IKBY’de 6 yıl aradan sonra yapılan milletvekili seçimlerinin kesin sonuçları beklenirken, bazı siyasi partilerin hükümete katılmama ve meclisi boykot kararları kabine kurulumunda etkili olabilir.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) seçimlerin ardından kurulacak hükümet için farklı seçenekler bulunurken, seçimlerde birinciliğini koruyan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve yeniden ikinci gelen Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) katıldığı bir koalisyonun hükümeti en olası seçenek olarak öne çıkıyor.
IKBY’de yaklaşık 2 yıl gecikmeli olarak 20 Ekim’de gerçekleşen milletvekili seçimlerinin sonuçlarına göre, KDP birinciliğini ve KYB ikinciliğini korurken, Yeni Nesil Hareketi üçüncü ve Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) ise dördüncü oldu.
Seçim sonuçlarının onaylanmasından sonra en çok oyu alan birinci partinin hükümet kurması için 90 günlük süresi bulunuyor. Bu nedenle tarafların kesin sonuçların onaylanmasının ardından hükümet kurulum sürecinde meclisteki siyasi partilerle görüşmelere başlaması bekleniyor.
Kesin sonuçlar beklenirken bazı partiler hükümete katılmama ve meclisi boykot kararı aldı
Kesin olmayan sonuçlara göre, 100 sandalyeli mecliste KDP 39, KYB 23, Yeni Nesil Hareketi 15, Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) 7, Kürdistan Adalet Toplumu Partisi (Komel) 3, Halwest (Duruş) Hareketi 4, Halk Cephesi 2, Goran 1 ve Kürdistan İttifakı Grubu’nun 1 sandalye aldığı tahmin ediliyor.
Yeni Nesil Hareketi ve Yekgirtu yeni hükümette yer almayacaklarını duyururken, Komel ise seçimlerde "hile yapıldığını" iddia ederek mecliste yer almayacağını açıkladı.
Yeni Nesil ve Yekgirtu’nun hükümete katılmayacaklarına ilişkin kararlarını değiştirme ihtimali bulunurken, Komel’in de meclisi boykot etme kararının resmileşmesi halinde sahip olduğu 3 sandalyeden ikisinin KDP’ye ve birinin de KYB’ye geçmesi bekleniyor.
Öte yandan, Komel’in yanı sıra Kürdistan İslami Hareketi Partisi (Bizutnava), Duruş, Goran ve Halk Cephesi de seçimlerde “hile yapıldığına” ilişkin açıklamalarda bulundu.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonunun şikayetleri ele aldıktan sonra duyuracağı kesin sonuçların ise ön sonuçlardan yola çıkarak yapılan meclisteki sandalye dağılımını büyük ölçüde değiştirmeyeceği öngörülüyor.
Koalisyon hükümetine ilişkin farklı seçenekler bulunuyor
Koalisyon hükümetinde tarafların oy oranlarına göre görev paylaşımı yapması ve mümkün olabildiğince her partinin dahil edilmesi seçeneği öne çıkıyor.
Bu durum, koalisyon üyelerinden birinin çeklimesi halinde kabinenin bundan etkilenmemesi ve neticesinde bir seçime gitmek zorunda kalınmamasını amaçlıyor.
IKBY’de yeni hükümetin kurulması için salt çoğunluk 50+1’in sağlanması gerekiyor. 39 sandalye ile en çok koltuğa sahip KDP hükümeti kurabilmesi için 12 sandalyeye ihtiyaç duyuyor.
KDP’nin hükümet görüşmelerinde ilk ziyaretini ikinci olan KYB’ye yapacağı tahmin ediliyor.
Koalisyon hükümeti seçeneklerinin ilkine göre, KDP 39, KYB 23 ve kotadan seçilen 5 sandalyeyle hükümet kurulması için yeterli oluyor. Onun dışında kalan 33 sandalye ise muhalefetten oluşuyor.
İkinci seçeneğe göre de önceki hükümette yer alan partilerin yeniden koalisyon oluşturması ihtimali bulunuyor. Bu durumda, KDP, KYB, Goran ve 5 kota hükümeti kurabiliyor.
Yeni Nesil ve Yekgirtu’nun hükümete katılmama ve Komel’in meclisi boykot etme kararlarını değiştirmesi halinde ise koalisyon hükümetine ilişkin farklı seçenekler doğabilir.
KDP, KYB, Yekgirtu, 5 kota ve 1 sandalyeli Kürdistan İttifakı Grubu ile birlikte 75 sandalyeye ulaşarak hükümeti kurabilir. Bu durumda muhalefette de 25 sandalye kalıyor.
KDP ve KYB’den bir diğerinin olmadığı hükümet seçeneği olası değil
KDP’nin Erbil ve Duhok’ta, KYB’nin ise Süleymaniye ve Halepçe’de 30 yılı aşkın süredir devam eden etkisi ve iki partinin yüksek oy oranları dikkate alındığında, KDP ve KYB’den bir diğerinin bulunmadığı hükümet seçeneğinin işlevsel ve olası olmadığı söylenebilir.
Yine de KDP’nin KYB’yi dışarıda tutan ve Yekgirtu, Komel, Halk Cephesi, Goran, Kürdistan İttifakı Grubu ve KDP’ye yakın 3 kotadan oluşturacağı hükümet seçeneği de bulunuyor.
Öte yandan KYB’nin KDP’yi dışarıda bırakarak oluşturabileceği koalisyon hükümeti ise KYB’nin, Yeni Nesil, Yekgirtu, Komel, Halk Cephesi, Goran ve KYB’ye yakın 2 kota ile sağlanabilir.
Ancak, Yeni Nesil ve Yekgirtu'nun yeni hükümette bulunmayacakları duyurması ve Komel'in meclisi boykot kararı, KDP ve KYB’yi muhtemelen bir diğerine muhtaç kılacak.
IKBY’de 2018’deki seçimlerden 10 ay sonra kurulan koalisyon hükümetinde de KDP, KYB, Goran, Türkmen ve Hristiyanlar yer almıştı.
Muhalefet cephesinde yer alan Yeni Nesil, Yekgirtu ve Komel ise hükümete katılmamıştı.