Diyarbakır'da çeşme suyu hastalıklara yol açtı

Şebeke suyu sonrasında özellikle ishalin artmasından dolayı bu hastalık hakkında uzman görüşüne detaylıca yer verdik. İshal hakkında geniş çerçeve de bir röportaj veren Dr. Arda Yel, sorulan soruları cevapladı.

İshalin tanımı ve bilgisiyle ilgili soruya Dr. Arda Yel, "Dünya Sağlık Örgütü’ ne göre 3 aydan büyük olan çocuklarda günde 3’ ten daha fazla miktar da olan ve  yumuşak kıvamda olan dışkılamaya ishal denir. 3 aydan küçük olan çocuklarda özellikle yeni doğanlarda bazen günde 6 ila 8 defa dışkılama olabilir. Eğer bu dışkılamalar normal ise bunlar ishal olarak kabul edilmektedir. Günde bu yaş grubunda 3 aydan küçük olan çocuklarda 10 ila 12 defadan daha fazla olan ve özellikle bezi taşıracak bol sulu miktarda olan dışkılama “ishal” olarak kabul edilmektedir. İshalin tiplerinden bahsedecek olursak 7 günden kısa süren ishale ‘ akut’ ishal denilmektedir. Eğer ishal 7 ila 14 gün sürüyorsa ‘uzamış ishal’ 14 gün ila 1 ay sürüyorsa ‘süreyen ya da persistan’ ishal, 1 aydan uzun sürüyorsa ‘kronik ishal’ olarak tanımlanmaktadır. Çocuklarda özellikle 3 yaşın altında görülen ishallerin çoğu ‘ akut ishal’ lerdir. " dedi.

Dr. Arda Yel İshallerin nedenlerini şöyle açıkladı:
"İshal nedenlerinin büyük bir çoğunluğu enfeksiyon kaynaklı yani mikroplara bağlı ishallerdir. Bunların da %95’ ini virüsler oluşturmaktadır. Virüslerin haricinde bakteriler ve parazitlere bağlı da ishal görülebilmektedir. Çocuklarda viral ishallerin en sık nedeni ‘rota virüs’ ishalleridir. Rota virüs ishalleri bol miktarda sarı, sulu, kokulu ve ateşin eşlik ettiği, karın ağrısının eşlik ettiği ishallerdir. Özellikle 1 yaşın altında çok ciddi miktarda sıvı kaybına ve mineral kaybına neden olduğu için dikkat edilmesi gereken ishallerdir." dedi.

Enfeksiyon kaynağı dışında da bazı ishaller olabilir

Dr. Arda Yel, "Bunlara örnek verecek olursak özellikle 1 yaşın altında ‘ inek sütü protein alerjisi’ olan çocuklarda , bol miktarda üzüm, elma gibi şekerli meyvelerde ya da  meyve suları tüketen çocuklarda  ‘orta kulak iltihabı, idrar yolu enfeksiyonu gibi başka enfeksiyonlar geçiren çocuklarda  ya da diş çıkaran , herhangi bir gıda zehirlenmesi olan çocuklarda da enfeksiyon nedenleri dışında ishaller görülebilir." dedi.

İshaller hayati tehlike taşırır mı?

Açıklamalarında ishalin hayati tehlikesi hakkında "Özellikle 2 yaşın altındaki çocuklarda bazen bu ishallerle sıvı kaybı ve mineral kaybı çok yoğun miktarda olduğu için hayati tehlikesi taşıyabilir. Dünya da 5 yaşın altındaki çocuk ölümlerinde en sık 2. neden ishaller olarak bilinmektedir. Her yıl ortalama 1.5 , 2 milyon çocuk ishal nedeniyle maalesef kaybediliyor. Bunun temel sebebi çocuklarda ishallerle sıvı kaybı ve mineral kaybının çok fazla miktarda olması ve erişkinlere göre bu kaybın tolere edilmesinin zor olmasıdır. Özellikle uzamış ve devam eden ishallerde kalp , böbrek, beyin gibi hayati fonksiyon gören organlar susuz kalması sonucunda çok ciddi komplikasyonlar ölümle sonuçlanmaya neden olur." dedi.

İshallerin sıcakla ilişkisi var mıdır?

Özellikle yaz aylarında olmamızla ilgili ishal hakkında "İshaller özellikle sıcak havalarda daha sık görülür. Bunun temel nedeni sıcak havalarda gıdaların daha çabuk bozulması, mikropların daha çabuk üremesi, terlemeyle özellikle mineral kayıplarının daha fazla olması ishallerin artmasına neden olur." dedi.

Peki ne zaman doktora başvurulmalı?

Bu hastalıkta doktora başvuru zamanıyla ilgili "İshallerin çoğunda uygun bir beslenme ile kaybedilen sıvı miktarı yerine konulabilir. Bu uygun beslenme ile ortalama 3-4 gün içinde ishaller, 1-2 gün içinde de kusmalar kendiliğinden yenilenebilir.  Bazı durumlar da doktora başvurulmalıdır. Bunlardan bahsedecek olursak eğer ishal ve kusma dirençli ise ve çocuklarda sıvı alımı azalmış ise ishal ve kusma 3 günden daha fazla sürüyorsa eşlik eden dirençli, kıvrandıran karın ağrısı varsa, kakada bol miktarda sümük ya da kan varsa ve özellikle ağır sıvı kaybına neden olan bazı durumlar gelişmişse mutlaka vakit kaybetmeden ‘Çocuk Sağlığı Hastalıkları’ uzmanına başvurulmalıdır. " diye konuştu.

İshallerde ciddi bir sıvı kaybı olup olmadığını nasıl anlarız sorusuna, "Göz küresinde çökme varsa, bıngıldağı kapanmış çocuklarda çökme varsa, günde gözyaşı miktarında azalma 8 saatten fazla uzun süren kuru bez ya da vücudun renginin solması, hamur kıvamında ve yumuşaklığının, parlaklığının azalması, kuru görünmesi, deride özellikle ağız içinde dudaklarda kurumanın olması. Bu gibi durumlar ciddi sıvı kaybı bulgularıdır ve bir an önce doktora başvurulmalıdır. Tüm bunların haricinde aile çocuğunun gün be gün daha kötüye gittiğini düşünüyorsa o zaman bir çocuk doktoruna başvurulmalıdır." dedi.

İshalin temel tedavisi nelerdir? Anne sütünden koruyucu mudur? sorularınaysa, " Çocuklarda özellikle su kaybı çok olur. 3-4 saat içinde bu su kaybını yerine koymak gerekir. Bunun yanı sıra antibiyotikler doktora danışılmadan önerilmemektedir. Anne sütü ile beslenen çocuklarda anne sütüne devam etmek gerekir. Çünkü anne sütü içinde ishal mikroplarına karşı koruyucu birden çok madde bulunur. Laktoferrin ve lizozin gibi bazı enzim ve protein yapısındaki maddeler salgısal immünglobin a gibi koruyucu immünglobilinler, lokositler, lenfositler gibi çeşitli koruyucu savunma hücreleri bunlara örnek verilebilir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde anne sütü beslenme sıklığının arttırılmasında ishal tedavisi için fayda vardır." dedi.

İshallerden nasıl korunulur?

Bu hastalıktan korunma yollarını hakkında Dr. Arda Yel, "Özellikle çocuklarda el hijyeni ve temizliğe dikkat edilmesi ishallerin önüne geçilmesi için önemli bir adımdır. Bol akan suyun altında sabunla en az 2 dakika ellerimizi yıkamak özellikle rota virüsleri başta olmak üzere birçok virüslerden korumaktadır. Aynı zamanda içme sularının temizliğine dikkat edilmesi, kaynağı bilinmeyen atık sularının karışmamasına özen gösterilmeli, temizlik sularına yine aynı şekilde atık suların karışmamasına dikkat edilmesi, içilen suların eğer temiz olup olmadığı bilinmiyor ise uygun klorlama ve temizlik işlemlerinin yapılması ishallerden korunmak için önemli adımlardır. Ayrıca tüketilen meyve ve sebzelerin bol ve temiz suyla yıkanması, tüketilen kümes hayvanları, kırmızı etlerin iyi pişirilmeden verilmemesi ishalden korunmanın gerekli adımlarındandır. Eğer bebek biberonla ya da mama ile besleniyorsa, bu biberonların ve mama malzemelerinin kaynatılmış suda tek başına bekletilmesi yetmez. En az 10 dakika boyunca kaynatmak gerekir ya da uygun sterilizasyon aletleri ile bunların temizliğine dikkat edilmesi gerekir. Bunlar ishalden korunmak için gerekli adımlardır." dedi.

İshalin aşısı var mıdır?

İshalin aşısı olup olmadığıyla ilgili son soruyaysa "Rota virüs ishalleri en sık virüs ishallerine neden olan ve özellikle 2 yaşın altında ölümle sonuçlanabilen ve ağır sıvı kaybına neden olan ishallerdir. Rota virüs aşıları mevcuttur. Ülkemizde rutin aşı programına girmemiş olmasına rağmen özel aşı grubu içinde yapılması ‘Çocuk Sağlığı Hekimleri tarafından önerilmektedir. Dikkat edilmesi gereken aşının ilk dozunun en geç 14 hafta 6 günlükten yapılmış olması ve tüm dozların 32 hafta tamamlanmadan bitmiş olması gerekir. Ağızdan damla yoluyla ticari formlarına göre 2 doz ya da 3 doz şeklinde yapılabilen formları vardır. Eğer bebek aşıyı kustuysa tekrar etmeye gerek yoktur." açıklamalarını yaptı.