AJANSLAR -
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının gölgesinde 3 Kasım'daki başkanlık seçimlerine hazırlanan ABD'de, "uzaktan oylama sisteminin kolaylık mı yoksa siyasi partiler için bir hile aracı mı olduğu" tartışması yaşanıyor.
Kovid-19'un 2 milyon 400 binden fazla kişiye bulaştığı ve yaklaşık 123 bin can aldığı ABD'de, mevcut Başkan Donald Trump ile eski Başkan Yardımcısı Demokrat Joe Biden'ın yarışacağı 3 Kasım başkanlık seçimleri süreci devam ediyor.
Sonbaharda "ikinci dalga" salgın ihtimalinin "yüksek" olduğunun belirtildiği ülkede, büyük kalabalıkların oy kullanma merkezlerine gitmesi risk oluşturacağından, "uzaktan oylama" sisteminin yaygınlaştırılması da bu bağlamda en çok gündeme gelen konu başlığı.
Demokratlar, Kovid-19 salgınının pençesindeki seçmenlerin sandık başına gitmesinin tehlikelerine işaret edip uzaktan oylama sistemini savunurken, başta Trump olmak üzere Cumhuriyetçiler ise bu sistemin "istismara açık" olduğu görüşünü öne çıkarıyor.
Trump, pazartesi günü Twitter'dan yaptığı paylaşımda, uzaktan oylama sistemine karşı çıkarak "Milyonlarca uzaktan oy pusulası, yabancı ülkeler ve başkaları tarafından basılacak. Bu çağımızın skandalı olacak." iddiasında bulundu.
ABD'deki "uzaktan oylama" sistemi nedir?
AA muhabiri, kamuya açık kaynaklardan, ABD'de birçok eyalette yerel ve genel seçimlerde kullanılan uzaktan oylama sistemine ilişkin bilgileri derledi.
ABD'de halihazırda bazı durumlarda seçmenler, sandık başına gitmek yerine uzaktan oylama sistemiyle oylarını kullanabiliyor.
Kimlerin, hangi durumlarda uzaktan oy kullanıp kullanamayacağı ise ilgili eyaletin yasasına göre belirleniyor.
Trump'ın başkanlık koltuğuna oturduğu 2016 seçimlerinde, ülkedeki seçmenlerin dörtte birine tekabül eden 33 milyon kişinin uzaktan oy kullandığı kayıtlara geçti.
İngilizcede "mail-in ballot" olarak adlandırılan sistem, kendi içinde "all-mail elections" ve "absentee ballot" olmak üzere iki gruba ayrılıyor.
"All mail" ve "absentee ballot" arasındaki fark ne?
Bazı eyaletler, "all-mail-elections" sistemiyle oy pusulalarını kayıtlı tüm seçmelerin adreslerine yolluyor ve isteyen kişiler, oy kullanma merkezlerine gitmeden seçim gününden önce oy pusulalarını seçmen merkezlerine iletiyor.
Bu sistem, Colorado, Hawaii, Oregon, Washington ve Utah eyaletlerinde kullanılıyor. Ayrıca California, Nebraska ve Kuzey Dakota eyaletlerinde de bazı bölgelerin seçimleri "all-mail" ile yapma hakkı bulunuyor.
"Absentee balloting" sisteminde ise sandık başına gidemeyecek seçmenlerin oy pusulalarının adreslerine gönderilmesi için öncelikle başvuruda bulunması gerekiyor.
Bu sistem de bazı eyaletlerde uygulama bakımından iki çeşide ayrılıyor. Bazı eyaletler uzaktan oylama talebinde bulunan seçmenlerden, "hastalık ya da eyalet dışında olma" gibi gerekçeler talep ediyor. Herhangi bir gerekçe talep etmeyen eyaletlerdeki "absentee balloting" sistemine ise "No-Excuse Absentee balloting" ismi veriliyor.
Ülkede aralarında Florida ve Pensilvanya'nın da bulunduğu 34 eyaletin yanı sıra başkent Washington DC'de de "no-excuse absentee voting" sistemine izin veriliyor.
New York ve Teksas'ın da aralarında bulunduğu 17 eyalette de herhangi bir gerekçe göstererek başvuran seçmenler, "absentee balloting" oylarını uzaktan kullanabilirken, ne tür gerekçelerin kabul edileceği eyalet seçim kurulunca belirleniyor.
"Uzaktan oylama" kime yarayacak?
Uzaktan oylama tartışmalarının en çok konuşulan konularından birisi de sistemin Demokrat mı yoksa Cumhuriyetçi seçmenlere mi daha çok kolaylık sağlayacağı oldu.
Siyasi analistler, daha çok Demokrat kanatta olan ve daha az sandık başına giden genç ve düşük gelirli seçmen grubuna kolaylık sağlayacağını ve böylece Demokrat Partinin avantaj yakalayacağını belirtiyor.
"Uzaktan oylama" sisteminin, yine sandık başına gitme şansı düşük olan ve Cumhuriyetçi Partiyi destekleyen belirli bir yaşın üstündeki seçmenler için de kolaylık sağlayabileceği belirtiliyor.
Uzaktan oylamaya hile karışabilir mi?
3 Kasım'da "uzaktan oylama" sisteminin yaygınlaşması durumunda akla gelen ilk soru "bu seçimlere hile karışır mı?" oluyor.
Birçok uzman ve analist, bu sistemin hilelere karşı geleneksel sistemden "daha savunmasız" olduğunu kabul etse de New York Üniversitesi Brennan Center for Justice tarafından yapılan bir araştırmada, uzaktan oylamada hilenin arttığına dair bir kanıt bulunmadığı belirtildi.
