Maskeyle geçen 365 gün: Türkiye’nin virüsle 1 yıllık imtihanı

Koronavirüs salgınıyla birlikte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de birçok alışkanlıklar değişti. Tokalaşma, sarılma ve öpüşme gibi selamlaşma biçimleri yerini, ‘yumruk selamı’ ve ‘temassız selamlaşmaya’ bıraktı. Gündelik yaşamda el yıkama alışkanlığı artarak dezenfektan ve maske kullanmak gibi zorunluluklar hayatımıza girdi. Türkiye’de koronavirüs kaynaklı ilk ölüm ise 17 Mart 2020 tarihinde kayıtlara geçti.

TÜRKİYE SALGINA KARŞI TEDBİR ALMAYA BAŞLAYAN İLK ÜLKELERDEN BİRİ OLDU
Türkiye güçlü sağlık altyapısı ve sağlık politikaları sayesinde salgına karşı ilk harekete geçen ülkelerden biri oldu. Salgının kısa süre içinde 30’dan fazla ülkede görülmeye başlamasıyla ve Çin, 20 Ocak’ta insandan insana bulaşan koronavirüs salgınını doğrulamasıyla virüsün ortaya çıktığı Wuhan kenti de karantina altına alındı. Ancak virüsün yayılması önlenemedi. Türkiye koronavirüs salgınında tedbir almaya başlayan ilk ülkelerden biri oldu.

Virüsün ortaya çıkmasıyla Sağlık Bakanlığı tarafından tecrübeli akademisyenlerin ve doktorların yer aldığı ve koronovirüsün ele alındığı Bilim Kurulu toplantısı 22 Ocak’ta yapıldı ve kararlar alınmaya başlandı. Hava, kara, deniz ulaşımlarında sınırlarda gerekli tedbirler alındı. Bilim Kurulu’nun önerisiyle 5 Şubat’tan itibaren Çin’den Türkiye’ye gelen tüm uçuşlar durduruldu.

Virüsün İran’da da hızla yayılması üzerine sınırda gerekli tedbirler alındı ve 23 Şubat’ta Türkiye ile İran arasındaki kara hudut kapıları kapatıldı. İran üzerinden hava yoluyla doğrudan Türkiye’ye girişler de sona erdirildi. Şubat ayının başlarında Dünya Sağlık Örgütü, salgını, pandemi (küresel salgın) ilan etti.

TÜRKİYE’DE İLK KORONAVİRÜS VAKASI GÖRÜLDÜ
Türkiye’de 11 Mart 2020 tarihinde ilk koronavirüs vakası açıklandı. İlk koronavirüs kaynaklı ölüm ise 17 Mart 2020 tarihinde kayıtlara geçti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Çin temaslı 89 yaşındaki bir hastanın hayatını kaybettiğini ve 51 yeni tanının konduğunu toplam vaka sayısının ise 98’e çıktığını açıkladı. Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı genelgeyle tüm özel ve vakıf hastaneleri pandemi hastanesi olarak ilan edildi. İçişleri Bakanlığı yayınladığı genelgeyle berber, kuaför ve güzellik merkezlerinin faaliyetlerinin durdurulacağını açıkladı.

MASKE YOKLUĞUNA İZİN VERİLMEDİ
Tüm dünyada maske sıkıntısı yaşanırken salgının başından beri Türkiye’de maske üretimi ve erişimi konusunda bir aksaklık yaşanmadı. Koronavirüsle mücadele kapsamında 65 yaş üstündeki yaşlıların evlerine maske ve kolonya dağıtılmaya başlandı. Maskeye ulaşım konusundaki sıkıntıların önüne geçilebilmek için maskede üst limit 1 lira olarak belirlendi. Vefa Sosyal Destek Hattı kurularak yaşlıların ihtiyaçları karşılanmaya başlandı.

EĞİTİME ARA VERİLDİ
Türkiye’de 16 Mart 2020’den itibaren ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite eğitimine ara verildi. 23 Mart 2020’den itibaren uzaktan eğitimle televizyon ve internet ortamından EBA ile eğitim öğretime devam edileceği karar verildi.

TÜRKİYE’DE PANDEMİYE KARŞI DESTEK PAKETLERİ DEVREYE GİRDİ
Türkiye salgınla mücadelede istihdamı korumak, vatandaşa, işverene ve esnafa destek paketleri açıkladı. Salgının başladığından bu yana Kısa Çalışma Ödeneği devreye alındı, ihtiyaç sahibi ailelere nakdi yardımlar yapıldı, nakdi ücret desteği ve işten çıkarma yasağı gibi birçok karar alındı.

PANDEMİ SÜRECİNDE HAYATIMIZA GİRENLER
Salgının ilerlemesiyle ve “Evde kal’’ çağrılarının artmasıyla birçok iş kolu dijitalleşmeye gitti ve çalışanları için “ev-ofis” dönemini başlattı. Koronavirüs ile birlikte günlük hayatta sık sık kullanmadığımız ‘Karantina’, ‘Pandemi’, ‘Semptom’, ‘Sosyal Mesafe’, ‘Antikor’, ‘Entübasyon’, ‘Filyasyon’, ‘Mutasyon’, ‘PCR’, ‘Temaslı Kişi’, ‘Asemptomatik’ ve ‘İzolasyon’ gibi birçok yeni kelime ve terim de hayatımıza girdi.

YURTDIŞINDAKİ VATANDAŞLAR TÜRKİYE’YE GETİRİLDİ
Yurtdışında yaşayan ve eğitim gören Türk vatandaşları tahliye uçuşlarıyla ülkeye getirilerek yurtlara yerleştirildi.
Dışişleri Bakanlığı, 16 Nisan 2020’de yaptığı açıklamada Covid-19 salgını verilerini paylaşarak krizin başından itibaren yaklaşık 70 ülkeden 25 bini aşkın vatandaşın yurtdışından Türkiye’ye getirildiğini açıkladı ve tahliye işlemlerinin süreceğini ifade etti. Sağlık Bakanlığı tarafından salgının başından beri dünyanın birçok ülkesinden koronavirüse yakalanan Türk vatandaşları ambulans uçaklarla Türkiye’ye getirilerek tedavi altına alındı.

1 YILDA 141 ÜLKEDEN 100 BİNİ AŞKIN VATANDAŞ TÜRKİYE’YE GETİRİLDİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalarda salgının başından beri Cumhuriyet tarihinin en büyük tahliye operasyonunun gerçekleştiğini belirtti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “141 ülkeden 100 binden fazla vatandaşımızı ailesiyle buluşturduk. Yaşadıkları ülkelerde tedavi imkanı bulamayan 233 vatandaşımızı ambulans uçakla Türkiye’ye getirdik. Uçuşlarımız hem kendi insanımızın vatanlarına dönüşünü hem de 67 ülkeden 5 bin 500’den fazla yabancının tahliyesini sağladı. Türkiye’den memleketlerine dönmek isteyen 90 ülkeden 38 bin yabancıya da destek sunduk. ’Dost kara günde belli olur’ anlayışıyla ülkemizden yardım talep eden 156 ülkeye ve 11 uluslararası kuruluşa tıbbi malzeme desteğinde bulunduk. Yine bu dönemde aralarında 1008’er yataklı 2 acil durum hastanesiyle 2 bin 682 yataklı Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi gibi 16 hastaneyi ve 11 yeni hizmet binasını hizmete açtık. Salgın döneminde Türk olmanın gururunu, Türk pasaportu taşımanın güvenini bir kez daha tüm vatandaşlarımıza yaşattığımıza inanıyorum" dedi.

ÜLKELER ARASI MASKE SAVAŞI BAŞLADI
Salgının tüm dünyaya yayılmasıyla birlikte ülkeler arasında maske ve koruyucu ekipman savaşları yaşandı. Dünya genelinde özellikle Avrupa ülkeleri birbirlerinin siparişlerine el koymaya başladı. Avrupa ülkeleri ve ABD’de maske savaşları yaşanırken Türkiye pek çok ülkeye maske ve koruyucu ekipmanların da aralarında bulunduğu yardım malzemeleri gönderdi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 18 Nisan 2020 de yaptığı açıklamada 116 ülkenin Türkiye’den yardım talebinde bulunduğunu ve bunların 44’üne yardım gönderildiğini söylemişti. Öte yandan Türkiye, tahliye için Çin’e giden uçakla tıbbi malzeme göndererek Çin’e yardım yapan ilk ülkelerden oldu.

SOKAĞA ÇIKMA KISITLAMALARI
Türkiye’de koronavirüs pandemisi önlemleri kapsamında 21 Mart 2020 tarihinde 65 yaş ve üzeri vatandaşların sokağa çıkması kısıtlandı. Kısıtlama 3 Nisan itibariyle de 20 yaş altına uygulanarak genişletildi. 10 Nisan 2020 tarihinde İçişleri Bakanlığı’ndan 30 büyükşehir ve Zonguldak için 48 saat sokağa çıkma kısıtlaması ilan edildi. Hafta sonu kısıtlamaları bir süre devam ederken. Ramazan Bayramı’nda (23, 26 Mayıs arasında) ise tüm yurtta sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Türkiye’de 1 Haziran 2020 tarihi itibarıyla uzun süredir kapalı olan yerler açılarak ve birçok yasak sona ererek yeni normalleşme sürecine girdi. 1 Haziran itibarıyla restoran, kafe, kıraathane, çay bahçeleri gibi yerler hizmet vermeye başladı. Kreşler ve gündüz bakım evleri hizmet vermeye başladı, şehirlerarası seyahat sınırlaması tamamıyla sona erdi. Pandemi nedeniyle ertelenen futbol müsabakaları alınan kararlarla devam etti.

TÜRKİYE’DE İKİNCİ DALGA İLE GELEN KAPANMA
Yazın kaldırılan kısıtlamalar, 20 Kasım 2020 itibariyle vaka sayılarının artmasıyla yeniden yürürlüğe girdi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 26 Kasım 2020 tarihinde açıkladığı verilere göre 28 bin 351 kişide koronavirüs tespit edildiğini söyledi. Böylece Türkiye, dünyada günlük olarak en çok koronavirüs vakasının görüldüğü ülkelerden biri oldu.

İçişleri Bakanlığı’nın valiliklere gönderdiği genelgede, restoran, lokanta, pastane, kafe, kafeterya yerlerinin paket servis ve gel-al şeklindeki hizmetleri ile diğer kısıtlamalar 20 Kasım Cuma akşamı saat 20.00’de başladı.

Yeni tedbirleri açıklayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ara tatilde olan okullardaki eğitim-öğretimin yıl sonuna kadar uzaktan eğitimle sürdürüleceğini, hafta sonları ise 10.00-20.00 saatleri dışında sokağa çıkma sınırlaması uygulanacağını, restoranların sadece paket servis hizmeti vereceğini, AVM ve marketlerin saat 20.00’de kapanacağını bildirdi. Vakaların ülke genelinde artmasının ardından haftaiçi saat 21.00’den sonra sokağa çıkma kısıtlamaları ve hafta sonu sokağa çıkma kısıtlama kararları alındı.

YENİ KONTROLLÜ NORMALLEŞME
Vaka sayılarının düşmesiyle Türkiye 1 Mart 2021 tarihinden itibaren yeni kontrollü normalleşme sürecine girdi. Kabine toplantısında alınan kontrollü normalleşme kararlarına göre, sokağa çıkma kısıtlaması, yeme ve içme yerlerinin faaliyet saatleri gibi alınan önlemler illerdeki risk düzeyine göre belirlendi. Kademeli normalleşme adımlarına göre, önlemlerin hangi ilde ne kadar gevşetileceği, Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulu’nun belirlediği risk haritasına göre uygulanmaya başlandı.

TÜRKİYE’DE SON BİR YILDA 17 DEV HASTANE HİZMETE GİRDİ
Koronavirüs salgınıyla birlikte Türkiye’de 2020 yılında 17 hastane hizmete girdi.

Türkiye 2003 yılında başlattığı ‘Sağlıkta Dönüşüm Programı’ kapsamında sağlık sektöründe ortaya konulan projeler ile hizmet kalitesini her geçen yıl daha da arttırdı.

Salgın sürecinde yoğun bakım ve yatak kapasiteleriyle öne çıkan şehir hastaneleri başta olmak üzere tüm sağlık tesisleri Kovid-19 ile mücadelenin başarıyla sürdürülmesinde etkin rol oynadı.

SALGIN DÖNEMİNDE TÜRKİYE HIZLA YERLİ SOLUNUM CİHAZINI ÜRETTİ
Koronavirüs salgınıyla birlikte üretim süreci hızlanan yerli solunum cihazı ihraç edilmeye başladı. Türkiye birçok ülkeye solunum cihazı ihraç ederken Somali, Çad, Libya gibi Afrika ülkelerine ise hibe edildi.

VİRÜS MUTASYONA UĞRADI
İngiltere’den sonra Çin, ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde koronavirüsün yeni varyantlarının ortaya çıktı. Aralık ayında İngiltere mutasyona uğrayan B.1.1.7 adlı varyant nedeniyle çok sıkı kapatma önlemleri açıklanmış ve birçok ülke kapılarını İngiltere’ye kapatmıştı. Bilim insanları mutasyona uğrayan virüsün hastalığı şiddetlendirmediğini, bulaş özelliğinin artışı ile vaka ve ölüm sayılarını artırdığını belirttiler.

DÜNYADA SALGINA KARŞI AŞI YARIŞI
Koronavirüse karşı geliştirilen aşılarda ülkeler arasında sipariş yarışı yaşanırken, Çin, Rusya, Almanya, ABD ve İngiltere’de üretilen aşılar dünya genelinde kullanılmaya başlandı. Türkiye’de şimdiye kadar Sinovac aşısı yaygın olarak uygulandı. Türkiye sağlık alanındaki güçlü alt yapısı aşılama çalışmalarında da etkisini gösterdi. En hızlı aşılama uygulaması yapan ülkeler arasında yerini aldı. Geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, ‘’Aşı programımız planlandığı gibi ilerliyor. Bugün itibariyle 10 milyon doz aşı yapıldı. Emek veren tüm personelimize teşekkür ederim. Milletimiz en iyisini hak ediyor’’ dedi.

TÜRKİYE’DE TOPLAM KORONAVİRÜS RAKAMLARI
Türkiye’de salgının başladığı 11 mart 2020 tarihinden itibaren toplam 34 milyondan fazla PCR testi yapıldı. Yaklaşık olarak 2 milyon 807 bin kişide koronavirüse yakalandı. Bugüne kadar toplam 29 bin 160 kişi hayatını kaybederken 2 milyon 640 bin kişi de iyileşti.
(İsmail Coşkun/İHA)