Bunlarda bir işveren emrinde işveren hesabına çalışanlar Sosyal Sigorta, kendi hesabına çalışanlar Bağ Kur, memur olarak çalışanlara yönelik olanlar da Emekli Sandığı kapsamındadırlar.
Bu kurumlar prim sistemi adı verilen sisteme dahildirler. Burada çalışanlar prim öderler. Bir de devletin kaynakları ile faaliyet gösteren kurumlar vardır. Bunlar Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve Sosyal Yardımlaşma Genel Müdürlüğüdür.
Son günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan Sosyal Güvenlik Reformu çalışanların tabi olduğu sivil toplum örgütleri tarafından da incelenip karşılıklı mutabakat sağlanması sürecine girilmiştir.
Hazırlanan reform da hükümet emeklilik gün sayısını 9000 gün olarak tespit etti ve sonra çalışanların sivil toplum örgütleri ile mutabakat sağlamak amacı ile 7200 gün olarak düzenlenmesi şeklinde tasarıya konuldu. Şu anda çalışan hiç kimsenin emekliliği hak etme koşulu değişmeyecektir. Mevcut kanunlara göre bir kişi hangi yaşta emekli olacaksa o yaşta emekli olabilecektir.
Mevcut üç sosyal güvenlik kurumunda emeklilik yaşı kademeli olarak artmakta ve 2023 yılında kadın sigortalılar için 58'e, erkek sigortalılar için ise 60'a yükselmektedir. Yeni kanun tasarında 2035 yılına kadar emekli yaşında bir artış öngörülmemektedir.
Emeklilik yaşı 2036 yılından itibaren kademeli olarak artacak ve 2048 yılında 65'e ulaşacaktır. Burada çalışanların soruları şu oldu; bize bu yaşlarda kim iş verecek? Yeni hazırlanan reform adı verilen düzenlemenin gerçek ve çağdaş olmasına özen gösterilmesi de gerekir.
Yeni yasada mevcut emekliler ile ilgili herhangi bir değişiklik yok. Mevcut emeklilerin maaşlarındaki artış her yıl enflasyondaki yükselişine paralel olarak yapılacaktır. Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşmeleri devam eden Sosyal Güvenlik Reformu'nun en önemli maddelerinden biri emekli aylıklarının hesaplanmasına ilişkin düzenleme.
Buna göre aylık bağlama oranı, her yıl için yüzde 2'ye düşürülmesi tartışılmakta olup, Şu an geçerli mevzuata göre ortalama aylık bağlama oranı ise yüzde 2,7. Bu durum emekli maaşlarının düşmesine sebep olacak.
Halen emekli olan sigortalı en düşük yaklaşık 580 YTL maaş alıyor. Bu emekli sisteme yeni girmiş olsa emekli olduğunda 450-500 Yeni Lira maaş alacak. Ancak sigortalılar sigortalılık sürelerini uzatmaları halinde aradaki farkı telafi edebilecekler.
Erken emekli olanlar düşük maaş alacak. Ancak reformun yürürlüğe girmesi ile, sigortalı olanların maaşlarının hemen değişmeyeceğini bilmeleri gerekir. Şu anki kişilerin maaşları, her iki sisteme göre hesaplanacak. Mevcut sistemde kaç yıl kalmışsa ve yeni sistemde ne kadar yıl kalacaksa bu iki verinin ortalaması alınarak maaşları hesaplanacak.
Hazırlanan tasarı da Sağlık Hizmetinden yararlanma konusunda da yenilikler var. Halen mevcut uygulamaya göre İşe yeni başlayan sigortalı bir yıl içerisinde 120 işgünü çalışması halinde kendi eşi ve çocukları sağlık hizmetinden yararlanabiliyordu ve işi bıraktıktan sonra 6 ay süre ile yararlanma devam ediyordu.
Yeni tasarı da sigortalı işe başlama tarihinden itibaren 30 gün sonra kendisi eşi ve çocukları ile bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık hizmetinden yararlanmaları mümkün olacaktır. Sigortalının işi bırakması halinde sağlık hizmetinden yararlanma süresi 3 aya kadar devam edecektir.
Halen Mecliste görüşülen tasarı ile ilgili Emek Platformu son olarak taleplerinin arkasında olduklarını ve takipçisi olacaklarını beyan ettiler. Dilerim çıkacak yasa çalışanın lehinde olur. İşçi işveren ve kurumlar arasında anlaşma sağlanır. Sosyal Güvenlik Reformunun meclisten kabul edildiği hali ile bilgi vermeye devam edeceğim.
asmokukcu@ogungazetesi.com.trOGÜN/30.Mart-05.Nisan.2008/Sayı:66/Sayfa:10