Ali Sürüm -
ABD’nin 30’un üzerinde ülkenin birbirlerinin toprakları üzerinde gözlem amaçlı uçuşlarına olanak sağlayan ve Rusya’nın da taraf olduğu "Açık Semalar Anlaşması'ndan" çekileceği açıklandı.
Dw.com adlı haber sitesinde yer alan habere göre; ABD Başkanı Donald Trump, bu karara Moskova’nın anlaşmayı ihlal etmesi gerekçe gösterdi. Trump, "Rusya anlaşmaya uymadı. Onlar anlaşmaya uyana kadar çekiliyoruz. Ancak yeni bir anlaşma yapma ya da bu anlaşmayı yeniden toparlama konusunda da yüksek bir şans mevcut" diye konuştu.
"Avrupa'nın askeri güvenliğine darbe''
Washington’ın bu adımının Moskova’yla ilişkilerde gerginliğe yol açabileceği ve bazı Kongre üyelerinin yanı sıra ABD’nin Avrupalı müttefiklerini de kızdırabileceği şeklinde yorumlanırken Rusya’dan ilk tepki gecikmedi.
Rus haber ajansı TASS’a yaptığı açıklamada ABD’nin kararını eleştiren Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Gruşko, “Bizim pozisyonumuz oldukça net ve sabittir. Ancak ABD’nin bu anlaşmadan çekilmesi bu yönetimin attığı önceki adımlar nedeniyle halihazırda zayıf düşmüş olan Avrupa’nın askeri güvenliğine bir darbe daha vurmaktadır’’ diye konuştu.
Anlaşmanın çıkış noktası
İlk ortaya çıkış amacı Rusya ve ABD arasında güven tesis ederek çatışma riskini bertaraf etmek olan fikir, 1955’te ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından dönemin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği yönetimine sunulmuş, ancak teklif reddedilmişti. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ancak 2002’de mümkün olmuş ve Türkiye'nin de aralarında olduğu 34 ülke anlaşmayı imzalamıştı.
Anlaşmaya dahil olan ülkeler, askeri faaliyetlerde şeffaflığı teşvik etmenin yanı sıra silahlanma ve diğer anlaşmaların uygulanmasını denetleme amacına yönelik olarak toprakları üzerinde keşif uçuşlarına izin veriyor. Yalnızca Rusya, belirli bölgeler üzerindeki uçuşları kısıtlamıştı.
"Rusya da çekilir mi" endişesi
Bu ay, 16 Avrupalı eski üst düzey askeri yetkili, ABD'nin anlaşmadan geri çekilmesinin küresel güvenliği zedeleyeceği ve uluslararası silahlanma kontrol anlaşmalarının altını biraz daha oyacağını belirttikleri bir açıklamaya imza atmıştı. Açıklamada, ABD’den kararını gözden geçirmesi talep edilmişti.
Washington’ın söz konusu adımı, Avrupa’dan yükselen itirazlara rağmen atmasıyla gözler Rusya'ya çevrildi. Moskova'nın da anlaşmadan çekilmesi söz konusu olursa bu iki ülkenin topraklarının anlaşmanın kapsamı dışında olacağına işaret eden uzmanlar, bunun anlaşmanın fonksiyonunun sorgulanmasına yol açacağını belirtiliyor. Diğer yandan Moskova’nın en azından Avrupa’daki Amerikan üsleri üzerinde uçuş yapmaya devam edebileceği için anlaşmada kalmayı tercih edebileceği ihtimali de dile getiriliyor.
Trump’ın anlaşmadan çekilme kararı, 2021 yılının başında yürürlükten kalkacak olan Stratejik Nükleer Silahların İndirimi Anlaşması'nın (START) geleceği ile ilgili de soru işaretlerine neden oldu. Rusya, anlaşmanın süresini uzatmayı teklif ederken Trump yönetimi geçen yıl Rusya ile ABD arasındaki nükleer silahlanmayı sınırlayan tek mevcut anlaşma olan anlaşmadan çekileceğini açıklamıştı.
