'Süper Başkanlık' dönemi

İSTANBUL (İHA) - Süper Başkanlık dönemi Merkez Bankası'na yeni düzenlemeyle gerektiğinde sınırlarını yazılı olarak açıkça belirlemek şartıyla yetkilerinden bir kısmını diğer organlara devredebilme imkanı getirildi. Böylece Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın 'Süper Başkanlık' dönemi başladı

Başçı, banka meclisini beklemeden altın ve döviz rezervlerinden zorunlu karşılıklara kadar hızlı kararlar alabilecek. Düzenlemeye göre, devlet adına yaptığı işlemlerle ilgili "bedava" dönemi de kapandı. Banka artık Hazine'nin talebi üzerine devlet adına tahsilat, para nakil ve havale işlemlerini, ücret karşılığı yapacak veya yaptıracak.

Merkez Bankası'nın (MB) devlet adına yaptığı işlemlerle ilgili "bedava" dönemi kapandı. Banka artık, Hazine'nin talebi üzerine devlet adına tahsilat, para nakil ve havale işlemlerini, ücret karşılığı yapacak veya yaptıracak. Ayrıca MB de, kendisinde tutulan Hazine'ye ait tevdiata faiz verecek. Hazine'nin MB'de tutulan parasının nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar da banka ile Hazine tarafından ortak belirlenecek.

MB'nin 12 Nisan'da yapılan genel kurulunda kabul edilen, bankanın ana sözleşme değişikliklerini içeren düzenlemeler, Bakanlar Kurulu kararıyla Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bankanın esas mukavelesinin 41'inci maddesinde yapılan değişiklikle MB'nin hükümetle ilişkileri ve bununla ilgili görevleri yeniden tanımlandı. "Mali ve ekonomik müşavirlik ve mali ajanlık" başlığı ile yeniden düzenlenen madde uyarınca MB, hükümetin mali ve ekonomik istişare organı olmaya devam edecek. Ancak MB artık Hazine adına yürüttüğü işlemleri ücreti karşılığında yapacak. Bu durum değişikliğin en önemli unsurlarından birini oluşturuyor. Buna göre, Hazine için "bedava işlem" dönemi kapanıyor. Değişikliklikle MB, Hazine'nin talebi üzerine devletin gerek içerde ve gerekse yabancı memleketlerde tahsilat ve tediyatını ve bütün Hazine işlemlerini ve memleket içi ve dışı her nevi para nakil ve havale işlerini ücreti yapacak veya yaptıracak. Bu işler için uygulanacak ücret, banka tarafından tespit edilecek. Merkez Bankası, önceden bu iş ve işlemleri ücretsiz yapıyordu. Yeni durumda Hazine'ye ait tevdiatın nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar da banka ile Hazine tarafından ortak belirlenecek.

HAZİNE İSTEDİ

Vatan'ın haberine göre, MB yetkilileri söz konusu değişikliğin "Hazine'nin parasının MB'de tutulması"nı ifade eden kamu haznedarlığı ilkesinde bir değişiklik anlamına gelmediğini, Kamu Haznedarlığı mevzuatına ilişkin kanun ve kararlara göre Hazine'nin ya da Maliye Bakanlığı'na ait devlet parasının MB'nda tutulmaya devam edileceğini belirtti. Ancak MB'de tutulan bu kamu parasının faizlendirilmediğine dikkat çeken yetkililer, bugünden itibaren Hazine'nin parasına faiz verileceğini, Hazine'nin kendilerine yaptırdığı işlemler için de ücret alınacağının altını çizdi. Söz konusu değişikliğin Hazine tarafından talep edildiğini belirten yetkililer, Torba Tasarı'ya ilgili maddenin de bu yüzden konulduğunu vurguladı. Buna göre Hazine, yaptırdığı işlemler için MB'ye ücret ödemiyordu ancak MB'de tutulan parasına da faiz almıyordu. Hazine MB'ye ödeyeceği ücretin, alacağı faizden daha düşük olması nedeniyle bu düzenlemeyi istedi.

SÜPER YETKİLİ BAŞKAN

Banka Meclisi'ne, gerektiğinde sınırlarını yazılı olarak açıkça belirlemek şartıyla yetkilerinden bir kısmını diğer organlara devredebilme imkanı getirildi. Böylece MB'nin çiçeği burnunda Başkanı Erdem Başçı'ya süper yetki" veren düzenleme de yürürlüğe girmiş oldu. Bu düzenlemeyle Başçı ve ekibi, banka meclisini beklemeden hızlı kararlar alabilecek ve hayata geçirebilecek. Başçı ve yönetim, bugüne kadar MB başkanlarının sahip olmadığı bir yetkiyle, en kritik kararları doğrudan yetki kullanarak alabilecek.

Buna göre Başçı, bankaların zorunlu karşılık oranlarını artırmak ya da azaltmak istediğinde 'Banka Meclisi'ne başvurmadan doğrudan karar alabileceği gibi, açık piyasa işlemleri, döviz ve efektif işlemleri, reeskont ve avans işlemleri ve reeskont ve avans faiz oranlarını, umumi disponibilite ve diğer para politikası işlemleri ile altın ve döviz rezervlerinin yönetim yetkisini de rahatlıkla kullanabilecek.

RİSKİ BANKALAR BİRLİĞİ'NE ATTI

ANA sözleşmede yapılan değişiklikle MB, kendisinde tutulan Risk Merkezi'nden de kurtuluyor. Buna göre ana sözleşmenin ilgili bölümünde "Merkez Bankası bünyesinde, mali kuruluşların müşterilerinin risk durumlarına ilişkin bilgileri toplamak için risk merkezi kurulmasına" ilişkin madde iptal edildi. İptal edilen 44. madde "Banka, Türkiye'de faaliyette bulunan mevduat bankaları, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları, finansal holding şirketleri, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri ile BDDK tarafından belirlenecek diğer mali kuruluşların müşterilerinin risk durumlarına ilişkin bilgileri nezdinde toplamak, BDDK ve ilgili kuruluşlarla paylaşmak üzere Risk Merkezi kurar. Yukarıda belirtilen kuruluşlar, bankalar bakımından keşide ettikleri protestolar da dahil olmak üzere, müşterilerinin risk durumları hakkında istenecek her türlü bilgiyi belirlenecek biçim ve içerikte vermekle yükümlüdür. Risk Merkezinin bütün işlem ve kayıtları gizlidir. Risk Merkezince sağlanacak bilgilerin biçim ve içeriğine, derlenmesine, paylaşılmasına ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar BDDK'nın uygun görüşü alınmak suretiyle Bankaca belirlenir" şeklindeydi.

Yeni durumda MB, bünyesindeki "Risk Merkezi"ni Bankalar Birliği'ne göndermiş olacak. Risk Merkezi Bankalar Birliği nezdinde yeniden yapılandırılacak. Risk Merkezine üye kuruluşlar, istenilen, müşterileri ile ilgili her türlü bilgiyi verecek. Risk Merkezi, bu yükümlülüğe uymayanlara bilgi akışını durdurabilecek. Risk Merkezi, topladığı her türlü bilgiyi, BDDK ve MB'ye istenen sürede verecek. Merkezin bütün işlem ve kayıtları gizli olacak. Sır sahibinin, bilgilerinin açıklanması konusunda açık rızasının bulunması durumunda, belirlediği kişiye risk bilgileri verilecek.

HAZİNE'NİN ALACAKLARI

Hazine Müsteşarlığı tarafından açıklanan Nisan ayı istatistikleri Hazine'nin Nisan ayı sonu itibarıyla 25.7 milyar liralık alacağı olduğunu ortaya koydu. Son rakamlara göre 25.7 milyar liralık alacağın 8.5 milyar liralık kısmında vade geçmiş durumda. Bu alacakların 6.2 milyar liralık kısmı KİT'lerden kaynaklanırken, bu tutarın yüzde 53.6'sı ise tek başına TMO'dan kaynaklanıyor. Hazine Müsteşarlığı tarafından Hazine garantileri ile ikrazen verilen kredilerden doğan alacak tutarı, Nisan sonu itibarıyla, 8 milyar 509 milyon lirası vadesi geçmiş alacak olmak üzere 25 milyar 683 milyon lira olarak hesaplandı.

Rakamlar alacak stokunun 14 milyar 865 milyon lirasının anapara alacağı olduğunu, kalanının ise faiz ve diğer alacaklardan oluştuğunu gösterdi. Rakamlara göre alacak stokunun, 14 milyar 867 milyon lirası mahalli idareler, 7.4 milyar lirası finansal olmayan kuruluşlar, 6.2 milyar lirası da KİT'lerden kaynaklanıyor.

EN BORÇLU KURUM

Rakamlar, KİT'lerden kaynaklanan alacağın yüzde 53.6'sının yani 3.3 milyar liralık alacağın Toprak Mahsulleri Ofisi'nden (TMO) geldiğini gösterdi. TCDD'nin de Hazine'ye olan borcu 1 milyar 486 milyon lira düzeyinde. Hazine'nin EÜAŞ'tan alacağı ise 1 milyar 173 milyon liraya ulaşmış durumda. Vadesi geçmiş 8.5 milyar liralık alacak stokunun 7.9 milyar lirası mahalli idarelerden, 493.7 milyon lirası finansal olmayan kuruluşlar, 493.7 milyon lirası da KİT'lere ait bulunuyor. Rakamlar Nisan sonu itibarıyla yapılan Hazine alacağı tahsilatının 630 milyon lira olarak gerçekleştiğini gösterdi.