AA -
Yemen'de yaklaşık 7 yıldır devam eden iç savaş nedeniyle şehirlerarası ana yolların kapanması veya zarar görmesi, halkın yolculuklarda büyük sıkıntı yaşamasına yol açıyor.
Bu yol 7-9 saat süren yaklaşık 400 kilometrelik bir mesafe ancak şu an ulaşım için daha uzun olan alternatif bir yol kullanılıyor. Üstelik sarp dağlar arasında yer alması ve dar olması nedeniyle bu yola çıkmak tehlikeli.
En önemli iki şehri birbirine bağlayan Sana-Aden ana yolu ülkedeki en hayati ve en önemli yol olarak kabul ediliyor. Savaştan önce, ulaşım toplu taşıma veya taksiler tarafından bu yolla ya da iki kent arasındaki yarım saatlik uçuşlarla sağlanabiliyordu.
Aynı şekilde yolcular kayalık ve çukurlu olduğu için Taiz-Aden yolunun da tehlikeli olduğundan şikayet ediyor.
Daha güvenli bir yolculuk tercih etmeye çalışan Yemenliler, varacakları yere neredeyse iki katı sürede ulaşır hale geldi. Başkent Sana ile Hadramevt'in merkezi Mukalla kenti arasındaki mesafe normalde 10 saatte katediliyor. Ancak güvenlik nedeniyle zorunlu tercih haline gelen muadil yollarla bu süre 20 saate kadar çıkıyor.
Benzer durum Hadremevt'in Seyun kenti için de geçerli. Sana-Seyun arası yaklaşık 600 kilometre olan ve 8 saatte alınabilen mesafe ancak 15 saatte tamamlanabiliyor.
Şehir içi ulaşımda yaşanan sıkıntılar
Ulaşım konusunda yaşadığı sıkıntılar şehirlerarası yollarla sınırlı kalmayan Yemenliler, aynı vilayetin içinde de seyahat konusunda zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Sana ve Aden arasındaki ana yol üzerinde yer alan Ed-Dali vilayeti, bölge sakinlerinin bu konuda maruz kaldığı sıkıntılara tanıklık ediyor. Dali'deki iki ana yol, İran destekli Husi milislerin silahlı çatışmaları nedeniyle trafiğe neredeyse kapalı durumda.
Bu durum vilayetin ikiye bölünmesine neden oluyor. Kuzey bölümü, Husilerin kontrolü altında iken vilayetin merkezini de içine alan güney bölümü ise hükümet güçleri ile BAE destekli ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi'nin (GGK) denetiminde bulunuyor.
BM'den ulaşımın kapsamlı bir şekilde ele alınması çağrısı
Bu bağlamda, Birleşmiş Milletler Yemen Özel Temsilciliğinden 9 Ocak'ta yapılan açıklamada, "ülkede ulaşımı kapsamlı bir şekilde ele almak için bazı çalışmalar yapılması gerektiği" belirtildi.
Açıklamada, Yemenliler için ortalama seyahat süresinin, daha uzun ve asfaltsız yollara başvurdukları için savaştan öncekine göre önemli ölçüde arttığı aktarıldı.
Şehirlerarası ve şehir içi ulaşım için hayati önem taşıyan ana yollar başta olmak üzere ulaşım güzergahlarının siviller tarafından kullanılabilir olması gerektiği vurgulanan açıklamada, ayrıca bu yolların, mayınlardan temizlenmesi, kontrol noktalarının güvenli yerler olması ve buradaki memurların sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiği kaydedildi.
Ülkedeki çatışma taraflarına ait kontrol noktaları da mağduriyet yaratıyor
Yemenli Ahmed Hasan (42) da başkent Sana'da ikamet eden ancak Aden'de çalıştığı için iç savaşla beraber işine ulaşmak için farklı bir rota kullanmak ve uzun mesafeler katetmek zorunda kalanlardan biri.
AA muhabirine konuşan Hasan, alternatif yolun daha önce halk tarafından komşu köyler arasında hareket etmek için kullanılan bir yan yol olduğunu, ana yol olarak hazırlanmadığını belirtti.
Hasan, bu yolun genişliğinin sadece bir arabayı alabildiğini, bunun da özellikle trafiğin yoğun olduğu zamanlarda arabaların yolda daha uzun süre kalmasına yol açtığını ifade etti.
Yemenli Emel Mahmud (37), kentler arasındaki yolculuklarda yaşanan sıkıntılara ilişkin "Güzergahların değişmesiyle yolcuların mağduriyeti sadece mesafenin uzamasıyla sınırlı kalmadı. Yolcular yeni yolların tehlikelerinden dolayı başka mağduriyetlere de maruz kaldı." dedi.
Araçların trafik kazalarından mağdur olduğunu ayrıca birden fazla tarafa ait güvenlik bariyerleri ve kontrol noktalarından kaynaklanan engellerin de bulunduğunu söyleyen Mahmud, şunları söyledi: "Tüm taraflar kendi kontrol alına aldıkları bölgelerde kontrol noktaları kuruyor ve kurallar bir noktadan diğerine değişiyor. Ancak kentlerin ana girişlerinde uygulamalar genellikle daha katı olur. Örneğin, Sana girişinde Husilerin sık sık kurulmuş kontrol noktaları bulunur. (BAE destekli) Güney Geçiş Konseyi de Aden'in girişinde kontrol noktalarını artırdı. Marib kentinin girişinde ise hükümete ait kontrol noktaları bulunuyor."
Şehirlerarası mesafeler katlanarak artıyor
Yemenli Halid Nasır (26), "Bu sıkıntılar birkaç kentin sakinleriyle sınırlı değil, koşullar nedeniyle bir kentten diğerine gitmek zorunda kalan Yemen halkının çoğunluğunun sorunu." dedi.
Nasır, Sana-Mukalla arasındaki yolculuk macerasını şöyle anlattı: "Sana-Mukalla arası yaklaşık 800 kilometre mesafede ve normalde 10 saatlik yol. Ancak alternatif yolları kullanmak zorunda kaldığım için yol 20 saate çıkıyor. Yolculuk için bir grup yolcuyla birlikte yeni yollara alışkın ve kontrol noktalarından geçişler konusunda tecrübeli bir şoförün arabasına biniyoruz. Sana'dan çıktıktan sonra güneye oradan da doğuya; dağlık ve çöl bölgelerinin yer aldığı yollara giriyoruz. Yolculuk, kontrol noktaları nedeniyle sık sık durulması ya da engebeli araziler nedeniyle aracın arızalanması sonucu saatlerce süren meşakkatli bir hal alıyor."
Şehir içi ulaşımda yaşanan sıkıntılar
Dali vilayeti sakinlerinden Muhammed Salih (30), "Dali vilayetinin kuzeyinden güneyine geçişler, çatışmaların yaşandığı iki ana yol üzerinden yapılamıyor. Ya dağlık bölgelerden yürüyerek geçiyoruz ya da araçla neredeyse daire çizerek uzun bir mesafe katediyoruz." diye konuştu.
Çocuklar ile yaşlılar için yürüme yolunun sıkıntılı olduğuna işaret eden Salih, ayrıca yükü olanların da kendisinin binbir meşakkatle yürüdüğü dağlık yolda hepten zorlandığını aktardı.
"1 saatlik mesafe 10 saat sürüyor"
Salih, Dali'nin merkezi ile Husilerin kontrolü altındaki Demt kenti arasındaki yaklaşık 60 kilometrelik mesafenin normal şartlarda en fazla bir saat alacağını anımsattı.
Ancak bu ana yolun çatışmalar nedeniyle kapanmasından dolayı kullanılan alternatif yolun 10 saatte alındığına; katedilen mesafenin de 400 kilometreyi aştığına işaret eden Salih, şunları söyledi: "Dali'den Demt'e gidecek birinin ilk önce vilayet dışına çıkması gerekiyor. Daha sonra güneyde kalan Lahec ile El-Beyda vilayetlerini geçiyor. En sonunda Dali iline yeniden giriş yaparak gitmek istediği yere ulaşmış oluyor."
