Afrika'dan başlayan serüven, 'İlk İnsan'
İnsan (taksonomik adıyla Homo sapiens Latince "akıllı insan" veya "bilen insan"), Homo cinsi içerisindeki yaşayan tek canlı türü. Anatomik olarak 200.000 yıl önce Afrika'da ortaya çıkmış ve modern davranışlarına 50.000 yıl önce kavuşmuştur.
30 milyon yıl önce oluşan, "MIYOSEN" çağının insansı maymunları geliştiler, çeşitlendiler. 20 milyon yıl önce insansı maymunların vatanı artık Afrika ormanları idi. Araştırmacılar arasındaki yaygın olan bir görüşe göre bu sık ormanlarda yaşayan insansı maymunlar, giderek seyrek ağaçlı düzlüklere doğru yayılmışlar ve insana doğru gelişmenin ilk kolunu oluşturmuşlardı. Ancak son yıllarda yapılan yeni fosil keşifleri, ağaçlı yerlerde yaşayabilen ve de iki ayak üzerinde yürüyebilen yeni bir "hominid" türünün varlığını gösterdi. Ayrıca yakın zaman kadar bir şempanze türü olarak bilinen Bonoboların da aslında şempanze olmayıp, ormanlarda yaşayan ayrı bir "insansı maymun" türü olduğu ortaya çıkınca, bu tezin geçerliliği tartışılır hale gelmiştir. Yani insana doğru gelişmenin savanlarda değil ormanlarda başlamış olabileceği görüşü ağırlık kazanmaya başlamıştır.
Dik duruşa, görece gelişmiş bir beyine, soyut düşünme yeteneğine, konuşma (dil kullanma) kabiliyetine sahiptir. Bu yetenekleri Dünya'daki diğer türlerden farklı olarak kullanış amacı geniş araç-gereç yapımına imkan sağlamıştır. Kendisinin farkında olması, rasyonelliği ve zekası gibi yüksek seviyede düşünmesini sağlayan özellikler insanı "insan" yapan nitelikler olarak sayılmaktadır
Çağdaş insanın ve diğer insansı maymunların ilk ortak atası kabul edilen iki ayak üzerinde doğrulabilen ve gözleri ileri bakan canlının bundan yaklaşık 6.5 milyon yıl önce Afrika'da ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Bu canlının ağaçlardan inip ayakta durmaya başlamasının nedeninin iklim değişikliğine bağlı kuraklık, yiyecek kıtlığı ve göç zorunluluğu olabileceği düşünülmektedir. İnsanı oluşturmaya başlayan organik evrim bilimsel adı olan Antopogenesis zamanımızdan yaklaşık 3,5 milyon yıl önce başlamıştır. İnsan adını hak eden başlangıç noktası ise Homo cinsinin ortaya çıkması ile olmuştur.
Çağdaş insanın soyu tükenmemiş en yakın akrabaları sıradan şempanzeler (Pan troglodytes) ve bonobolardır (cüce şempanze, Pan paniscus). Bu iki şempanze türü ve insanoğlu yaklaşık 6.5 milyon yıldır farklı bir evrim çizgisi izlemelerine rağmen tamamlanmış gen haritalarına göre aralarındaki yakınlık fare ile sıçan arasındaki yakınlıktan on kat daha fazla, akraba olmayan iki insan arasındaki yakınlıktan sadece 10 kat daha azdır. Bu iki şempanze türü ve insanın DNA'sının %98.4'ü tamamen aynıdır.
İnsan evrimi diye nitelendireceğimiz bölümde Homo sapiens'e kadar gelen türler ve özellikleri şöyledir
Ağaçlarda yaşayan plesiadabiformeler
100 milyon yıl önce eteneli doğuran memeliler evrimleşmiştir.
70 milyon yıl önce ağaç sivri faresi
65 milyon yıl önce ağaçlarda yaşayan plesiadabiformeler
55 milyon yıl önce, başparmağı öteki parmaklarının karşısına konuşlanabilen canlıların (adabiformeler) yeryüzünde görülmeye başlaması
50 milyon yıl önce simiyenler
40 milyon yıl önce göz çukurları öne kaymış olup üç boyutlu görebilen primatların (haplorhinler) ortaya çıkması
30 milyon yıl önce antropoidler
25 milyon yıl önce insanınkine benzer diş yapılı eski dünya maymunlarının (catharhinler) görünmeye başlaması
100 milyon yıl önce ortaya çıkan memeli sınıfı prosimiyenler ve antropoidler olarak çatallanıp iki primat takımına ayrıldığı düşünülmektedir. Antropoidler ise kuyruklu maymunlar ile kuyruksuz maymunlar olarak bölündüğü tahmin edilmektedir.
Hominid (Büyük insansı maymunlar)
Homininae 6 milyon yıl önce günümüzün goril şempaze cinslerini oluşturan atalar ayrılmıştır
Hominini – insan türüne giden yol
Hominini (İnsansılar) Günümüzden 5 milyon yıl önce homininilerin yolu ayrılmıştır.
Sahelanthropus 7 milyon yıl önce evrimleşti
Orrorin 6 milyon yıl önce
Ardipithecus 4,4 milyon yıl önce
Kenyanthropus 3,5 milyon yıl önce
Australopithecus 5,5 milyon yıl önce evrimleşti - 1,7 milyon yıl önce soyu tükendi
Paranthropus 2,7 milyon yıl önce evrimleşti - 1,7 milyon yıl önce soyu tükendi.
Homo (insan ve yakın akrabaları)
Homo gautengensis 2 milyon yıl önce evrimleşti
Homo habilis (Yetenekli insan) – Modern insanın ilk uzak insan atası, 1,9 milyon önce
Homo rudolfensis 1,9 milyon yıl önce
Homo georgicus 1,8 milyon yıl önce
Homo ergaster 1,75 milyon yıl önce
Homo erectus (Dik insan) – Homo habilis'ten türemiş uzak insan atası, 2 milyon yıl önce evrimleşti - 400 000 yıl önce yok oldu. (Homo erectusların bir kısmının günümüzden 50 000 yıl öncesine kadar yaşadığı iddia edilmektedir.)
Homo cepranensis 450 000 yıl önce evrimleşti
Homo antecessor 1,2 milyon yıl önce evrimleşti
Homo heidelbergensis 600 000 yıl önce evrimleşti "Goliath"
Homo neanderthalensis (Neandertal insanı)350 000 yıl önce evrimleşti - 30 000 yıl önce yok oldu
Homo rhodesiensis 300 000 yıl önce evrimleşti
Denisova Adamı , Altay bölgesinde 40 000 yıl önce
Homo floresiensis 94 000 yıl önce evrimleşti? - 12 000 yıl önce soyu tükendi "Hobbit"
Homo sapiens – Yakın insan, 200 000 yıl önce
Homo sapiens idaltu 160 000 yıl önce
Homo sapiens sapiens – Günümüz insanı 50 000 yıl önce.
30 milyon yıl önce oluşan, "MIYOSEN" çağının insansı maymunları geliştiler, çeşitlendiler. 20 milyon yıl önce insansı maymunların vatanı artık Afrika ormanları idi. Araştırmacılar arasındaki yaygın olan bir görüşe göre bu sık ormanlarda yaşayan insansı maymunlar, giderek seyrek ağaçlı düzlüklere doğru yayılmışlar ve insana doğru gelişmenin ilk kolunu oluşturmuşlardı. Ancak son yıllarda yapılan yeni fosil keşifleri, ağaçlı yerlerde yaşayabilen ve de iki ayak üzerinde yürüyebilen yeni bir "hominid" türünün varlığını gösterdi. Ayrıca yakın zaman kadar bir şempanze türü olarak bilinen Bonoboların da aslında şempanze olmayıp, ormanlarda yaşayan ayrı bir "insansı maymun" türü olduğu ortaya çıkınca, bu tezin geçerliliği tartışılır hale gelmiştir. Yani insana doğru gelişmenin savanlarda değil ormanlarda başlamış olabileceği görüşü ağırlık kazanmaya başlamıştır.
Dik duruşa, görece gelişmiş bir beyine, soyut düşünme yeteneğine, konuşma (dil kullanma) kabiliyetine sahiptir. Bu yetenekleri Dünya'daki diğer türlerden farklı olarak kullanış amacı geniş araç-gereç yapımına imkan sağlamıştır. Kendisinin farkında olması, rasyonelliği ve zekası gibi yüksek seviyede düşünmesini sağlayan özellikler insanı "insan" yapan nitelikler olarak sayılmaktadır
Çağdaş insanın ve diğer insansı maymunların ilk ortak atası kabul edilen iki ayak üzerinde doğrulabilen ve gözleri ileri bakan canlının bundan yaklaşık 6.5 milyon yıl önce Afrika'da ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Bu canlının ağaçlardan inip ayakta durmaya başlamasının nedeninin iklim değişikliğine bağlı kuraklık, yiyecek kıtlığı ve göç zorunluluğu olabileceği düşünülmektedir. İnsanı oluşturmaya başlayan organik evrim bilimsel adı olan Antopogenesis zamanımızdan yaklaşık 3,5 milyon yıl önce başlamıştır. İnsan adını hak eden başlangıç noktası ise Homo cinsinin ortaya çıkması ile olmuştur.Çağdaş insanın soyu tükenmemiş en yakın akrabaları sıradan şempanzeler (Pan troglodytes) ve bonobolardır (cüce şempanze, Pan paniscus). Bu iki şempanze türü ve insanoğlu yaklaşık 6.5 milyon yıldır farklı bir evrim çizgisi izlemelerine rağmen tamamlanmış gen haritalarına göre aralarındaki yakınlık fare ile sıçan arasındaki yakınlıktan on kat daha fazla, akraba olmayan iki insan arasındaki yakınlıktan sadece 10 kat daha azdır. Bu iki şempanze türü ve insanın DNA'sının %98.4'ü tamamen aynıdır.
İnsan evrimi diye nitelendireceğimiz bölümde Homo sapiens'e kadar gelen türler ve özellikleri şöyledir
Ağaçlarda yaşayan plesiadabiformeler
100 milyon yıl önce eteneli doğuran memeliler evrimleşmiştir.
70 milyon yıl önce ağaç sivri faresi
65 milyon yıl önce ağaçlarda yaşayan plesiadabiformeler
55 milyon yıl önce, başparmağı öteki parmaklarının karşısına konuşlanabilen canlıların (adabiformeler) yeryüzünde görülmeye başlaması
50 milyon yıl önce simiyenler
40 milyon yıl önce göz çukurları öne kaymış olup üç boyutlu görebilen primatların (haplorhinler) ortaya çıkması
30 milyon yıl önce antropoidler
25 milyon yıl önce insanınkine benzer diş yapılı eski dünya maymunlarının (catharhinler) görünmeye başlaması
100 milyon yıl önce ortaya çıkan memeli sınıfı prosimiyenler ve antropoidler olarak çatallanıp iki primat takımına ayrıldığı düşünülmektedir. Antropoidler ise kuyruklu maymunlar ile kuyruksuz maymunlar olarak bölündüğü tahmin edilmektedir.
Hominid (Büyük insansı maymunlar)
Homininae 6 milyon yıl önce günümüzün goril şempaze cinslerini oluşturan atalar ayrılmıştır
Hominini – insan türüne giden yol
Hominini (İnsansılar) Günümüzden 5 milyon yıl önce homininilerin yolu ayrılmıştır.
Sahelanthropus 7 milyon yıl önce evrimleşti
Orrorin 6 milyon yıl önce
Ardipithecus 4,4 milyon yıl önce
Kenyanthropus 3,5 milyon yıl önce
Australopithecus 5,5 milyon yıl önce evrimleşti - 1,7 milyon yıl önce soyu tükendi
Paranthropus 2,7 milyon yıl önce evrimleşti - 1,7 milyon yıl önce soyu tükendi.
Homo (insan ve yakın akrabaları)
Homo gautengensis 2 milyon yıl önce evrimleşti
Homo habilis (Yetenekli insan) – Modern insanın ilk uzak insan atası, 1,9 milyon önce
Homo rudolfensis 1,9 milyon yıl önce
Homo georgicus 1,8 milyon yıl önce
Homo ergaster 1,75 milyon yıl önce
Homo erectus (Dik insan) – Homo habilis'ten türemiş uzak insan atası, 2 milyon yıl önce evrimleşti - 400 000 yıl önce yok oldu. (Homo erectusların bir kısmının günümüzden 50 000 yıl öncesine kadar yaşadığı iddia edilmektedir.)
Homo cepranensis 450 000 yıl önce evrimleşti
Homo antecessor 1,2 milyon yıl önce evrimleşti
Homo heidelbergensis 600 000 yıl önce evrimleşti "Goliath"
Homo neanderthalensis (Neandertal insanı)350 000 yıl önce evrimleşti - 30 000 yıl önce yok oldu
Homo rhodesiensis 300 000 yıl önce evrimleşti
Denisova Adamı , Altay bölgesinde 40 000 yıl önce
Homo floresiensis 94 000 yıl önce evrimleşti? - 12 000 yıl önce soyu tükendi "Hobbit"
Homo sapiens – Yakın insan, 200 000 yıl önce
Homo sapiens idaltu 160 000 yıl önce
Homo sapiens sapiens – Günümüz insanı 50 000 yıl önce.