İran Monarşisi'nin 2500.yılı (Persiapolis) kutlamaları
Şah Rıza Pehlevi’nin Monarşinin İran’daki 2500. yılını kutlamaları için 12 -16 Ekim 1971 tarihleri arasında Şiraz’ın 60 km. kuzeyindeki Persepolis’te düzenlediği etkinliklerin Gala Yemeği’nin menüsü için Paris’in ünlü lokantası Maxim ile anlaşılmış, Maxim bu iş için Paris’teki restoranını iki haftalığına kapatmıştı.
Yemeğin servisini St. Moritz’in ünlü Palace Hotel’inden gelen 80 İsviçreli şef yapmış, üniformaları Lanvin modaevinden alınmış, yemek takımları Limoges olarak seçilmişti. Yemek, otağın içerisinde yer alan 70 metre uzunluğundaki Şeref Masası ve onun tam karşısına sıralanmış 10 kişilik 46 masada yenmişti. Gala Yemeği’nin Menüsü, mavi ipek ile ciltlenmiş bir kapağın içerisindeki parşömen kağıda basılmış, misafirler imparatorluk arması işlenmiş açık mavi ipek döşemeli sandalyelerde oturmuştu. 5.5 saatten fazla süren Gala Yemeği, modern tarihteki en uzun süren resmi yemek ünvanı ile Guiness rekorlar kitabına girmişti.
Davet şampanya ve imparator havyarı ile doldurulmuş bıldırcın yumurtası ile başlamış, soslu ıstakoz mus, trüf mantarlı kuzu ızgara, 50 adet kızartılmış tavus kuşu ile devam etmiş, tatlı olarak, Vintage 1959 Dom Perignon pembe şampanya eşliğinde kremalı taze porto inciri tatlısı gelmiş, yemek kahve ve yanında konyakla son bulmuştu.
Resmi rakamlar tüm törenlerde harcanan miktarı 17 milyon dolar belirtmiş, ancak gayrı resmi rakamlar 200 milyon dolar gibi inanılmaz bir rakamı telafuz etmişti. İmparatoriçe Farah Diba Pehlevi, törenler sırasında giyeceği tuvaletleri ve mücevherleri yine Avrupa’nın ünlü moda evlerine özel olarak diktirtmiş, takacağı mücevherler de özel olarak hazırlanmıştı.
Farah Diba’nın takacağı mücevherlerden biri olan kıymetli taşlarla süslü “Persopolis Arslanı” kolye Paris’li mücevherci “Van Cleff & Arpel” tarafından özel olarak hazırlanmış ve Tahran’a gönderilmişti.
Yemek sonrasında konuklar, lüks otobüsler ile Persopolis yakınlarındaki bir tepeye götürülmüş, hazırlanan tribünlerden, yıldızların altında M.Ö. 330’da Büyük İskender’in yerle bir ettiği Persopolis’in yanıp yıkılmasını temsilen büyük bir ses ve ışık gösterisini, sonrasında da 800 süvarinin ve 3000 piyadenin katılımıyla Tarih boyunca Pers Ordusu’nun kullandığı silahları ve bu silahların evrimini canlandıran bir geçit törenini, en sonunda da yelkenleri ve tüm aksesuarları ile tekerlekler üzerine oturtulmuş eski savaş gemilerinin geçişi izlenmişti.
Ziyafet Otağı’nın etrafındaki diğer otağlardan birinde de bir kumar salonu bulunmaktaydı ve bazı davetliler yemekten ve özel gösteriden sonra bu çadırda sabaha kadar kumar oynamışlardı.
“Gala yemeği”ne katılan misafirler 250 adet kırmızı Mercedes Limuzin ile karşılanmış, törenlere Habeşistan İmparatoru Haile Selasiye (ki Otağ’a ilk olarak Farah Diba onun koluna girerek birlikte girmişti),
Yunan Kralı Konstantin, Belçika Kraliçesi Fabiola, Danimarka Kralı Frederik ve Kraliçesi Ingrid, Ürdün Kralı Hüseyin, Hollanda Prensi Bernhart, Monaco Prensi Rainier, Norveç Kralı, İsveç Veliahtı, SSCB Devlet Başkanı Nikolay Podgorni, ABD Başkan Yardımcısı Spiro Agnew, Yugoslavya Devlet Başkanı Tito, Fransız Başbakanı Jacques Chaban-Delmas, Venezuella Başbakanı’nın yanısıra 20 Kral ve Şeyh, 5 Kraliçe, 21 Prens ve Prenses, 14 diğer Devlet Başkanları, 3 Başkan Yardımcısı, 3 Başbakan ve 2 Dış İşleri Bakanı katılmış, Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay temsil etmiş, Şeref Masası’nda yer almış ve kendisine Türkçe bilen garsonlar servis vermişti.
“Time” Dergisi, bu kutlamaları, “Dünya Tarihi’nin gelmiş geçmiş en büyük cümbüşlerinden biri” olarak nitelemişti.
Böylesine ölçüsüz bir şekilde savurganlık yapılmasını eleştirenlere ise çok sinirlenen Şah Rıza Pehlevi, Le Monde’a verdiği bir demeçte, “Bu parayı ne borç aldık, ne çaldık. Yol, Otel, Su şebekesi ile ilerde bize muazzam bir gelir sağlayacak olan trustik bir enfrastrüktür* kuruyoruz… Halk niçin böyle yakınıyor? 50 Devlet Başkanına verdiğimiz birkaç ziyafet için mi? Ne yapacaktık ki, onlara kuru ekmekle beraber kırmızı turp mu ikram etseydik? Allaha şükür ki İran İmparatorluk Sarayı bugün Maxim’den yemek getirtebilecek parasal güce sahiptir.” demişti.
Şahın bu muhteşem dekorlu gösterisi için düşündüğü bazı faydalar da yok değildi. İlk amacı, kendi yurttaşlarına eski ve köklü bir İmparatorluğun mensubu olduklarını hatırlatmak, birçok badire atlattıktan sonra şimdi yeniden yükselme yolunda bulunduklarını hissettirmekti.
Diğer bir amacı ise dış dünyaya İran’ın artık geri kalmış bir ülke olmaktan kurtulduğunu, ekonomik ve sosyal reformlarla İran’ın Ortadoğu’nun ileri ve güçlü devletlerinden biri olma yoluna girdiğini göstermekti. Yapılan gösterinin TV ve Basın yoluyla bütün dünyaya duyurulması büyük bir reklam olacak, büyük sayıda turist cezbedilecekti.Ancak öte yandan İran’ın bu parlak ve gösterişli yüzünün ardında demokratik hak ve özgürlükler üzerindeki kısıtlamalar, güdümlü bir parlemento ve kontrollü basın doğal olarak o sıralarda sürgünde bulunan Ayetullah Humeyni için önemli bir koz olmuştu.
Persepolis, İslam devriminden sonra, temsil ettiği köhnemiş değerler nedeni ile mollalar tarafından yıkılmak istenmiş ancak dönemin Fars eyaleti Valisi halkı toplayarak bu yıkıma engel olmuştu.
Yemeğin servisini St. Moritz’in ünlü Palace Hotel’inden gelen 80 İsviçreli şef yapmış, üniformaları Lanvin modaevinden alınmış, yemek takımları Limoges olarak seçilmişti. Yemek, otağın içerisinde yer alan 70 metre uzunluğundaki Şeref Masası ve onun tam karşısına sıralanmış 10 kişilik 46 masada yenmişti. Gala Yemeği’nin Menüsü, mavi ipek ile ciltlenmiş bir kapağın içerisindeki parşömen kağıda basılmış, misafirler imparatorluk arması işlenmiş açık mavi ipek döşemeli sandalyelerde oturmuştu. 5.5 saatten fazla süren Gala Yemeği, modern tarihteki en uzun süren resmi yemek ünvanı ile Guiness rekorlar kitabına girmişti.
Davet şampanya ve imparator havyarı ile doldurulmuş bıldırcın yumurtası ile başlamış, soslu ıstakoz mus, trüf mantarlı kuzu ızgara, 50 adet kızartılmış tavus kuşu ile devam etmiş, tatlı olarak, Vintage 1959 Dom Perignon pembe şampanya eşliğinde kremalı taze porto inciri tatlısı gelmiş, yemek kahve ve yanında konyakla son bulmuştu.
Resmi rakamlar tüm törenlerde harcanan miktarı 17 milyon dolar belirtmiş, ancak gayrı resmi rakamlar 200 milyon dolar gibi inanılmaz bir rakamı telafuz etmişti. İmparatoriçe Farah Diba Pehlevi, törenler sırasında giyeceği tuvaletleri ve mücevherleri yine Avrupa’nın ünlü moda evlerine özel olarak diktirtmiş, takacağı mücevherler de özel olarak hazırlanmıştı.Farah Diba’nın takacağı mücevherlerden biri olan kıymetli taşlarla süslü “Persopolis Arslanı” kolye Paris’li mücevherci “Van Cleff & Arpel” tarafından özel olarak hazırlanmış ve Tahran’a gönderilmişti.
Yemek sonrasında konuklar, lüks otobüsler ile Persopolis yakınlarındaki bir tepeye götürülmüş, hazırlanan tribünlerden, yıldızların altında M.Ö. 330’da Büyük İskender’in yerle bir ettiği Persopolis’in yanıp yıkılmasını temsilen büyük bir ses ve ışık gösterisini, sonrasında da 800 süvarinin ve 3000 piyadenin katılımıyla Tarih boyunca Pers Ordusu’nun kullandığı silahları ve bu silahların evrimini canlandıran bir geçit törenini, en sonunda da yelkenleri ve tüm aksesuarları ile tekerlekler üzerine oturtulmuş eski savaş gemilerinin geçişi izlenmişti.
Ziyafet Otağı’nın etrafındaki diğer otağlardan birinde de bir kumar salonu bulunmaktaydı ve bazı davetliler yemekten ve özel gösteriden sonra bu çadırda sabaha kadar kumar oynamışlardı.
“Gala yemeği”ne katılan misafirler 250 adet kırmızı Mercedes Limuzin ile karşılanmış, törenlere Habeşistan İmparatoru Haile Selasiye (ki Otağ’a ilk olarak Farah Diba onun koluna girerek birlikte girmişti),
Yunan Kralı Konstantin, Belçika Kraliçesi Fabiola, Danimarka Kralı Frederik ve Kraliçesi Ingrid, Ürdün Kralı Hüseyin, Hollanda Prensi Bernhart, Monaco Prensi Rainier, Norveç Kralı, İsveç Veliahtı, SSCB Devlet Başkanı Nikolay Podgorni, ABD Başkan Yardımcısı Spiro Agnew, Yugoslavya Devlet Başkanı Tito, Fransız Başbakanı Jacques Chaban-Delmas, Venezuella Başbakanı’nın yanısıra 20 Kral ve Şeyh, 5 Kraliçe, 21 Prens ve Prenses, 14 diğer Devlet Başkanları, 3 Başkan Yardımcısı, 3 Başbakan ve 2 Dış İşleri Bakanı katılmış, Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay temsil etmiş, Şeref Masası’nda yer almış ve kendisine Türkçe bilen garsonlar servis vermişti.
“Time” Dergisi, bu kutlamaları, “Dünya Tarihi’nin gelmiş geçmiş en büyük cümbüşlerinden biri” olarak nitelemişti.
Böylesine ölçüsüz bir şekilde savurganlık yapılmasını eleştirenlere ise çok sinirlenen Şah Rıza Pehlevi, Le Monde’a verdiği bir demeçte, “Bu parayı ne borç aldık, ne çaldık. Yol, Otel, Su şebekesi ile ilerde bize muazzam bir gelir sağlayacak olan trustik bir enfrastrüktür* kuruyoruz… Halk niçin böyle yakınıyor? 50 Devlet Başkanına verdiğimiz birkaç ziyafet için mi? Ne yapacaktık ki, onlara kuru ekmekle beraber kırmızı turp mu ikram etseydik? Allaha şükür ki İran İmparatorluk Sarayı bugün Maxim’den yemek getirtebilecek parasal güce sahiptir.” demişti.
Şahın bu muhteşem dekorlu gösterisi için düşündüğü bazı faydalar da yok değildi. İlk amacı, kendi yurttaşlarına eski ve köklü bir İmparatorluğun mensubu olduklarını hatırlatmak, birçok badire atlattıktan sonra şimdi yeniden yükselme yolunda bulunduklarını hissettirmekti.
Diğer bir amacı ise dış dünyaya İran’ın artık geri kalmış bir ülke olmaktan kurtulduğunu, ekonomik ve sosyal reformlarla İran’ın Ortadoğu’nun ileri ve güçlü devletlerinden biri olma yoluna girdiğini göstermekti. Yapılan gösterinin TV ve Basın yoluyla bütün dünyaya duyurulması büyük bir reklam olacak, büyük sayıda turist cezbedilecekti.Ancak öte yandan İran’ın bu parlak ve gösterişli yüzünün ardında demokratik hak ve özgürlükler üzerindeki kısıtlamalar, güdümlü bir parlemento ve kontrollü basın doğal olarak o sıralarda sürgünde bulunan Ayetullah Humeyni için önemli bir koz olmuştu.
Persepolis, İslam devriminden sonra, temsil ettiği köhnemiş değerler nedeni ile mollalar tarafından yıkılmak istenmiş ancak dönemin Fars eyaleti Valisi halkı toplayarak bu yıkıma engel olmuştu.