Perakende yasası ile ilgili taleplerimizi Ticaret Bakanlığı'na bildirdik

Sayıları 2 milyona ulaşan esnaf ve sanatkarlar adına perakende ticaretin yeniden düzenlenmesi için Ticaret Bakanlığı’na sundukları AVM ve zincir mağazaların açılış kapanışlarına ilişkin talepleri ile ilgili bilgi veren TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana yaklaşık dört yıl geçmesine rağmen ne yazık ki esnaf ve sanatkarlarımızın devam ede gelen mağduriyetleri giderilememiştir. Daha açık ve net bir ifade ile bu yasal düzenlemenin organize perakende ve geleneksel perakendede hiçbir şeyi değiştirmediği, fonksiyonel amacının (yasanın çıkarılış amacı) gerçekleşmediği açıklıkla ortaya çıkmıştır. AVM’ler, zincir mağazalar ve büyük mağazalar şehir merkezlerinde ve mahalle aralarında hızla açılmaya devam etmiştir. Bu kuralsız, kontrolsüz ve plansız açılışlar yıkıcı bir rekabet oluşturmuş, büyük mağazalar, zincir mağazalar ve AVM’ler de bu rekabet ortamından olumsuz etkilenmişlerdir. Öyle ki, zaman içerisinde biri diğerinin kapanmasına bile yol açmış, bunun örnekleri yaşanmaya başlamıştır. Bu durum; AVM’lerin, büyük mağazaların ve zincir mağazaların plansız ve kontrolsüz bir şekilde şehir merkezleri ve mahalle aralarında açılması yerine, esasen kaynak sıkıntısı çeken ülkemizde kaynakların atıl kalacak projelerden ziyade daha verimli ve katma değer oluşturacak alanlara yönlendirilmesi gerektiği yönündeki uyarılarımızın ne kadar haklı olduğunu göstermiştir” dedi.

“İmar planları belirlenirken ticari alanlar belirlenmeli”

Ticaret hizmetleri sektöründe, imar uygulamasındaki belirsizlikler ve keyfiliklerin esnaf ve sanatkarları olumsuz etkileyen unsurlardan birisi olduğunu belirten Palandöken, “Belediyeler imar mevzuatının uygulanmasında zaman zaman yetersiz kalabilmekte, zaman zaman da siyasi nedenlerle imar uygulamalarında değişikliğe giderek yeni ticari alanlar oluşturmakta, oluşturulan bu alanlara arz ve talep durumuna ve bölgedeki esnaf ve sanatkara etkisine bakılmaksızın AVM’ler, büyük ve zincir mağazalar açılmaktadır. Şehirlerin imar planları ve günümüzde yoğun bir şekilde çalışmaları devam eden kentsel dönüşüm planları hazırlanırken, diğer tüm alanlar gibi ticari alanların da açık ve net bir şekilde planlamasının yapılması sağlanmalıdır” diye açıkladı.

“Esnaf çarşıları oluşturulmalı”
AVM’ler, büyük mağazalar ve zincir mağazalar karşısında varlığını sürdürebilmesi için şehir planlamalarında esnaf ve sanatkarların yer alacağı çarşıların oluşturulması gerektiğini de ifade eden Palandöken, “Özellikle kentsel dönüşüm, gelişim ve yenileme proje alanı ilan edilen yerler olmak üzere devlet tarafından teşvik ve destek sağlanarak, esnaf çarşıları yapılmalıdır. Şehir imar planları hazırlanırken ticari alanların belirlenmesi sürecine esnaf ve sanatkarları temsil eden meslek kuruluşları dahil edilmelidir” dedi.

“AVM ve zincir mağazalar haftanın bir günü tatil olmalı”

Haksız rekabetin önlenmesi için, AVM ve zincir mağazaların haftada bir gün kapalı olması gerektiğini belirten Palandöken, perakende ticaretin düzenlenmesi ile ilgili taleplerini şöyle dile getirdi;
“1- Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da düzenleme yapılarak haftada 7 gün açık olan AVM, zincir mağazalar ve büyük mağazaların Avrupa örneklerinde olduğu gibi haftada bir gün kapalı olmaları sağlanmalıdır.

2-AVM’ler, büyük mağazalar ve zincir mağazaların, şehir merkezlerinde plansız ve kontrolsüz açılmasının yalnızca esnaf ve sanatkarlara değil artık birbirlerine de zarar verdikleri ve bunun da kaynak israfına yol açtığı dikkate alınarak bunların şehir merkezlerinde ve mahalle aralarında açılmasına kesinlikle izin verilmemesi için 6585 sayılı Kanun’da buna ilişkin değişiklik yapılmalıdır.

Zincir mağazaların açılışında;

- Asgari 300 m net satış alanına sahip olma,

- Asgari 20 araçlık otoparkı bulunması,

- Nüfusu 10000 ve üzerindeki yerleşim yerlerinde açılabilmesi,

- Mesken olan binalarda açılmaması, şartı getirilmelidir.”

-“Çalışma saatleri netleştirilmeli”

AVM ve zincir mağazaların çalışma saatlerine de düzenleme getirilmesin isteyen Palandöken şunları kaydetti;
“Alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların haftanın yedi günü 10:00-22:00 saatleri arasında, hatta kimi yerde daha erken saatte açılıp daha geç saatte kapandıkları bilinen bir gerçektir. 6585 sayılı Kanun’da mesleğe, mevsime ve turizme özgü şartlar ve benzeri hususlar gözetilerek perakende işletmelerin bir kısmının veya tamamının çalışma saatleri, meslek kuruluşlarının müşterek teklifi ile yetkili idarenin görüşü alınmak suretiyle vali tarafından belirlenebileceği öngörülmekle birlikte, söz konusu hükmün bugüne kadar uygulanabilirliği sağlanamamıştır. Hal böyle iken AVM’ler, büyük mağazalar ve zincir mağazalar yine geç saatlere kadar açık kalarak esnaf ve sanatkarlar açısından haksız rekabet ve kayıplara neden olmaktadırlar. Dolayısıyla AVM’ler, büyük mağazalar ve zincir mağazaların çalışma saatlerine Avrupa ülkelerindeki örneklerde olduğu gibi sınırlama getirilerek 10.00-20.00 saatleri arasında çalışmaları sağlanmalı ve bu durum 6585 sayılı yasada açık ve net bir hüküm konulmak suretiyle düzenlenmelidir.”

“Esnafın ucuza ürün temin etmesi için devlet teşviki verilmeli”

Esnafın haksız rekabet ortamında ayakta kalabilmesi için ucuza ürün temin edebilmesi gerektiğini ve bunun için de devletin teşvik vermesini isteyen Palandöken,
“Ticaret hizmetlerinde yaşanan dönüşüm sonucunda geleneksel toptancılık ve distribütörlük sistemi maliyetleri artırdığından zayıflamaktadır. Perakendeciler artan maliyetler ve yoğun rekabet nedeniyle doğrudan üreticilerle çalışmakta ve modern tedarik yöntemlerini tercih etmektedirler. Geleneksel perakende kanalında faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarlar ise ürün teminini genellikle toptancılardan ve distribütörlerden yaptığından yüksek maliyet baskısı nedeniyle modern perakende sektörü ile rekabette zorlanmakta ve pazar payı gittikçe azalmaktadır. Geleneksel perakende kanalında faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarların daha düşük maliyetle ürün temin etmelerini ve piyasada var olabilmelerini sağlamak bakımından üyesi oldukları kuruluşlarca organizasyonlar oluşturulması, üreticilerden doğrudan ürün temini yoluna gidilmesi, belli bölgelerde depoların kurulması, ürünlerin nakliye ve dağıtımının yapılması yoluna gidilebilir. Bütün bu tedarik ve dağıtım sisteminin kurulması esnaf ve sanatkarın ürün temininde köklü bir değişim ve dönüşümü beraberinde getirecektir. Dolayısıyla bu yapının oluşturulması çok büyük kaynak gerektirdiğinden, meslek kuruluşlarının bu yatırımları karşılayabilecek mali olanaklarının bulunmaması da dikkate alınarak, sistemin kurulması için devlet tarafından kamu taşınmazlarının bu yatırımlara tahsisi sağlanabilir, bu yapının oluşturulması için devlet tarafından destek ve teşvikler verilebilir” ifadelerini kullandı.