Hıristiyanlıkta Meryem
Yeni Ahit meryemin ailesi ve erken dönem hayatı için çok az şey söyler. 2. yy İncil yazarı Protoevangel James onun anne-babasını Joachim ve Anne olarak tanımlar. Meryem annesi tarafından daha doğmadan erkek olacağı varsayımı ile Süleyman Mabedi'ne (Beyt-i Makdis) adanmıştı. Meryem'in bugünkü İsrailtopraklarında yaşadığı, [Beytüllahim]]'de babasız olarak İsa'yı dünyaya getirdiğine inanılır.
Bazı Hırıstiyanlara inanışlara göre Meryem'in son yıllarını geçirdiği yerlerden olan Efes ve Meryem Ana Evi günümüzde Selçuk ilçesi sınırları içerisindedeir.
Hıristiyan dünyasında Meryem'in kilise hayatındaki konumu mezhepsel olarak bazı bölünmelere yol açmıştır. Katolik kilisesi, Meryem'in bekâretinin ölene kadar muhafaza edildiğine ve öldüğünde bedeniyle beraber cennete çekildiğine inanmaktadır, Protestanlar ise Günahsız Doğum 'a inanmakla beraber, Meryem'in ebedi bekâretini ve göğe çıkışını İncilsel bir dayanağı bulunmadığı gerekçesi ile reddederler. İncilin muhtelif bölümlerinde İsa’nın 4 adet erkek kardeşinin isimlerinden açıkça bahsedilmesine karşın bu ayetlerde geçen kardeş sözcüğünün bugünkü anlamda kardeş olarak değil kuzen gibi yakın akrabaları tanımladığı yorumları yapılmaktadır. Yeni Ahit'te Meryem hakkında en çok bilgi verilen bölüm, Luka İncili'dir.
İslam'da Meryem
Meryem konusunun Kur'an'da birçok kez bahsi geçmesinin ötesinde Kuran’da adı doğrudan telaffuz edilen tek kadın Meryemdir. 19. surenin adı Meryem Suresi olarak adlandırılır ve Meryem'in babası olarak anılan İmran, bir başka surenin (Al-i İmran) isim kaynağıdır. Kur'anda Meryemden bahseden ayetler şunlardır;* Al-i İmran Suresi 3:35-37, 42-47, 59, Nisa Suresi 4: 156-158, Maide Suresi 5:75, Meryem Suresi 19: 16-34, Mü'minun Suresi 23:50, Tahrim Suresi 66:12, Enbiya Suresi 21:91. Kuran’a göre, Meryem, İmran'ın kızı (Al-i İmran 33-42) ve Harun'un kız kardeşidir (Meryem Suresi:28).
Meryem'in aile yapısı konusunda İslam ve Hıristiyan kaynakları arasında açıkça bir çelişki bulunmaktadır. Hıristiyan yazarlara göre Kuranda kişi ve zaman (Musa'nın ablası ile İsa'nın annesi) karışıklığı söz konusudur. Ancak İslami yazarlara göre İncil tahrifata uğramıştır. Meryem’in babası olan İmran ile Musa ve Harun’un babası olan İmran birbirinden tamamen farklı ayrı kişilerdir. İsim benzerliğinden başka, zaman ve mekân bakımından bir yakınlıkları söz konusu değildir.
Meryem'in İslam'da çok önemli bir konumu olduğunu belirten pek çok ayet bulunmaktadır:"Hani Melekler dediler ki: "Meryem! Muhakkak ki Allah seni seçti. Seni tertemiz kıldı hatta seni dünyadaki bütün kadınlara üstün kıldı." (Kur'an 3:42) "Meryem'in oğlunu ve annesini birer ibret vesilesi kıldık ve onları pınarları akan ve yerleşmeye elverişli yüksekçe bir yere yerleştirdik. (Kur'an 23:50) Kuran 19:21'de İsa için kullanılan ve mucize, işaret anlamlarına gelenAyet terimi[6] Kur'an 23:50'de Meryem için de yinelenmiş İsa ve Meryem Allah'ın rahmetinin bir simgesi olarak sunulmuştur. Ayrıca "berrak çeşmeler" veya "akarsular" anlamındaki sözcükle cennet, huzur kavramlarıyla bağlantılı olarak manevî arınmışlık simgelenmektedir.
Meryem'e İsa'yı doğuracağı Cebrail tarafından müjdelenmiştir. Doğum insanlardan uzakta, bir hurma ağacının altında gerçekleşir. İsa'nın bir babası olmadığından Meryem utanç içindedir. Ancak ilahi bir ses, kendisine üzülmemesini, doğacak çocuğun şerefli kılındığını söyler. Meryem, bebekle birlikte topluluğun arasına döndüğünde, iffetsizlikle suçlanır. Meryem, iffetli olduğuna kanıt olarak bebeği gösterir. Bebek İsa konuşarak Allah'ın kendisinipeygamber yaptığını, annesine iyi davranmayı öğütlediğini söyler. (Meryem Suresi, 19:16-34) Bu bilgiler Luka İncili ile paralellik göstermektedir.
Al-i İmran suresinde ayrıca Meryem'in, Yahya peygamber'in babası olan Zekeriya peygamberin gözetiminde büyüdüğü anlatılır: “Rabbi onu güzellikle kabul buyurdu ve pek güzel bir tarzda yetiştirdi. Onu Zekeriya’nın eğitim ve himayesine verdi. Zekeriya onun yanına Mabede ne zaman girse beraberinde yiyecekler bulurdu. "Meryem! Bu yiyecekleri nereden buluyorsun?" deyince de o: "Bunlar Allah tarafından gönderiliyor. Muhakkak ki Allah dilediğine sayısız rızıklar verir." derdi. Kur'an 3:37”
Kurgusal olduğu iddiaları
Bazı yazarlara göre Meryem diğer bazı dini kişilikler gibi kurgusal bir kişiliktir. Buna göre İmparator Konstantin tarafından toplanan 1. İznik Konsilindetanrıça İsis'in metamorfozu (yeni yorumlarla yeniden yaratılması) ile Meryem yaratılmıştır
Meryem Ana Evi
Meryem Ana Evi, İzmir Selçuk'taki Bülbüldağı'nda İsa'nın annesi Meryem'in son yıllarını St. Jean (Yuhanna) ile birlikte geçirdiğine inanılan kilise. Hıristiyanlar için hac yeridir. Bugüne kadar papalar tarafından ziyaret edilmişliği vardır. Meryem'in mezarının da Bülbüldağı'nda olduğu düşünülür.
Efes antik kentin üst kapısının yanından geçilerek çıkılan Meryem Ana ören yerinde, Küçük bir Bizans Kilisesi bulunmaktadır. Burada İsa Peygamber’in annesi Meryem’in yaşadığına ve öldüğüne inanılır. Hristiyanlar yanında Müslümanlarca da kutsal sayılır ve ziyaret edilir, hastalara şifa aranır, adaklar adanır. Kilise’nin Meryem Ana adını alması 431 yılında Efes’te toplanan Ekümenik Meclis’in Meryem’in İsa’yı Tanrı’nın oğlu olarak doğurduğuna karar vermesi ile de bağlı olabilir. Evin bulunuşu da ilginçtir.