Tarihten Bir Köşe | Birinci Dünya Savaşı'nda şehit veren futbol kulüpleri

Türk spor kulüplerinin kurulmasının ardından İstanbul Lig’inde şampiyonluk Türklere geçti. 1909 yılında, Galatasaray Şampiyon oldu ve bu tarihten itibaren şampiyonluk artık Türk takımlarının olacaktı.

Galatasaray’ın 1910 ve 1911 yıllarında da şampiyon olmasıyla, Türk takımlarının varlığı iyice hissedilmeye başlanmıştı. Tarih 1911 yılının Eylül ayını gösterirken artık yurtdışına açılmanın zamanı gelmişti. Yurtdışına çıkma onurunu yaşayan Galatasaray, kadrosunu kuvvetlendirmek için Fenerbahçe oyuncusu olan Galip Bey’i de kadrosuna almıştı.

1912’de İstanbul Lig’inde Fenerbahçe şampiyon oldu. Aynı yıl içerisinde İzmir’de ilk Türk kulübü kuruldu. Karşıyaka’nın Omiros arsasında top oynayan çocuklar, 1912 yılında kendi aralarında konuşup, bir spor kulübü kurmaya karar vermişlerdir.

Bu gençlerin ismi; Kadızade Raşit, kardeşi Kadızade Zühtü (Işıl), teyzezadeleri Süreyya (İplikçi), Refik (Civelek), Osman Nuri ve Örnekköylü Hüseyin. Onlara katılan birçok gençle birlikte İzmir’in ilk Türk kulübü Karşıyaka Mumarese-i Bedeniyye Kulübü, kırmızı yeşil renklerle resmen kurulmuş oldu.

8 Ekim 1912 yılında Balkan Savaşı’nın patlak vermesiyle tüm spor faaliyetlerine ara verildi. 1913 yılında kadar İstanbul Lig’i oynanmadı. Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal Paşa, yeni görevi olan Filistin Cephesine hareket etmek üzere İstanbul’da bulunduğu günlerinden birinde, Fenerbahçe Spor Kulübünü ziyaret etmişti.

Fenerbahçe müzesini ziyaret eden Mustafa Kemal Paşa, kulübün maroken kaplı hatıra defterine şunları yazdı;
“Fenerbahçe Kulübü’nün her tarafta mazhar-ı takdir olmuş bulunan asar-ı mesaisini işitmiş ve bu kulübü ziyaret ile erbab-ı himmetini tebrik etmeyi vazife edinmişti. Bu vazifenin ifası ancak bugün müyesser olabilmiştir. Takdirat ve tebrikatımı buraya kayıt ile müsahirikatımı buraya kayıt ile müsahiyim.”

Aynı yıl içinde Beşiktaş Kulübü’nü de ziyaret ederek şunları yazmıştır;
“Sizlerin ve sporcuların ciddi çalışmalarını çeviklik ve maharetlerini uzun zamandan beri büyük bir zevkle ve ayrıca dikkatle takip ediyorum. Spordan mahrum olan bir gençlik nasıl ki vatan müdafaası sırasında müessir olamıyorsa, insan denen varlığın kafa yapısı ne derece tekâmül ederse etsin, bedeni inkişafı noksan ve kifayetsiz olursa, o beden o kafayı götüremez, taşıyamaz. Bugün bünyemizde toplayıp ilmi metotlarla yetiştirmeye çalıştığınız bu gençler tam manada fikren ve bedenen inkişaf ettikleri zaman vatan müdafaasında, ilme sahalarda olduğu gibi spor sahalarında da Avrupalı hasımlarına Türk’ün ölmez gücünü ispat edeceklerdir.”

1914-1918 yılları arasında yaşanan Birinci Dünya Savaşı’nda nice vatan evladı cephelerde şehit olmuştu. Galatasaray’ın dört numaralı kurucusu Celal İbrahim, Çanakkale’de savaşmak için gönüllü olarak başvuran ilk kişi olmuştur.

Şehit olan diğer futbolcular, Galatasaray’dan Celal İbrahim, İdris Neşet, Hasnun Galip beyler; Fenerbahçe’den ise Sadık, Nureddin, Haldun, Halim, Kemal Sabri ve Münir beyler.

Zor geçen savaş yıllarından sonra 1921 yılında Galatasaray bir Avrupa turnesine çıktı. Fenerhabahçe’den Nedim Kaleci, Refik Osman Top, Cafer Çağatay, Galip Kulaksızoğlu, Zeki Rıza Sporel ve Bekir Refet’i takıma takviye olarak alan Galatasaray, Avrupa’nın 17 kentinde 17 maç oynadı.

Kulüp temsilcileri 31 Temmuz 1922’de toplantı yaparak, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın ilk yönetim kurulunu seçti ve yine bu nizamnameye göre ilk federasyonları da yine seçimle iş başına getirdi. Yapılan seçim sonucunda Türk sporunun ilk federasyonu ‘’Futbol Encümeni” adı altında kuruldu ve şu üyelerden oluştu: Başkan Galatasaray kulübünden Yusuf Ziya (Öniş) Bey, üyeler Altınordu kulübünden Hamdi Emin (Çap), Süleymaniye Kulübünden Orhan (Öktem), Fenerbahçe kulübünden Nasuhi Esat (Baydar) beyler…
Futbol Encümeni’nin ilk işi Türk Milli futbol takımının kurulması, Türk futbolcuların 1924 yılında Paris’te yapılacak olan Olimpiyat oyunlarına katılmalarını sağlamasıve bütün bunlar içinde Uluslararası Futbol Federasyonu FIFA’ya resmen üyelik için başvurması oldu.