2010 yılında elde edilen gelirlerin beyannameleri 1 Mart 2011 tarihinden itibaren verilmesi gerekiyor. Yıl içinde elde edilen gelirlerin elde edilmesi ve bayanı bazı koşullarda olur. Yani özellikle vergi açısından gelirin tahakkuk ettikten veya tahsil edildikten sonra vergilendirileceği şeklinde düzenlenmiştir.
2010 yılında gelir elde eden gerçek kişiler 2011 Mart ayında beyanname verecekler. Verecekleri beyannameler için bazı koşulların gerçekleşmesi lazım.
Öncelikle gelir unsurları;
1-Ticari Kazanç
2-Zirai Kazanç
3-Ücretler
4-Serbest Meslek Kazancı
5-Gayri Menkul Sermaye İradı
6-Menkul Sermaye İradı
7- Diğer Kazanç ve İratlar ( a-Değer artış Kazançları b- Arızi Kazançlar) şeklinde belirlenmiştir.
Bu kazanç unsurlarından;
1-Ticari kazanç elde edenler tahakkuk esası yani tahsil edilmiş olmasına bakılmaksızın hesaplanan gelirlerin tutarını ifade eder. Ticari gelir elde eden kişiler yıl içinde elde ettikleri gelir ve buna bağlı gider unsurlarından hesaplanacak tutarı tahsil etsin etmesin beyana tabidir.
2- Zirai kazançta tahakkuk esasına göre vergilendirilir.
3-Ücretler elde etme fiili ile vergilendirilir. Ücretler de tahakkuk ettiğinde kazanılmış sayılıyor.
4- Serbest Meslek Kazancı hizmetin verildiği dönem KDV açısında eksik vergiye tabidir. Ancak istenirsen elde edildiği dönem de Gelir Vergisi’ne tabi olabilir.
5-Gayri Menkul Sermaye İradı tahsil edildiği dönemde vergilendirilir. Burada kira gelirinin tahakkuk değil tahsil edildiği dönem esas alınır. Örn. 2008- 2009 yılları kiraları 2010 yılında tahsil edildi ise mükellef bu gelirlerin toplamını 2010 yılı Mart ayında beyan edecek.
6- Menkul Sermaye İradı’da tahsil esasına göre vergilendirilir. Faiz, kâr payı hisse senedi tahvil yatırımları ve benzeri gelir elde edenler, menkul sermaye iradı mükellefi olacaklardır.
7- Değer artış kazancı, genelde bazı menkul ve gayrimenkullerin elden çıkarılmasından dolayı alım ve satım arasındaki farklardan doğan vergilerdir. Tahakkuk ettiğinde beyana tabidir. Arızi Kazanç ise devamlılığı olmayan ancak arada sırada elde edilen kazançlardır. Tahakkuk ettiğinde beyana tabidir.
Beyanname verecek olan gerçek kişilerin bir de beyanname vermeyecekleri durumlar vardır. İstisnalar vardır. Vergi Yasaları bazı vergisel durumlarda belirli istisnalar getirmiş ve bu istisnaları aşmayan gelirler beyan dışı bırakılmıştır. Bir anlamda gelir elde etse dahi bazı istisnalar sebebi ile beyanname vermeyecekler. Bu istisnalar verginin karakterine göre farklılık arz etmektedir. Örneğin 2010 yılında tevkif sureti ile gayrimenkul sermaye iradı elde eden gerçek kişiler, toplam 22.000.-TL aşmıyorsa beyanname vermeyecekler. Konut kirası elde edenler yıl içinde elde ettikleri kira tutarı 2.600 TL’ yi aşmıyorsa beyan etmeyecekler. Değer artışı kazançlar da istisna tutarı 7.700 TL’ dir. Arızi kazançlarda istisna tutarı 18.000 TL dir. Menkul ve Gayri Menkul Sermaye iradına ilişkin olup tevkifat ve istisnaya konu olmayan gelirlerde beyanname verme sınırı1.090 TL dir.
Burada her ne kadar istisnalar söz konusu olsa bile bazı dikkat edilecek hususlar vardır. Tevifata tabi gelirler örneğin işyeri kirası yanında Anonim Şirket kâr payı elde eden gerçek kişiler bu gelirlerini toplayacak ve toplam tutar üzerinden beyan durumlarını düzenleyecekler. Eğer beyanname verme sınırını aşıyorsa, tevkifata tabi gelirlerini beyannameye dâhil edecek, tahakkuk edecek olan vergilerinden kendileri için ödene stopaj tutarlarını indirecekler.
Yıllık Gelir Vergisi artan oranlı vergidir. Gelir başka bir deyişle vergiye tabi matrah yükseldikçe vergi de belirlenmiş oranlar da artar.