Reenkarnasyon kavramı Asya dinlerindeki tenasüh kavramından biraz farklı olmakla birlikte, benzerlik arz eder. Günümüzde ruh göçüne inanan insanların sayısı bir milyarı aşmaktadır.[1] (Hindular, Jainistler, Vikanlar, Kaodaistler, Ekistler, deneysel Spiritüalistler vs.) Ayrıca Dürzîlik ve Nusayrîlik gibi Orta Doğu'da yayılmış bazı dinlerde de bu inanış mevcuttur.
Çok eski çağlardan beri, eski mısır,kelt,maya ve inka uygarlıkları gibi birçok uygarlıkta bilinen ve kabul görmüş olan bir kavramdır. İskandinav mitolojisinde de ruh göçüne ilişkin öğeler bulunmaktadır. Platon ruh göçü fikrine özellikle "le Phedon", "le Banquet" ve "Er’in Öyküsü" eserlerinde değinmiştir.
Antik çağın Yunanistandan sonra gnostiklerce de kabul edilmiş ve roma Uygarlığı’nda özellikle Mitraizm misterlerinde benimsenmiş bu kavrama Kabala’da (gilgulim) ve belirgin ifadelerde bulunan sufilerin ( Ferideddin Attar,Bahram Elahi) sayısı az olmakla birlikte Tasavvufta da rastlanır. Günümüzde de ruh göçü kavramını kabul eden birçok inanç sistemi, tarikat ve felsefi akım bulunmaktadır. Ruh göçü fikrini kabul etmiş eski ve yeni inanç sistemlerinin mensupları arasında, Hindular,Budistler katharlar (Cathares), Eseniler (Esseniens), Caynacılar, Sihistler, Umbanda'cılar ( Makumba, Brezilya),Yezidiler, Nusayriler, Dürziler ve Anadolu Kızılbaşları sayılabilir. Bu kavram Asya’nın Şamanist toplumlarının birçoğunda ve birçok Kızılderili kabilesinde de mevcuttur. Hint'te "samsara" adıyla bilinen bu kavram, Budist Türkler'de "sansar" adını almıştır.
Günümüzde de ruh göçü kavramını kabul eden birçok inanç sistemi, tarikat ve felsefi akım bulunmaktadır. Ruh göçü fikrini kabul etmiş eski ve yeni inanç sistemlerinin mensupları arasında, Hindular (Yoga, Vaishnavism, Shaivism), Katharlar (Cathares), Eseniler (Esseniens), Caynacılar (Jainistler), Sihistler, Umbanda'cılar (Makumba, Brezilya), Yezidiler, Nusayriler, Dürzîler, Anadolu Kızılbaşları ve birçok mezhep sayılabilir. Bu kavram Asya’nın Şamanist toplumlarının birçoğunda ve birçok Kızılderili kabilesinde de mevcuttur. Kimi zaman Budist yeniden doğum anlayışı da reenkarnasyon olarak nitelenmektedir.
Kuran'da Reenkarnasyon
Kur-an'da reenkarnasyona değinilmediğini, bu olguyu açıklayan belirgin bir bilgiye rastlanmadığını öne sürmekte ve ayetleri de bu doğrultuda yorumlamaktadırlar. Ancak Kur-an'ı Kerim’i derinlemesine incelediğimizde, pek çok sure ve ayette reenkarnasyona işaret edildiğini ve de oldukça belirgin bilgiler verildiğini görebiliriz. Bunlar özellikle bir gizem oluşturmak için zor anlaşılacak şekilde sunulmuş bilgiler değildir. İnsanın yeniden dirilişi ve nedenleri, benzetmeler, örnekler ve çeşitli açılardan yapılan açıklamalarla doğal olarak o zamanların insanının anlayabileceği bir ifade kullanılarak anlatılmak istenmiştir. Zamanımız insanı da sabırlı ve dikkatli bir incelemeyle Kur-andaki reenkarnasyonun farkına varabilir.
Ayetlerde, "Yeniden bedenlenme vardır" veya "insanlar reenkarne olur" gibi çok direkt sözler kullanılarak reenkarnasyona doğrudan değinilememesinin bazı nedenleri vardır.
Kur-an'da şöyle ayetlere rastlayabiliriz
O zamanlarda karşılaşılan bu durumla ilgili olarak Kur-an'da şöyle ayetlere rastlayabiliriz :
İsra. 98 -......çünkü ayetlerimizi inkar ettiler ve söyle dediler : "Biz bir kemik yığını olduktan, un ufak hale geldikten sonra mı, sahi bundan sonra mı yeni bir yaratılışla dirileceğiz"?.
Ra'd. 5 - Eğer şaşıyorsan, esas şaşılacak olan onların (inançsızların) şu sözüdür : "Biz toprak olunca mı ve gerçekten mi yeni bir yaratılış içinde bulunacağız"? Bunlar Rablerini inkar edenlerdir.
Müminun. 37 - "Hayat, şu dünya hayatımızdan başkası değildir. Ölürüz yaşarız ama biz tekrar diriltilecek değiliz."
Nahl. 38 - Yeminlerinin tüm gücüyle, "Allah ölen kimseyi diriltmez'' diye Allah’a yemin ettiler. Hayır öyle değil. Öleni diriltmek O'nun üzerinde hak bir vaattir, fakat insanların pek çoğu bilmezler.
Nahl. 39 - Diriltecek ki, onlara ihtilafa düştükleri şeyi açık seçik göstersin ve inkara sapanlar kendilerinin yalancılar olduklarını bilsinler.
Kur-an vasıtasıyla insanlığa sunulmuş olduğu dönemde pek az insanın kavrayabildiği reenkarnasyon gerçeği' zamanımızda, insanın şimdiye kadar geliştirdiği ve yeni geliştirmekte olduğu yetenekleri ile rahatça kavranabilir. (İnsanın geliştirmiş olduğu yetenekleri düşünce, akıl ve mantık, yeni geliştirmekte olduğu yetenek ise bilinçtir.) Yeter ki biz reenkarnasyon olgusuna baştan ''yoktur veya olamaz'' gibi geçerli bir dayanağı olmayan önyargılı düşüncelerle yaklaşmayalım ve reenkarnasyonla ilgili daha öte ve derin kavramlara sahip olabilmenin önünü kesmeyelim. (Aslında reenkarnasyonun olmadığına dair benimsenen düşünce ve inançlar zamanımızda materyalizmin de güçlü etkisi altında kalmıştır. Bu etki üzerinde de düşünülmesi ve varlığının hesaba katılması gerekir)
Mevlana Celaleddin Rumi'nin ve Yunus Emre'nin şu sözlerinde reenkarnasyonun ima edildiği ileri sürülmektedir:
“Ben de cansız varlıkken öldüm, yetişip gelişen bitki oldum; bitkiyken öldüm, hayvan biçiminde tezahür ettim. Hayvanlıktan geçip öldüm, insan oldum; öyleyse ölmekten korkmak niye? Hiç daha kötüye dönüştüğüm, alçaldığım görüldü mü?” (Mevlana Celaleddin Rumi)
"Ete kemiğe büründüm,Yunus olarak göründüm (…) Her dem yeni doğarız, bizden kim usanası."(Yunus Emre)