Sayın Cumhurbaşkanımın rahmetli annesi gibi anneme ve tüm annelere olan ilgi ve yaklaşımı diğer bir çok konuda olduğu gibi, büyük takdir nedenimdir.
Seyahat öncesi bölge ile ilgili çok güvendiğim bazı Dış İşlerindeki Bürokrat dostlarımdan Rapor istemiştim, bu raporlar elime geldiğinde ise Bölgenin bizler için önemini çok daha iyi anladım. Söz konusu raporu ve kendi görüşlerimi bu sabah itibarı ile seyahat öncesi yazı olarak Sayın Cumhurbaşkanıma arz ederken bu konularda siz okurlarım ile de paylaşmak istedim.
Afrika özelliklede Nijerya bizler için son derece önemli bunun bir çok sebebi var, yazımı okuduğunuzda bu bölge ile ilgisi bile olmayan konuyu çok daha iyi anlamış olacaksınız. Bendeniz Afrika ve Nijerya raporunu sizlere bahsettiğim uzman dostlardan alarak arz ediyorum, bu rapor gerçekten okunmaya değerdir.
“Nijerya coğrafi ve tarihsel bakımdan Afrika geneli ve Türkiye açısından büyük öneme sahip bir Batı Afrika ülkesidir. Coğrafi açıdan bakıldığında, Afrika Kıtası’nın merkezinde yer alan ülke geniş bir nüfus yapısı (185 Milyon) ve kültür çeşitliliğine sahiptir. Nijerya, nüfus açısından Afrika’da birinci sırada yer alırken, dünya genelinde Çin, Hindistan, ABD, Endonezya, Brezilya ve Pakistan’dan sonra yedinci sırada gelmektedir. Tarihsel açıdan Nijerya’nın İslam ile köklü bir bağı vardır ve bölgenin ilk İslam ülkeleri arasında sayılmaktadır. İslam tarihi ve kültüründe Afrika ülkesi olarak büyük önemi haizdir.
Nijerya’da Emekli General Muhammed Bouhari 2015 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilen seçimlerde Goodluck Johnattan’a karşı elde ettiği zafer ile Devlet Başkanı seçilmiştir. Sn. Bouhari sessiz, sakin, mütevazi kişiliği, alçak gönüllülüğü ve dürüstlüğü ile tanınır, kararlı ve etkin bir yönetimi vardır. Geçmiş dönem yolsuzluklarına karşı ciddi bir mücadele başlatmış ve son zamanlarda önemli mesafe kat etmiştir. Mücadele süreci halen devam etmektedir. Türkiye’ye ve Türklere karşı özel sempatisi vardır. Mensubu olduğu dini değerlere önem atfeden yapısı ile bilinir.
Nijerya Devlet Başkanı Batı ve ABD’ye rağmen seçilmistir. Godluck Jonhattan 276 PR firması ve bilinen 600 Milyon USD'nin üzerinde bir harcama ve Batının tam desteğine rağmen Batı, ABD ve kendi açısından beklenmedik bir yenilgi almıştır.
Bu nedenle Temmuz 2015’de tören ile görevi devralmış bulunan Muhammed Bouhari ülkede henüz varlığını hissettiren yönetim ve anlayışın değiştiğini hissettiren bir icraatta bulunamamıştır. Batı ve ABD değişik yöntemler ile Halk desteği ile seçilen başkanı halk nezdinde küçük düşürmek ve itibar kaybetttirerek halkın kısa zamanda vaz geçmesini sağlamak amacı ile herhangi bir icraat ve yolsuzluk mücadelesi bahanesine de sığınılarak hiç biri alt yapı yatırımı yaptırılmamaktadır. Geçen süreye rağmen herhangi bir icraat görülmemesi halk da bezginlik ve hayal kırıklığına sebebiyet vermektedir. Bu nedenle engellemeleri ve Buhari yönetimini yıpratma teşebbüs ve gayretlerini Türkiye'de iktidarımızın başlangıcı 2003'lü yıllara benzetmek doğrudur.
Bu noktada, Sn. Buhari'nin Sn. Cumhurbaşkanımızın tecrübe bilgi birikim ve yönetim anlayışından bizzat uygun görülecek bir yaklaşımla Türkiye örnek verilerek gündeme getirilmesi ve dikkatinin çekilmesi Sn.Buhari’nin icraata faaliyet ve yatırıma başlaması kendi geleceği ve ilişkilerimiz açısından büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bunu da ancak en uygun şekilde Sayın Cumhurbaşkanımızın yapabileceği düşünülmektedir. Bu durumdan ülkedeki Türk yatırımcılarımızda önemli şekilde etkilenmektedir.
Resmi rakamlara göre 175 Milyon’un üzerinde (tahminler ise kayıtsızlar ile birlikte 185 Milyon civarındadır) Afrika’nın en büyük ülkesidir. Nijerya, Afrika ve Afrika Birliği politikasını yönlendiren yegâne beş ülkeden birisi olarak bilinir. (Güney Afrika, Cezayir, Mısır, Nijerya, Libya) Libya ve Mısır’ın kendi mevcut iç durumu, Nijerya’nın Afrika’daki önem ve ağırlığını misli ile artırmıştır.
Nijerya komşusu ve bölgenin diğer önemli stratejik konumlu ülkesi Kamerun ile ilişkilerinde uzun süre güven sorunu yaşamıştır. Petrol ve doğal gaz açısından çok zengin iki ülke arasındaki “Bakassi” bölgesi aidiyet sorunu nedeni ile savaşın eşiğine gelmiş, BM bölgenin Kamerun’a aidiyetini teyit ederek sorunu dondurmuştur. Halen bölge kullanım açısından dondurulmuş bir konu olarak mevcudiyetini korumaktadır. 2015 yılında seçilen Devlet Başkanı Muhammed Bouhari seçilmesini müteakip kendi devir teslim törenine katılmamasına rağmen, Kamerun Devlet Başkanı Paul Bıya’nın davetini kabul ederek Ağustos 2015 de Kamerun’u ziyaret etmesi ilişkilerde yumuşama, ekonomik ve ticari işbirliği imkânlarının değerlendirilmesi sürecini başlatmıştır. Her iki ülkenin ortak problem “Boko Haram” terör örgütü ile mücadele ve Gine Körfezi Güvenliği sorunu iki devlet arasında yakınlaşmayı pekiştirmiştir.
Nijerya, dünya petrol üretiminde 8. İhracatında ise 10. ülke konumundadır. Nijerya’nın ciddi hidro-karbon zenginliği vardır. Her ne kadar dönemsel olarak petrol fiyatlarındaki düşüşten dolayı ekonomisinde daralma söz konusu ise de Nijerya Afrika ve bölgede halen ekonomik lider ve önder ülke konumundadır.
Türkiye’nin Afrika ile ilişkilerinin pekişmesinde Nijerya özel konumu haiz stratejik ortak olabilecek yapıya sahiptir. Enerji, Savunma Sanayi, Tarım ve Sanayi Ürünleri açısından Türkiye ile karşılıklı derin işbirliği imkânı vaat etmektedir.
Mohammed Bouhari’nin şahit olunan Türkiye’ye yönelik sıcak yaklaşımının bu anlamda Türkiye açısından büyük bir avantaj oluşturduğu ve değerlendirilmesi gereken özel imkân olduğuna inanılmaktadır.
Nijerya’nın önemli sınır komşularından, Kamerun ile coğrafi ve stratejik bağımlılığının yanı sıra, teröre karşı işbirliği beraberliği paralelinde, hidro-elektirik enerji ihtiyacının bu ülkeden karşılanması zorunluluğu (hidro-elektirik su kaynağı bulunmaması nedeniyle ekonomik olarak enerji anlamında Kamerun’a şiddetle ihtiyacı vardır), hızla büyüyen nüfusun gıda ihtiyacını tarım potansiyeli yüksek Kamerun’dan gıda ürünleri sağlama suretiyle ihtiyacını karşılama gerekliliği açısından da iki ülkenin bir birine yönelik zorunlu yakınlığı, bölgede Türkiye’nin de dahil olabileceği çok önemli üçlü işbirliği ve stratejik ortaklık imkanı oluşturmaktadır.
Nijerya’nın Devlet Başkanlığı seçimi sürecinde, gerek Avrupa gerek ise Batı ve Amerika’nın Goodluck Johnattan’a yönelik açık desteği nedeniyle, Devlet Başkanı Mohammed Bouhari’nin bu ülkelere yönelik temkinli yaklaşımı, Türkiye ile bölgede ikili ve çoklu stratejik işbirliği ve ilişkilerin geliştirilmesine kalıcı ve istikrarlı zemin oluşturulabilecek olarak gözlenmektedir.
Petrol fiyatlarının gerilemesi nedeni ile kısmi bir daralma yaşayan Nijerya ekonomisinin sahip olduğu potansiyel nüfus ve doğal zenginlikleri ile bu süreci kolay atlatabileceği, istikrarlı ve uzun vadeli işbirliği kurulabileceği, Türkiye’nin yıllık ortalama 50 milyar USD'ye yakın enerji ithalatı yapmak zorunda olduğu, özellikle ülkemizin çok büyük potansiyeli bulunan müteahhitlik hizmetleri, alt yapı hizmetleri açısından mutlaka değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Afrika’nın en geniş nüfusuna sahip olması nedeniyle önemli ölçüde gıda açığı mevcut olup, ülkemizin gıda potansiyeli açısından önemli bir Pazar olduğuna inanılmaktadır. Bilhassa üretime yönelik hafif makine, yarı otomatik üretime yönelik sanayi makineleri ve diğer sanayi ürünleri açısından da değerlendirilmesi gereken önemli bir pazardır.
Ayrıca, dikkate alınması gereken bir diğer husus ise ülkemizde önemli ölçüde darbe alan PDY, Paralel Devlet Yapısı uzantıları diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi Nijerya’da faaliyet ve yapılanmasını derinleştirme arzusu bulunmaktadır. PDY Türkiye’de kaybettiği faaliyet ve etkinlik alanını Afrika’da derinleştirme yoluna gitmekte olduğu gözlenmektedir. Afrika’daki birçok ülke ile karşılıklı hukuki tanınırlık anlaşmamızın bulunmamasından yararlanarak Türkiye’den kaçırdığı örgüt elemanlarının önemli bir bölümünü Afrika’da değişik ülkelerde muhafaza etmekte, bu coğrafyadan yeniden toparlanma arzusunu gütmekte olduğu görülmektedir. Bu hususun Sn. Buhari’nin gündemine taşınmasi PDY ile mücadele açısından özel önem taşımaktadır.
Nijerya genişliği ve Türkiye’ye yönelik sıcak yaklaşımı nedeniyle PDY yapılanması açısından önemli görülmektedir. Nijerya’da ilkokul, üniversite, hastahane vb faaliyet alanı bulunmaktadır. PYD’nin faaliyetlerini burada derinleştirdiği ve geleceğe yönelik Türkiye karşıtı projelerinin önemli bölümünü buradan yürüteceği tahmin edilebilmektedir. Konunun bu boyutu itibariyle, benzer sorunları bulunan ve anlayış ile karşılayacağı tahmin edilen Devlet Başkanı Buhari’nin gündemine getirilmesinde PDY’ye yönelik etkin mücadelenin bir boyutu olarak yarar görülmektedir.
Sevgili okurlarım bu arada benim Afrika ilgim ve bu bölgelerde yapılanmayı maalesef devlet eli ile yani, hala bizleri kullanarak yapmaya devam eden Paralel yapı nedeni ile daha da kuvvetlendi. Bu konularda çok derin araştırmalara girdik, bunları da tabi sizlerle daha sonra paylaşacağım. Şimdilik konuları çok ciddi değerlendirme aşamasındayım.
Bir sonraki yazımda buluşmak üzere sağlıcak ile kalın, Allah’a emanet olun sevgili okurlarım.