NESTORİEN KİLİSESİ
Bu konsilin arkasından Suriye Kilisesi diye bir kilise ortaya çıktı. Bunlara Nestorienler de denir. Birinci Dünya Savaşı’nda çoğu kırılıp döküldü. 1933 yılından sonra da Irak’ta zulüme uğradılar ve göçe zorlandılar. Irak ve İran’da 100.000 kadar inanlısı var. Ayrıca yaklaşık 15.000 kadarı da Güney Hindistan’da bulunuyor.
KADIKÖY KONSİLİNİN YARATTIĞI KİLİSELER
İsa’nın iki ayrı doğasında bir tek kişiliği olduğunu kabul eden Kadıköy Konsili (451) Ana Kiliseden ayrılan beş yeni kilisenin doğmasına neden oldu. Bu kiliseler Roma episkoposunun otoritesini kabul etmezler. Bu kiliselerin nüfusu yaklaşık dokuz milyondur.
Ermeni Kilisesi
Ermeniler 295 yılında aziz Gregorius tarafından Hıristiyanlaştırıldılar. 374 yılında otonom kilise oldu. Ermeni Kilisesi kanonik olarak iki patrikliğe bağlıdır. Nüfusları çok dağınık olmakla birlikte iki milyon kadardır. Bu patrikhanelerin biri Eçmiazin (Sovyetlerde) ötekisi ise Sis’te (Lübnan) dir. İstanbul’daki ve Kudüs’teki patrikhaneler ise azınlık patrikhaneleridir.
Süryani Kilisesi
Süryaniler daha çok Türkiye, Lübnan, Irak ve Suriye’de bulunuyorlar. Yaklaşık 150.000 inanlısı var. Roma Katolik Kilisesi ile çok sıcak ilişkiler içindedirler.
Kopt Ortodoks Kilisesi
Bu Kiliseye ayrıca Mısır Kilisesi de denir. Otuz beş papazlık bölgesinden oluşmuş. Bunun otuz biri Mısır’da biri Kudüs’te, biri de doğu Afrika’da bulunuyor. Bu kiliseye bağlı 3 milyon kişi var. Bu kilise 1971 yılında Papa seçilen III. Şenudah tarafından yönetiliyor. Dokuz manastırda yüzlerce Kopt keşişi yaşamaktadır. Kendi Papaz okulları vardır.
Etyopya Kilisesi
Arapların yedinci yüzyılda Mısır’ı işgal etmeleri sonucunda geri kalan Hıristiyanlarla ilişiği kesilen bu kilise on altıncı yüzyılda Latin Kilisesi ile bağlar kurmaya en sonunda da 1985 yılında diyalog kurmaya başladı. Kudüs’te bir başepiskoposları, otuz keşişleri ve birkaç yüz inanlısı vardır.
ORTODOKS KİLİSELERİ
Bizans Kilisesi Roma’dan ayrılınca doğuda Yunan Ortodoks Kilisesi Patrikhanesi (yaklaşık iki milyon inanlısı var, bunun sadece birkaç bini Türkiye’de) Damas’taki patrikhane (490.000 inanlı) İskanderiye (100.000) ve Kudüs (50.000) kendi başlarına özerk bu patrikhaneler özellikle Orta Doğu’da temsil ediliyorlar. Rum Ortodoks Kilisesi, Rus Ortodoks ve Romanya Ortodoks Kilisesi
DOĞULU RİTLİ KATOLİK KİLİSELERİ
Ana Kiliseden ayrılan yukarıdaki kiliselerin yanında bir de Roma’ya sadık kalan Kiliseler ortaya çıktı. Ortadoğu’daki Hıristiyanların % 20’sini Katolik Kiliseler oluşturuyor.
Maronit Kilisesi
Monofisit Süryani Kilisesine karşı olarak ortaya çıkan bu kilise yedinci yüzyılda bağımsız bir patrikliğe kavuştu. Maronit Kilisesinin Roma Kilisesi ile olan ilişkileri haçlılara kadar oldukça gevşekti. Ancak daha sonraları Doğu’da Katolikliğin yayılmasında öncü rolü oynamıştır. Süryanice ve Arapça ayin yaparlar. Maronitlerin dünyadaki nüfusu 5 milyondur. Bunun 1,2’si Lübnan’da bulunuyor.
Kaldini Kilisesi
Bu Kilise Iraklı Nestorienlerin Roma’yla birleşmelerinden (1551) doğdu. Osmanlı İmparatorluğu sırasında Fransız diplomasisiyle korunan bu kilise 1830 yılında Patrikhanesine kavuştu. Özellikle Irak’ta 410.000 inanlısı var. Patrikhaneleri Bağdat’ta bulunuyor.
Melkit Kilisesi
Rum Katolik Kilisesine Melkit deniyor. Arapça Malik, kral demektir. Bu kilise 1724 yılında Roma’ya bağlandı. Antakya Patrikhanesi Damas’a nakledildi. Son yıllarda Roma ile olan ilişkileri epey gerginleşti. Buna neden de evli papazların Latin bölgelerinde görev verilmesi.
Süryani Katolik Kilisesi
Suriye ritli bu Kilise Roma’ya 1662’de bağlandı ve 1783’de organize oldu. 96.000 inanlısı bulunuyor. Antakya patrikhanesi Beyrut’a nakledildi.
Ermeni Katolik Kilisesi
Ermeni ritli bu Kilise Roma’yla ilişkiye 1742’de girdi. 152.000 inanlısı var. Patrikhanesi Beyrut’ta bulunuyor.
Kopt Katolik Kilisesi
Kopt Katolik Kilisesinin nüfusu 200.000’dir. Bu cemaat Patrik II.Stefanus tarafından yönetiliyor. Kopt Katolik Kilisesinin yedi episkoposluk bölgesi bulunuyor. Kimisi Latin kökenli olan kırk dinsel kuruluşları var. 158 okul, 55 dispanser, 15 hastane, 5 yaşlılar yurdu ve yetimhane. Bu okullarda 86796 mısırlı öğrenci (Kopt ve Müslüman) okuyor.
PROTESTAN KİLİSELERİ
Lüterien, Anglikan, Evangelist, Baptist olmak üzere birçok Protestan mezhebinden 200.000 ila 300.000 kişi Ortadoğu’da bulunuyor. İsrail’in işgal ettiği topraklarda kurdukları ‘’Bir Zeit’’ üniversitesinde birçok insan yetişiyor.
Kopt Protestanlar
Bu cemaat Amerikalı misyonerler tarafından 1854 yılında Mısır’da oluşturuldu. Amaçları toplumun ilerlemesi için global gelişmeye önem vermeleri, özellikle Mısır’ın kırsal kesiminde yaşayanlar için. Onları okur yazar yapmak, meslek sahibi yapmak, sağlık sorunlarını çözmek. Kopt Protestan Kilisesine bağlı 200.000 kişi bulunuyor, hepsi de Mısır’da yaşıyor.