladı ancak hala salgın öncesi değerlerle fark var. 2019 ve 2021 yılları kıyaslandığında alkol ve sigaranın payının AB’de yüzde 4’ten yüzde 4,3’e çıktığı görülürken Türkiye’de ise yüzde 3,4’ten yüzde 3’e geriledi. Ulaştırmada AB’de 1,1 yüzde puan gerileme yaşanırken Türkiye’de 0,5 yüzde puan artış söz konusu. Otel ve restoran harcamalarının oranı salgın öncesi döneme göre 2021 yılında düşük seyretti.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyeleri içinde gıda enflasyonunun en yüksek olduğu ülke Türkiye.
